آیا اردن جایگزین ترکیه برای صادرات نفت عراق می‌شود؟

مصطفی کاظمی دو روز پس از دیدار از ترکیه به طور ناگهانی و با عجله به اردن رفت و با ملک عبدالله دیدار کرد. صادرات نفت عراق میان آنکارا و عمان به کارتی قدرتمند در دست کاظمی تبدیل شده است و چنین به نظر می‌رسید که نخست‌وزیر به دنبال جایگزینی برای ترکیه باشد.

همان طور که اعلام شده بود، قرار بود کاظمی مسئله‌ی پ.ک.ک و توپ‌باران‌ها، صادرات نفت، آب و لغو ویزا را با مسئولین ترک بررسی کند، اما غیر از آنکه هر دو کشور در مورد لغو ویزا به توافق رسیدند، هیچ توافق دیگری در این سفر به طور رسمی انجام نشد.

خبرگزاری روژنیوز گزارشی را در این مورد منتشر کرده و می‌گوید، کاظمی از اردوغان و مسئولین ترک خواسته است، پول نفت اقلیم که در ترکیه نگه داشته شده است را به حکومت عراق بازگردانند اما مسئولین ترکیه این درخواست را رد کرده‌اند، در حالی که در مورد صادرات نفت اقلیم، چندین شکایت از طرف دولت عراق در دادگاه‌های فرانسه علیه ترکیه تنظیم شده است و در صورت پافشاری حکومت عراق بر شکایتش، احتمال دارد دادگاه حدود ۲۶ میلیارد دلار خسارت به نفع عراق به ترکیه تحمیل کند.

منبع روژنیوز همچنین گفت، چون آنکارا درخواست کاظمی را نپذیرفته است، در مورد مسئله‌ی پ.ک.ک و مرزها و بمباران‌ها نیز گفتگو نشد، چون همگی به هم وابسته بودند.

پس از بازگشت کاظمی از ترکیه به عراق، وی با عجله به اردن رفته و با ملک عبدالله دیدار نمود، بر اساس اطلاعات روژنیوز، کاظمی به طور ویژه برای پیش بردن گفتگوهای هر دو طرف در مورد صادرات نفت عراق از بندر جیهان به بندر عقبه‌ی اردن این دیدار را انجام داده است که در سال ۲۰۱۷ بر سر آن توافق کرده بودند.

در ۲۶ آگوست سال جاری عراق، مصر و اردن در مورد چند مسئله توافقی امضا کردند که مهم‌ترین آنها به مسائل مربوط به انتقال، منابع آب، عدالت، تندرستی، محیط زیست، تولید، اسکان، بازرگانی و صنعت مربوط می‌شدند.

پس از نشست مقامات عراق و مصر و اردن، چندین توافق دیگر میان هیئتهای مرتبط هر سه کشور امضا شدند، مسئله‌ی انتقال لوله‌ی نفتی عراق از بصره به اردن از راه بندر عقبه یکی از توافقهای هر سه کشور است که پس از رسیدن آن به اردن، از آنجا نیز روانه‌ی بندر سوِس مصر و از آنجا به بازارهای جهانی فرستاده شود.

بندر عقبه جایگزین جَیهان می‌شود

در سال ۲۰۱۷ عراق و اردن توافقی برای انتقال لوله‌ی نفتی عراق به خاک اردن امضا نمودند، هزینه‌ی این پروژه حدود ۱۸ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود و طول آن به هزار و ۷۰۰ کیلومتر می‌رسد و در دو مرحله انجام می‌شود. مرحله‌ی اول از بصره به استان انبار کشیده می‌شود و طول آن ۳۰۰ کیلومتر خواهد بود، مرحله‌ی دوم نیز از حدیث به بندر عقبه به طول هزار کیلومتر خواهد بود.

بخش اول لوله ظرفیت حدود ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه نفت در یک روز را دارد، مقدار نفتی که از بندر عقبه منتقل می‌شود نیز روزانه حدود یک میلیون بشکه است به شرط آنکه مقدار ۸۵۰ هزار بشکه به پالایشگاه نفتی اردن منتقل شود، این غیر از یک لوله‌ی دیگر برای انتقال ۱۰۰ میلیون متر مکعب روزانه گاز است که اردن برای تولید برق به کار می‌گیرد.

مدافعان پروژه تاکید می‌کنند که این خط جایگزین استراتژیک مهمی برای بندرهای عراق خواهد بود، پروژه نیز طولانی مدت است و تا به طور کامل انجام نشود، منافع اقتصادی آن مشخص نخواهد شد.

کارشناسان اقتصادی می‌گویند، بخش زیادی از نفت عراق از راه بندرهای بصره در جنوب عراق به خلیج عربی فرستاده می‌شود که به دلیل شرایط آب و هوایی یا به سبب تنش‌ها و تحولات سیاسی متوقف می‌شود، چون زمانی که صادرات نفت عراق در یک دروازه‌ی دریایی افزایش می‌یابد، به بحران‌های منطقه‌ی خلیج یا تنگه‌ی هرمز گره می‌خورد، هم زمان صادرات نفت عراق از راه بندر جیهان ترکیه نیز بسیاری مواقع بی‌ثبات است و همچنین ساخت خط لوله‌ای که نفت عراق را از راه بندر عقبه به بازارهای جهانی برساند، بسیار به نفع صادرات نفت عراق خواهد بود.

ایده انتقال نفت از بصره به عقبه، در نتیجه‌ی شرایط و تغییرات جدید نیستند، بلکه یک پروژه‌ی طولانی مدت عراق است و از زمان جنگ ایران و عراق به آن اشاره شده است، عراق پس از آنکه تاسیسات نفتیش بمباران می‌شدند، همان زمان حکومت را ناچار به گشتن به دنبال یک دریچه‌ی دیگر برای انتقال نفت کرد.

این پروژه در سال ۱۹۸۴ دست به کار نمود و این ایده شامل یک خط نفتی است که توان انتقال یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت در یک روز را دارد.

در ژوئن امسال وزارت نفت عراق اعلام کرد، نفتی که از چاه‌های نفتی کرکوک به بندر جیهان ترکیه فرستاده شده است، سه میلیون و ۴۸۲ هزار و ۵۱۹ بشکه بوده است، حجم نفت منتقل شده از بندر بصره به بندر جیهان هم روزانه ۱۱۶ هزار بشکه بوده است.