بازگشت هر ساله بریوان در بهار
۳۶ سال قبل زنی مهمان جزیریها شد و سرنوشت منطقه را برای همیشه برهم زد. این زن انقلابی بْنفش آگال (بریوان) است. نام خود را از یک داستان کوردی با عنوان جمیل بیگ امیر هکاری و بْنفش نارین میگیرد.
۳۶ سال قبل زنی مهمان جزیریها شد و سرنوشت منطقه را برای همیشه برهم زد. این زن انقلابی بْنفش آگال (بریوان) است. نام خود را از یک داستان کوردی با عنوان جمیل بیگ امیر هکاری و بْنفش نارین میگیرد.
از سرگذشت یک زن سخن میگوییم. باید به سال ۱۹۸۵ بازگشت. مکان این روایت شرنخ از توابع منطقه جزیر است. این زن در یکی از شبهای سال ۱۹۸۵ به جزیر رفته و مهمان خانوادهای میشود. هر کس در این شهر وی را به نام جداگانهای میشناخت. بار نخست خود را به عنوان زوزان به زنان جزیر معرفی کرده بود. زوزان در آن زمان در مقابل تاریکی لهیبی از نور بود. زوزانی که به شعله و نور تبدیل شده بود، همان بْنفش آگال (بریوان) است. از زنان ایزدی است. او مراسم نوروز سال ۱۹۹۲ را برای نخستین بار در شمال کوردستان سازماندهی و در زیر شدیدترین سرکوبها برگزار کرد. او بعد از خود بریوانهای فراوانی را از خود برجای گذاشت.
صدها سال است که زنان در مقابل ظلم سر به طغیان برداشتهاند. این زنان در تاریخ کوردستان بار دیگر در دهه ۹۰ در کوچهها و خیابانها دیوارهای ترس و وحشت را فرو ریختند. مبارزهای را آغاز کردند و قدم به قدم خود را سازماندهی کردند. بریوان یا بْنفش یکی از زنانی بود که سازماندهی را آغاز کرده بود. بْنفش در سال ۱۹۶۶ در میان خانوادهای ایزدی در روستایی با نام قوبینا از توابع الیح در شمال کودستان چشم به جهان گشود. نام خود را از یک داستان کوردی با عنوان جمیل بیگ امیر هکاری و بْنفش نارین میگیرد. نمیدانست که در کوردستان خود به افسانهای دیگر تبدیل میشود. خانواده بْنفش آگال به دلیل فشارهای ناشی از کودتای ۱۲ سپتامبر به اروپا مهاجرت میکنند.
بریوان؛ دختر ایزدی
بْنفش آگال در اروپا با جنبش آزادی کورد آشنایی پیدا میکند و در در راهپیماییها، فعالیتها و تظاهرات شرکت میکند. بعد از آن به شکلی فعالتر در مبارزات آزادیخواهانه مشارکت میکند. در سال ۱۹۸۵ به روژاوای کوردستان میرود و از آنجا نیز نیز عازم منطقه جزیر، شرنخ میشود. بریوان در جزیر خانه به خانه زنان این شهر را سازماندهی میکند. مردم بوتان و کل منطقه این نام را بسیار دوست میداشتند و بریوان به یکی از امیدها مردم جزیره تبدیل شده بود، شرح مبارزات وی در میان ساکنان این منطقه به داستان جاری بر زبان و روزانه مردم تبدیل شده بود. او به امید رهایی یک خلق تبدیل شده بود.
گفته میشود که بریوان زنی بسیار با ذکاوت و موفق بوده است و همیشه مانند یک مبارز حرفهای تصمیم گرفته است. برای آنکه فعالیتهای وی کشف نشوند، از چند نام استفاده کرده است. بعد از مدتی دولت ترک اطلاع پیدا میکند که شمار فراوانی از زنان پ.ک.ک در منطقه حضور دارند و مدت زیادی به دنبال بریوان بود و اسلحهای که نام زوزان بر آن نوشته بود را در غاری در نزدیکیهای جزیر کشف میکند. حضور بریوان در منطقه کشف شده بود بریوان تسلیم نشده و تا آخرین گلوله مقاومت کرد و در نهایت در جریان یک نبردی شدید جان خود را از دست داد. زنان جزیر جنازه پیشاهنگ خود را در منطقهای به خاک سپردند.
از آن روز تا کنون در تمامی مراسمهای کوردی و جهانی، کوردها خصوصا در ۸ مارس و نوروز نام بریوان را به عنوان نمادی از مبارزه بر زبان جاری ساخته و روح وی همواره در میان خلق کورد زنده بوده است. منطقه جزیر نیز با نام بریوان گره خورد. بعد از بْنفش یا بریوان، بر هزاران کودک کورد در این منطقه نام بریوان نهاده شد.
بریوان هر سال در بهار باز میگردد
زنان جزیر هر سال در ماه مارس یاد و خاطره بْنفش آگال را که در سالهای ۱۹۸۵-۱۹۸۹ در سازماندهی خلق منطقه فعال بود و به پیشاهنگ زنان منطقه تبدیل شده بود گرامی میدارند. آسیه اوگلاکی ۵۸ ساله و بدره چاغدوال ۷۰ ساله که بْنفش را دیده و از ان زمان در میادین مبارزه حضور داشتهاند، با آژانس مزوپوتامیا در رابطه با فعالیتهای بْنفش آگال گفتگو کردهاند.
آسیه اوگلاکی گفت که برای اولین بار طی درخواست بریوان به مراسم شادباش نوروز و ۸ مارس فراخوانده شد و به دلیل شرکت در این مراسم دستگیر شده است. آسیه به یاد میآورد که بریوان با روح فدایی به زنان بوتان جسارت میبخشید. برای ۸ مارس ما مدیون فعالیتهای بریوان هستیم. در تاریخ سیاسی کورد، سالهای ۱۹۹۰ سختترین و دشوارترین سالهای تاریخ کورد بودهاند. در آن سالها سخن گفتن به زبان کوردی امکانپذیر نبود اما بریوان این تابو را شکست. با سازماندهی زنان و فداکاری خود روح زنان مبارز را بار دیگر از نو زنده ساخت. در آن سالها هیچ کس جرات نداشت برای هیچگونه عمل جمعی وارد عمل شود، بریوان برای ۸ مارس و مراسم نوروز زنان را سازماندهی کرده بود. آسیه درک بالا و موفقیتهای بریوان را به یاد میآورد.
آسیه اوگلاکی به یاد میآورد که از جسارت بریوان نیرو و شجاعت گرفته و تحت تاثیر او در ان زمان تلاش کرده است تا مراسم ۸ مارس و نوروز را برگزار کند، اما دولت مانع وی شده است. آسیه میگوید که در مقابل محدودیتها ما اعتراض کرده و به صورت نشسته دست به مقاومت زدیم. ما را محاصره کردند و گلوله شلیک کردند. سیمهای برق را به آتش کشیدند و ما به زحمت توانستیم جانمان را نجات دهیم. خواستیم وارد محله جودی شویم که راه را بر ما بستند اما شنیدیم که بریوان علیرغم آنکه مجروح هم شده بود تسلیم نشده بود. بعد از بریوان بود که مبارزه آزادیخواهانه در این منطقه گسترش پیدا کرد. بعد از بریوان هزاران کودک کورد را بریوان نامگذاری کردند. اگر امروز ما میتوانیم مراسم ۸ مارس را برگزار کنیم، در سایه مبارزات بریوان است. باید امروز همانند ان سالهای دور بتوانیم با قدرت در میادین حاضر شویم.
زنان از بریوان جسارت گرفتند
بدره چاغدوال نیز با مرور خاطرات گذشته خود به یاد میآورد که به دلیل حضور بریوان در این منطقه زنان از وضعیت خود اگاهی پیدا کرده و در این باره افزود: در این فرایند نحوه سازماندهی زنان در عالیترین سطح خود خود را نشان داد. زیرا بریوان مملو از جسارت و فداکاری بود. در آن سالها با خشونت فراوان با زنان رفتار میشد. اما با آمدن بریوان فرایند جدیدی آغاز شد. ما خواستیم مراسم ۸ مارس و نوروز را برگزار کنیم. اما ۸۰ زن را دستگیر کردند. بعد از بازجویی ما را آزاد کردند. من شاهد زنده آن سالها هستم و به یاد داریم که چگونه زنان از بریوان جرات و جسارت گرفته بودند و در میدانها حضور یافتند. ان سالها را نمیتوان از یاد برد. اگر امروز آزادی زنان به سطح کنونی رسیده است، به لطف مبارزات و فعالیتهای بیامان بریوان است. با تبریک ۸ مارس به بریوان، این روز را به تمامی زنان شادباش میگویم.
تاثیرگذاری نام بریوان
یکی از زنانی که در منطقه بوتان بریوان نام دارد بریوان کوتلو، شهردار مشترک جزیر است. بریوان کوتلو در رابطه با تاثیرگذاری بریوان در منطقه میگوید: من با یاد و خاطره بریوان مبارزه آزادی زنان را شناختم. بریوان نه فقط بر زنان، بلکه بر تمامی جامعه تاثیرگذار بود. هم اکنون هزاران بریوان را در این منطقه میبینیم. بسیاری از اهالی این منطقه از بریوان و زوزان، که هر دو نام این زن مبارز بودند، برای نامگذاری فرزندان خود استفاده میکنند. بعد از شهادت وی هزاران زن، نام و یاد وی را همچنان حفظ کردند. خانواده من یکی از هزاران خانوادهای هستند که تحت تاثیر وی، نام بریوان را بر من گذاشتند. چندین سال بود که بریوان به عنوان اسم من در شناسنامهام درج نشده بود. دو سال است که شناسنامهام را با این نام گرفتهام. تمامی تلاشهای ما در این راستا است که شایسته این نام باشیم.