۱۲۱مین سالگرد روزنامه‌نگاری کردی

روزنامه‌نگاران کرد در هر چهار بخش کردستان در مورد ۲۲ آوریل روز روزنامه نگاری کردی به بیان نظرات خود پرداختند و به این مسئله اشاره کردند که کار روزنامه‌نگاری و مبارزات آزادی با هم در یک راستا هستند

روزنامه‌نگاری کردی امروز وارد ۱۲۲مین سال فعالیت خود می‌شود. روزنامه‌ی کردستان که در ۲۲ آوریل ۱٨۹٨ در قاهره پایتخت مصر توسط مقداد مدحت بدر خان منتشر شد به عنوان آغاز بنیاد نهادن روزنامه نگاری کردی شناخته می‌شود. علی‌رغم تبعید، کشتار، فشار، دستگیری و ممنوعیتهای بسیار، ۱۲۱ سال است که روزنامه نگاری کردی در هر چهار بخش کردستان و خارج از آن به کار خود ادامه می‌دهد.

 

روزنامه نگاران کرد به همین مناسبت به بیان نظرات خود با خبرگزاری فرات پرداختند:

 

روزنامه‌نگاری کردی در روژهلات کردستان

در روژهلات کردستان در سال ۱۹۲۰ اولین قدمها برای روزنامه‌نگاری کردی برداشته شد. پس از آنکه رژیم پهلوی به حکومت رسیدند، روزنامه‌ی "روژی کورد" منتشر شد. در سال ۱۹۴۳ با پیشاهنگی جامعه‌ی رستاخیز کرد (ژ.ک) روزنامه‌ی نیشتمان تاسیس شد. در سال ۱۹۴۶ در جمهوری کردستان در مهاباد نیز روزنامه و مجلات هاواری کورد، کوردستان، هلاله، هاواری نیشتمان و گروگالی مندالان منتشر شدند. پس از آنکه رژیم کنونی ایران به قدرت رسید، رسانه‌های کردی در روژهلات سرکوب شدند و به ناچار در خارج از روژهلات به کار خود ادامه دادند.

 

مقاومت در مقابل ظلم

میسا کلهر خبرنگار خبرگزاری فرات در روژهلات کردستان در مورد روزنامه‌نگاری کردی در روژهلات کردستان گفت، "روزنامه نگاری کردی قبل از هرچیز مقاومت در برابر ظلم است. چون ظلم بر روژهلات گسترده شده است این وظیفه‌ی رسانه‌هاست تا با نیروی حقیقت دست به مبارزه بزنند."

 

کلهر همچنین گفت، در روژهلات کردستان دهها مجله و روزنامه منتشر شده‌اند اما همه‌ی آنها با ممنوعیت مواجه شده‌اند. چرا؟ چون رژیم می‌خواهد هویتی جعلی ایجاد کند و این رسانه ها در مقابل آن مانع به حساب می‌آمدند.

 

ترس به معنی فشار، شکنجه، اعدام

میسا کلهر در ادامه می‌گوید:"رژیم ایران اکنون به یکی از بزرگترین زندانهای روزنامه نگاران در دنیا تبدیل شده است. اگر در ایران بخواهی کار روزنامه‌نگاری را دنبال کنی چند انتخاب در پیش رو داری. اول؛ خدمت به رژیم و فعالیت در راستای خواستهای آنها. دوم؛ زندانی شدن و شکنجه. سوم؛ روزنامه‌نگاری به صورت پنهانی و یا خارج از وطن."

 

ترزه عباسی: ایران برای روزنامه‌نگاران زندان است

ترزه عباسی به دلیل فشارهای رژیم ناچار شده است از ایران خارج شود و در باشور کردستان به روزنامه‌نگاری بپردازد. وی می‌گوید فشار بر رسانه‌های کردی هرگز کاهش نیافته است. عباسی که خبرنگار ژن تی وی است ایران را مانند زندانی برای خبرنگاران می‌داند. وی می‌گوید،"ایران برای روزنامه‌نگاران تنها یک زندان است. برای نمونه؛ سال گذشته در ایران و روژهلات اعتراضاتی انجام شد. در این اعتراضات تعداد زیادی از روزنامه‌نگاران زندانی شدند و هنوز از سرنوشت تعدادی از آنها خبری در دست نیست. وضعیت روژهلات اینگونه است."

 

روزنامه‌نگاری در روژاوای کردستان

روژاوای کردستان که از زمان عثمانیها با روشنفکران باکور و باشور کردستان به انتشار روزنامه می‌پرداخت اما پس از ایجاد مرزها، سالهای ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ به سالهای مهمی تبدیل شدند. در آن زمان با پیشاهنگی روشنفکران کرد جلادت بدرخان، جگرخوین، حاجو آغا، ممدوح سلیم بگ، قدریجان و عثمان سبری مجلات هاوار، روناهی، روژی نوی و ستیرک منتشر شدند. سالهای بعدی برای روزنامه‌نگاری کردی در روژاوا به سالهای مرگ تبدیل شدند.

 

سیپان جان: باید روزنامه نگاری کردی بیشتر پیشرفت کند

در سایه‌ی انقلاب ۲۰۱۲ در روژاوا در رسانه‌های کردی پیشرفت خوبی ایجاد شد. علاوه بر خبرگزاری هاوار، روناهی تی‌وی و روزنامه‌ی روناهی، دهها دستگاه رسانه‌ای نوشتاری، شنیداری و دیداری تاسیس شدند. رئیس مشترک اتحاد رسانه‌ی آزاد YRA در شمال و شرق سوریه سیپان جان می‌گوید، رسانه‌های کردی در خاورمیانه پیشرفت کرده‌اند اما هنوز کافی نیست.

 

جان گفت، "در رسانه‌های کردی هنوز زبان اصلی کردی نمی‌باشد. این مسئله در روژاوا نیز وجود دارد. در زمان کوتاهی پیشرفتهای خوبی ایجاد شد اما باز هم باید رسانه‌های کردی بیشتر پیشرفت کنند."

 

روزنامه‌نگاری کردی در باشور کردستان

در باشور کردستان پس از سال ۱۹۲۰، با پیشگامی شیخ محمود برزنجی چندین روزنامه و مجله مانند پیشکوتن، روژی کوردستان تاسیس شدند. پس از آن هم با باز کردن چاپخانه‌ی ژیانوه توسط پیرمیرد و خانواده‌ی موکریانی ادامه یافت.

 

"روزنامه‌ی کردستان، تصویر آن زمان کردستان"

شنه فایق یکی از خبرنگاران روژ نیوز در مورد روزنامه‌نگاری در باشور کردستان گفت،"روزنامه‌ی کردستان برای آگاهی‌رسانی مشترک کردها قدمی مهم بود. این روزنامه در آن زمان تصویر زندگی خلق کرد بود." وی همچنین گفت، باشور کردستان جایگاه مهمی در رسانه‌ی کردی دارد. آنچه باید پایان یابد کار رسانه‌ای بر اساس خواست احزاب سیاسی است که بزرگترین مانع است.

 

وی در ادامه گفت، "٨۰ روزنامه نگار کشته شده‌اند. به عنوان مثال کاوه گرمیانی، سردشت عثمان، سوران مامه حمه، ودات حسین طی سالهای اخیر کشته شده‌اند. آنچه مایه‌ی امیدواریست این است که روزنامه‌نگاران علی رغم همه‌ی فشارها عقب ننشسته‌اند و به سمت حقیقت پیش می‌روند."

 

روزنامه‌نگاری کردی در باکور کردستان

در باکور کردستان، سیاست آسمیلاسیون، قتل‌عام و پاکسازی نژادی که با تاسیس جمهوری ترکیه آغاز شد، به مانعی در مقابل رسانه‌ی کردی در باکور کردستان تبدیل شدند. اما همگام با سربرآوردن جنبش آزادی خلق کرد، رسانه‌ی کردی هم قدمی مهم برداشت. پس از سال ۱۹٨۰ "سرخوه بون" منتشر شد. سالهای ۱۹۹۰ روزنامه‌ی ازگور گوندم و اولین تلویزیون ماهواره‌ای کردی با نام مد تی وی آغاز به کار کردند. رسانه‌های آزاد که علیه سیستم کشتار، شکنجه، تبعید، زندان و زورگویی دولت از حقایق دفاع می‌کند، اکنون با دهها تلویزیون، خبرگزاری، روزنامه، مجله به کار خود ادامه می‌دهد.

 

کار روزنامه‌نگاری با مقاومت در برابر ظلم و زورداری آغاز شد

روزنامه‌نگار عزیز اوروچ که به دلیل کار روزنامه‌نگاری در باکور کردستان محاکمه شد و اکنون در باشور کردستان به کار روزنامه‌نگاری مشغول است، گفت، "کار رسانه در باکور با مقاومت علیه ظلم آغاز شد و در نتیجه‌ی مبارزه‌ای بزرگ به این سطح رسیده است. دهها رفیقمان جان خود را از دست دادند. ما از روزنامه‌نگاری سخن می‌گوییم که همیشه در حال مبارزه بوده است. از آپ موسی تا غربتلی ارسوز، از مظلوم ارنجی تا قدری باگدو و روهات آکتاش و دهها رفیقمان که شهید شدند. ما تلاش می‌کنیم تا به فداکاری آنها و قربانی نمودن جانشان، شایسته‌ی راه درست آنها باشیم."