اخیرا رویدادهای عجیبی در شنگال روی دادهآند. از یکسو حملات پهپادهای دولت ترکیه به این منطقه، از سویی توافقنامه ضد ایزدی پ.د.ک (پارت دمکرات کوردستان) و حکومت بغداد، از سویی هم اعتراض و نارضایتی مردم شنگال علیه مداخله بیگانگان. شنگال این روزها منطقهای پرجنب و جوش است. در روزهای گذشته هیئتی از نمایندگان احزاب و سازمانهای شنگال و ریشسفیدان با سفر به بغداد با گردانندگان حکومت عراق و نخستوزیر این کشور، مصطفی کاظمی ملاقات کردند. هیئت شنگال درخواستی را مشتمل بر ١٨ بند به نخستوزیر عراق دادند. خبرگزاری فرات با فارِس حربو از اعضای هیئت اعزامی به شنگال و مسئول ارتباطات شورای خودمدیریتی شنگال گفتگو کرده است.
'در منطقه جنگ مرگ و زندگی جریان دارد'
فارس حربو اعلام کرد که از سال ٢٠١١ جنگهای گستردهای در خاورمیانه آغاز شده و این تحولات را جنگ مرگ و زندگی خواند.
حربو به حملات گسترده ترکیه به کوردها در شمال، جنوب و روژاوای کوردستان اشاره کرده و افزود که میزان حملات سیاسی، نظامی و اقتصادی ترکیه علیه جنوب کوردستان بیشتر از هر زمانی دیگر است.
وی با اشاره به جایگاه استراتژیک عراق در خاورمیانه سیاستها و اقدامات دولتهای همسایه برای کسب منافع خویش را از دلایل اصلی بحرانها در این كشور خواند.
فارس حربو گفت؛ خود عراق نیز با مسائل جدی اجتماعی، اداری، نظامی و اقتصادی روبروست، اقتصادی متکی به نفت عراق پس از سقوط قیمت نفت خام با بحرانی جدی مواجه گشته است.
همزمان از جنبه سیاسی و اداری مورد نزاع طرفهای داخلیست و از قراین موجود میتوان گفت که با وجود ذهنیت کنونی مسائل عدیده دست از دامن عراق برنخواهند داشت. زیرا اختلافها و تنشهای موجود اختلاف منافع فردی و حزبی هستند. این تنشها برای ایجاد آرامش و استقرار در عراق نیستند، میان حکومت بغداد و هولیر اختلافهای جدی سیاسی، اداری، اقتصادی و حتی حاکمیتی وجود دارد. شاید این وضعیت هنوز به سطح جنگ نرسیده باشد اما به وضوح میتوان میزان اختلافات دو طرف را مشاهده کرد.
از سوی ساکنان جنوب کوردستان با دیده شک و گمان به بحرانهای میان دو حکومت مینگرند.
فارس حربو افزود: این وضعیت بر شنگال نیز تأثیر گذاشته است. سال ٢٠٠٣ تا سال ٢٠١۴ منطقه شنگال از سوی حکومت هولیر و بغداد به شیوهای مشترک اداره میشود. اما در فاصله ١١ سال مذکور هیچ خدمتی به مردم شنگال نشد. هر دو حکومت در ظاهر خود را صاحب اختیار منطقه شنگال میدانستند اما در مورد ارائه خدمات عمومی هیچ یک از این دو گامی در راستای بهبود وضعیت زندگی در شنگال برنمیداشتند. آنکه تاوان بیمسئولیتی را پرداخت نه این دو بلکه خلق شنگال بودند. تمامی رویدادهای قبل از ٢٠١۴ و فاجعه قتلعام آگوست ٢٠١۴ نتیجه بیمسئولیتی و سهلانگاری دو طرف مذکور بود.
مقاومت ایزدیها مانع از کنترل کوهستان شنگال توسط داعش شد
فارس حربو گفت: در فاجعه ٢٠١۴ که در مقابل چشمان جهانیان روی داد، لازم نیست دوباره بگوییم که چه نیروهایی از منطقه دفاع کردند و چه کسانی فرار کردند. آن موقع ١٢ هزار نیروی نظامی در شنگال حضور داشتند. بدون آنکه یک گلوله به سوی داعش شلیک کنند خاک و خلق شنگال را به داعشیهای وحشی واگذار کردند. نه عراق و نه نیروهای پ.د.ک از خلق شنگال دفاع نکردند. وقتی آنان از منطقه گریختند خلق شنگال از خود دفاع کرد. با طیفهای خود راه ایستادگی در مقابل حملات داعش را پی گرفت، سازماندهی خود را گسترش داد و به مدیریت امور جامعه خود پرداختند. همزمان علیه داعش از خویش صیانت به عمل آوردند. موجودیت ایزدیها و مقاومت آنان مانع از کنترل کوهستان توسط داعش شد.
پس از روزها و سالها مرحله مقاومت و هزینههای هنگفتی که خلق ایزدی در مقابل ستمهای داعش متحمل شدند توانستند آوارگان به خانه و زادگاه خود بازگشتند.
پس از اینهمه مصیبت، فاجعه و درد یک جامعه خسته و زخمی لازم بود پ.د.ک و حکومت عراق با دیده احترام با ایزدیها رفتار کرده و برای آنان ارزش قائل میشدند. لازم بود که از جامعه ایزدی عذرخواهی نموده و میگفتند که 'ما نتوانستیم از شما دفاع کنیم، شما خود را سازماندهی کردهاید ما هم به شما کمک میکنیم. بهتر است ایزدیها دارای نیروی خود باشند، هم از لحاظ آموزش و هم در زمینههای دیگر آنچه که از دست ما برآید به شما کمک میکنیم، ما به شما اسلحه و پول و... میدهیم. نه اینکه درصدد نابودی دستاوردهای کنونی خلق ایزدی باشند.
ایزدیها نه همان ایزدیهای سال ٢٠١۴ هستند که حاکمیت دیگران بر خود را قبول کنند!
باید همه بخوبی درک کنند که دختران و پسران جامعه ازیدی و خلقهای شنگال از لحاظ نظامی، اداری، سیاسی و ... خود را سازماندهی کردهاند. این خلق همان مردم قبل از ٢٠١۴ نیستند. نه فرد ایزدی و نه جامعه ایزدیان حاکمیت دیگران بر خود را قبول نمیکنند. ایزدیها اجازه نمیدهند رویکرد سیاسی که ٧ هزار نفر از دختران و مادران آنان را به دست دشمنان سپرده و در بازارها به فروش رسانده دوباره بر این خلق حکومت کنند. چنین چیزی محال است."
'ایزدیها بیشرفی را نمیپسندند'
فارِس حربو در ادامه گفت:"ما هم خود و هم جامعهمان را به خوبی میشناسیم. ایزدیها بیشرفی را نمیپسندند. اما ۶ سال است که بخشی از جامعه ما در کمپهای جنوب کوردستان به اسارت گرفته شدهاند. در زندانهای رو باز بسر میبرند. دور آنان را با سیمهای خاردار محاصره کردهاند. تو اجازه نمیدهی برای خرید به بازار شهر برود اما با تکیه بر تهدید و زور آنان را علیه خودمدیریتی شنگال میشورانی. از شیوع بیماری کرونا دم میزنی اما ایزدیهای آواره کمپها را در راهپیماییها به زور گردهم آورده و برای تظاهرات علیه اداره خودمدیریتی شنگال تحریک میکنی.
ایزدیهایی که تاکنون به شنگال بازگشتهاند نه با کمک حکومت اقلیم و نه حکومت عراق و یا نیروهای بینالمللی، بلکه تنها با اراده و توان خود به شنگال بازگشتهاند. اراده کنونی که اکنون در شنگال موجود است، امنیت و آرامشی که در شنگال وجود دارد، خدماتی که اکنون ایزدیها آنرا در شنگال با چشم خود میبینند جامعه ایزدی را به بازگشت به زادگاهشان فرا میخواند.
بنابراین هر دو طرف توافق [پ.د.ک و حکومت عراق] بازگشت مردم ایزدی به شنگال را تحمل نکردند و فورا در ٩ اکتبر علیه خلق شنگال به توافق دست زدند. در توافقنامه میان بغداد و هولیر نقش سازمان ملل و برخی از دولتهای اروپایی تعیین کننده بوده است.
این توافقنامه سه جنبه را در برگرفته است؛
اول از جنبه اداری که خود از چند ماده دیگر تشکیل شده است، مثل تغییر فرماندار، تغییر بخشدارها و تغییر مسئولین سازمانها و نهادهای شنگال
دوم از جنبه امنیتی و سوم از جنبه بازسازی شنگال و بازگرداندن آوارگان."
'باید تصمیمات در مورد شنگال، توسط خلق شنگال و نمایندگان آنها گرفته شود'
ما هم به عنوان اهالی و سازمانهای شنگال و هم از طرف همهی گروههای شنگال، توافق میان حکومت بغداد و هولیر بر سر شنگال را رد میکنیم. چون این توافق بدون نظر خلق ایزدی گرفته شده و آنها در این توافق سهیم نشدهاند.
کسانی که از شنگال دفاع کردند، مقاومت کرده و جامعه را سازماندهی کردند، میتوانند از طرف ایزدیها و شنگال صحبت کنند زیرا، آنها نمایندگی خلق ایزدی را به عهده دارند.
در این توافق آمده است :'باید ادارهای مشخص شود. باید فرمانداری مستقل یعنی اهل شنگال بوده و سرشناس باشد'. بسیار خوب، این اداره را چه کسی باید تعیین کند، نه توسط مردم شنگال بلکه بوسیلهی حکومت اقلیم باید مشخص شود! هنوز یک ساعت از این توافق نگذشته بود که پ.د.ک فرمانداری با تفکر و ذهنیت خود و طرفدار خود مشخص کرد. پس مقبولیت و استقلال طرف کجا رفت؟ چرا پ.د.ک دوباره در شنگال میخواهد اداره تشکیل دهد؟ مهم اسامی افراد نیست، مهم تفکر و ذهنیت آنها است؛ همان تفکر و اندیشهای که سبب فرمان [قتلعام] شد، با تغییر اسامی، تغییر پیدا نمیکند. ما در اینجا مخالف افراد ایزدی نیستیم بلکه بلکه ما ضد سیاست سرسپردگی هستیم.
پیشنهادی که مردم و سازمانهای شنگال برای فرماندار و اداره پذیرفته نشد، چرا؟ مردم میخواهند این افراد نمایندهی آنها باشند و آنها را اداره کنند. شما چرا نمیخواهید؟ مگر سال ۲۰۱۷ وقتی این اداره در شنگال مدیریت کارها را بر عهده گرفت حکومت عراق بود؟ نه، کسی از خارج به شنگال نیامده و ادارهی شنگال را تشکیل نداده است، خلق ما از میان خود این اداره را تشکیل داده است. آنها برای منافع شخصی و حزبی ارادهی مردم شنگال را نادیده میگیرند.
در این توافق گفته شده، 'ما اداره و هیبت دولت عراق را در شنگال ایجاد کنیم! ما ارتش را به این مناطق ببریم، ما شنگال را نجات دهیم!' شما میخواهید شنگال را از دست چه کسی نجات دهید؟ زمانی که داعش در شنگال بود چرا نیامدید و آنرا آزاد نکردید؟
به جای فراهم کردن شرایط برای بازگشت آوارگان، مانعتراشی میکنند
امروز به جای آنکه شرایط بازگشت ایزدیها به شنگال را فراهم کنند، هر مانعی که بتوانند در مقابل آنها قرار میدهند. برای آنکه یک ایزدی به شنگال بازگردد، باید به ۷ سازمان رفته تا بتواند بازگردد.
با این توافق مشخص شد که نمیخواهند ایزدیها و ارادهی آنها را به رسمیت بشناسند، نمیخواهند نیروی مدافع ایزدیها و دیدگاههای سیاسی آنها وجود داشته باشد. میخواهند ایزدیها در دست دیگران باشند تا آنها به دلبخواه خود برنامه و نقشهی خود را بر سر خلق ایزدی پیاده کنند. نارضایتی، نگرانی ما هم به همین دلیل است و برای همین این توافق را رد میکنیم. از ٩ اکتبر در شنگال و سرتاسر جهان همهی ایزدیها به این توافق که علیه ارادهی خلق است واکنش نشان دادند و ما هم به آنها درود میفرستیم. همه باید به این موضعگیری احترام بگذارند. ایستار ارزشمند ملت ایزدی حکومت عراق را ناچار کرد که با ایزدیان، با نمایندگان این جامعه به گفتگو بنشینند. یعنی مواضع خلقمان آنان را وادار به این کار کرد. ما هم با طیفهای سیاسی حکومت دیدار کرده و مخالفت خود را با بغداد اعلام کردیم.
در نتیجهی این واکنشها و اعتراضات مردم و تلاشهای ما و نمایندگان شنگال، حکومت بغداد ناچار شد تا این دیدارها را با نمایندگان خلق انجام دهد تا از خواستههای آنها مطلع شود. دیدار اخیر نیز با سازمان نخست وزیر آقای مصطفی کاظمی انجام شد. زمانی که با هیئت مصطفی کاظمی دیدار شد، من نیز به عنوان سخنگوی ادارهی خودمدیریتی شنگال در آن حضور داشتم. در این دیدار حدود ۲۶ تن از نمایندگان، ریش سفیدان، روشنفکران، نمایندهی سازمانهای زنان و هر چهار حزب سیاسی ایزدی حاضر بودند.
قبل از دیدار، هیئت ما در کل در مورد نقاط مشترک به رایزنی پرداخته و موضع مشترکی را پی گرفتند. در نتیجهی این هم فکری و هماندیشی هر چهار حزب ایزدی و شخصیتهایی که در هیئت ما حضور داشتند، ۱۸ بند مشخص شد که به حکومت عراق ارائه کردیم. به عنوان خلاصهای از ١٨ ماده اعلام کردیم که توافقنامه [پ.د.ک و حکومت عراق] را مردود میدانیم زیرا؛
نباید ایزدیها بدون نظام و بدون جایگاه بمانند و بدون ادارهی خود باشند.
نباید ایزدیها بدون نیروی دفاعی خود باشند و باید توسط نیروهای ایزدی محافظت شوند.
باید شنگال به استانی غیرمتمرکز وابسته به حکومت عراق تبدیل شود.
باید در پارلمان عراق در مورد پذیرفته شدن قتلعام ایزدیها کار شود.
باید به حملات دولت ترکیه به خاک عراق بویژه به خاک شنگال پایان داده شود و همچنین چندین بند دیگر که بندهای اساسی آن اینها بودند.
عدم ملاقات هیئت با کاظمی مایه تأسف بود
در ابتدا آقای مصطفی کاظمی به جلسه نیامده بود، در آخر جلسه حضور پیدا کرد. آقای کاظمی با هیئت ایزدیها گفتگو نکرد، این برای ما مایهی تأسف است. مشاور ارشد وی آقای هاشمی الداودی و یک مسئول این موضوع آقای حمید شَتری، نمایندهی فرماندهی عملیات کل حضور یافتند، آقای سعیم خدر پارلمانتار پارلمان عراق نیز به نمایندگی ایزدیها حضور داشتند. هیئتی که ما با آنان دیدار کردیم به وضوح اعلام کردند که شنگال بخشی از عراق میباشد و اینگونه هم خواهد ماند. شنگال نه وابسته به بند ۱۴۰ است و پیشمرگه از این به بعد به شنگال بازنخواهند گشت و کسانی که با نام پیشمرگه در شنگال هستند، ما آنها را نمیپذیریم. یک بار دیگر اعلام شد که مسائلی که در رسانههای پ.د.ک اعلام میشوند حقیقت ندارند. در این جلسه همچنین در مورد علل اینکه چرا خلق ایزدی در جنوب کوردستان در کمپها زندگی میکنند، صحبت شد.
همهی نیروهای کورد باید علیه بدخواهان شنگال موضع گیری کنند
من از همهی نیروها و طیفهای کورد میخواهم که علیه سیاستهای پ.د.ک در مورد شنگال موضع خود را اعلام کنند. تا پ.د.ک بیش از این در دین، فرهنگ و جامعه ایزدی دخالت نکند. پ.د.ک میخواهد شنگال و شیخان را از هم جدا کند، میخواهد در دین ایزدیها تفرقه بیاندازد. وقتی که پ.د.ک نتوانست شنگال را به دست بگیرد، توسط افراد وابسته به خویش درصدد است تا به شیوهی مخفیانه موجودیت خود در شنگال را حفظ کنند.
در عراق نه حکومتی بینقص و دارای موضع گیری مستقل وجود دارد و نه سیستمی. بنابراین حکومت عراق با هر کسی که صحبت میکند برای کسب رضایت طرف مقابل آنچه لازم است برزبان میآورد، یعنی طبق خواستههای طرف مقابل سخن میگویند. هدف راضی نگه داشته طرف مقابل و خودشیرینی است.
بله در شنگال مسئلهی اجتماعی، اداری، سیاسی، خدماتی و... وجود دارد که باید توسط مردم شنگال و نمایندگانش حل شود. خارج از این هر توافقی که انجام شود، تا نمایندگان خلق شنگال در آن حضور نداشته باشد، موفق نخواهد بود. خلق ما موضع خود را مشخص کرده است ما نیز باید همبستگی خود را نیرومند کنیم و به خواستههای خلقمان پاسخ دهیم."