جمال دمیر از وکلای کورد در وان اعلام نمود کە جمهوری ترکیه بر اساس نگرش مستبد و تمرکزگرا ایجاد گشتە و در ادامە خاطر نشان ساخت: فشار و محدودیت بر کورد و زبان آنها از زمان تاسیس جمهوری شروع شد.
از آغاز تاسیس جمهوری ترکیه، خلق کورد برای حفظ موجودیت و زبان خود در برابر فشارها و محدودیت ها بە مبارزە برخاستەاند. با ماده ٤١ طرح اصلاحات شرق کە در ٢٥ سپتامبر ١٩٢٥ بە تصویب رسید زبان کوردی ممنوع شد و تصمیم گرفتە شد افرادی کە در شهرداری، نهادهای دولتی، بازار و خیابان بە زبان کوردی تکلم می‌کنند مجازات شوند. در ١ نوامبر ١٩٢٨ در جریان انقلاب حروف الفبا زبان‌های دیگر غیر از زبان ترکی سانسور و نوشتن و تکلم بە آنها با جریمه همراە و ممنوع شد. پس از کودتای ١٢سپتامبر ١٩٨٠ با قانون مصوب شماره ٢٩٣٢ تمامی زبان‌ها به جز ترکی ممنوع شدند.
ممنوعیت‌های زبان در حوزه عمومی نیز ادامه یافت. در سال ١٩٩٤ اورهان دوغان، خطیب دجلە، لیلا زانا، احمد ترک، سری ساکیک، سلیم ساداک و محمود علیناک به عنوان نمایندگان حزب سوسیال دموکرات خلق (SHP) انتخاب شدند و موضوع زبان کوردی و مسالە کورد را در دستور کار پارلمان قرار دادند. متعاقب آن مصونیت پارلمانی این افراد لغو شد. به خاطر همین موضوع این نمایندگان چندین سال در زندان ماندند. در سال ٢٠١١ در بسیاری از دانشگاه‌های ترکیه امضاهایی برای آموزش به زبان مادری جمع آوری شد. اکثر دانشجویانی که این درخواست را امضا کردند از دانشگاه اخراج شدند و تعدادی از آنها نیز دستگیر شدند. همچنین در سال ٢٠٠٩ در نتیجه عملیات KCK هزاران نفر دستگیر شدند. اما زندانیان در دادگاه به زبان کوردی صحبت کردند. در دادگاه، دولت با این عنوان کە زبان کوردی به عنوان زبانی ناشناس است، برخورد کرد. در سال ٢٠١٢، زندانیان سیاسی کورد دست به اعتصاب غذا زدند. این اقدام ٦٨ روز به طول انجامید. در جریان این اعتصاب فعالان تنها دو خواسته داشتند. یکی از آنها رفع انزوای تشدید شدە و تحمیلی بر رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان و دیگری حق دفاع از خود به زبان مادری بود. در ٢٤ دسامبر ٢٠١٣، قانون شماره ٦٤١١ تحت عنوان حق حمایت از زبان مادری لازم الاجرا شد. با این قانون، اگر زندانی به مترجم پول پرداخت نماید، می تواند به زبان مادری خود در دادگاه از خود دفاع کند.
جمال دمیر از وکلای کورد در وان، باکور کوردستان در رابطە با ذهنیت یکصدسالە علیە زبان مادری و مبارزە خلق کورد در این بارە اظهار داشت:
جمهوری ترکیە از روز اول بر اساس ذهنیت تمرکز گرای و مستبد و انکار تاسیس شد. حملات بە زبان کوردی از زمان تاسیس جمهوری آغاز شد. در آن زمان بسیاری از روشنفکران کورد در استانبول حضور داشتند. پس از قیام شیخ سعید پیران، حملات بزرگی علیه این روشنفکران صورت گرفت. بسیاری از آنها اعدام شدند. بسیاری از آنها نیز به سوریه رفتند. محمد توفیق افندی یکی از آنها بود. او در آمد عضو سازمان آزادی بود و به اتهام ارتباط با قیام شیخ سعید پیران دستگیر شد. علیرغم اصرار دادگاه استقلال آمد، با اینکه ترکی را بە خوبی مدانستی، به زبان کوردی از خود دفاع کرد. دادگاه آخرین سخنانش را قبل از صدور حکم اعدام از او پرسید. اما او همچنان به زبان کوردی پاسخ داد؛ همه بدانند که من برای حقوق شخصی خودم مبارزه نکردەام بلکه برای استیفای حقوق ملتم جنگیدم. زنده باد کردستان.
در ٢٧ مه ١٩٢٥ وی به همراه دوستانش در آمد اعدام شد. نیز بین سالهای ١٩٧٠-١٩٨٠ برخی از نهادهای کوردی در جریان محاکمه به زبان کوردی از خود دفاع کردند. در دهه ١٩٩٠، در جریان حاکمات سیاسی دادگاه امنیت دولتی موسوم بە (SSC)، آخرین باری بود کە زندانیان با زبان کوردی در دادگاه ویژه از خود دفاع کردند. همچنین در سال ٢٠١١ وکلای دفتر حقوقی سدە بر دفاعیە‌های زندانیان بە زبان کوردی در دادگاهها تاکید داشتند. این وضعیت تا سال ٢٠١٣ که این حق در نهایت اعطا شد ادامه پیدا کرد.
نوع برخورد خصمانە با کورد بر تصمیمات حقوقی دادگاهها تاثیر سوء دارد
جمال دمیر در ادامه نقطە نظرات خود با بیان اینکه زبان کوردی همچنان در نهادها و موسسات عمومی ممنوع است، اظهار داشت: این ذهنیت بازدارنده و نا متساهل از همان ابتدا در مجلس وجود داشتە است. در قانون چند کلمه با عنوان زبان کوردی به عنوان زبان ناشناخته ثبت شده است. اما هم اکنون و در دادگاهها، زندانی می‌تواند به زبان کوردی از خود دفاع کند. دادگاهها نیز در مقابل در برابر دفاع به زبان کوردی اعلام می‌کنند; «مقام سازمانی و سیاسی را مطرح کرد.» آنهایی که کوردی صحبت می‌کردند نمی‌توانستند از حق «مقام خوب» بهره‌مند شوند. یا جنایت پنهانی را کشف کردند که در قانون جزا نیست. تغییرات جزئی در قانون ایجاد شده است. اکنون نیز دادگاهها با تعصب به دفاع به زبان کوردی برخورد می‌کنند. این نیز بر تصمیم‌گیری‌ها تأثیر می‌گذارد.
جمال دمیر در ادامە گفتگوی خود اظهار داشت: زبان کوردی در تمامی مناطق زبانی غیر رسمی و گاها ممنوع بودە است. حاکمیت می‌خواهد با اعمال فشار و محدودیت از توسعه زبان کوردی جلوگیری کنند. در ترکیه هر چیزی کە رنگ و بوی کوردی داشتە باشد ممنوع شده است. نخست زبان کوردی را ممنوع کردند. اما به یمن مبارزات کوردها، ممنوعیت گفتار و نوشتار زبان کوردی پایان یافته است. اما این ممنوعیتها همچنان بە نحوی دیگر در جامعه ادامه دارد. کوردها هنوز در بسیاری از زمینه‌ها با این محدودیت‌ها مبارزه می‌کنند. مثلا؛ پس از دستگیری‌های سال ٢٠٠٩، دفاع به زبان مادری در دادگاهها به عنوان یک موضع سیاسی قلمداد شد. نظام دادگستری در مقابل رویکردی کە خلق و مبارزات خلق در پیش گرفتە بودند در نهایت به بن بست رسید و دولت ناگزیر بود کە حق دفاع به زبان مادری را می‌پذیرفت. علاوه بر این دروس اختیاری در مدارس ارائە شد. اما بە منظور ممانعت از انتخاب این دروس توسط دانس آموزان بە هر کاری دست زدند تا درس زبان کوردی انتخاب نشود. آنها هر کاری این اقدام برخلاف اصل ٩٠ قانون اساسی و قوانین بین‌المللی و اروپایی است. در همین راستا است کە مشاهدە می‌شود حقوق اولیه میلیون‌ها انسان نقض شده است. این یک نسل‌کشی فرهنگی است. لازم است کە زبان کوردی در تمام نهادهای دولتی مورد استفاده واقع شود و به زبان رسمی آموزش تبدیل شود.
