۲۲ جوانی که در ۲۶ و ۲۷ نوامبر ۱۹۷۸ در روستای فیس، منطقه لیجه از توابع آمد در خانهای گلین، مخفیانه به گردهمایی پرداختند، نه فقط دست به تغییر کوردستان زدند، بلکه همزمان باعث تغییر ترکیه و دگرگونی خاورمیانه نیز شدند. این جوانان زمانی که خواستار تاسیس حزب کارگران کوردستان شدند، مهمترین معیارهای انقلاب را نیز برگزیدند. انقلابی در آستانه قرار داشت که میبایست کوردستان را بیخ و بن تغییر میداد.
اکثریت این جوانان که نام آنها به عنوان اعضای موسس پ.ک.ک در تاریخ نوشته میشد، در آنکارا پایتخت ترکیه مشغول به تحصیل بودند. شمار آنان بیش از تعداد انگشتان دو دست نبود. و عبدالله اوجالان بود که مانند مغناطیسی تمامی این افراد را بدور یکدیگر جمع کرده بود... به همین دلیل مدت زمان درازی بود که در میان کورد و افکار عمومی ترکیه به نام آپویی شناخته میشدند. نخستین شعار و مبنای اصلی این جنبش این بود: «کوردستان مستعمره است».
در جهان دو قطبی و متضاد آن روز و سالهای بسیار گرم جنگ سرد، بحرانهای اقتصادی و سیاسی در اوج بودند. در نیمه دوم سالهای ۱۹۷۰ ترکیه، در بعد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در بحران قرار داشت. جدا از آن، چون از سالهای ۱۹۳۰ به بعد وجود کورد در شمال کوردستان نادیده گرفته میشد و تا اوایل سالهای ۱۹۶۰ این رویه ادامه یافته بود، از این سالها به عنوان سالهای مرگ در تاریخ معاصر کورد نام گرفته است، در تمامی این سالها اگر کورد اندک تحرکی نیز داشته باشد، این تحرکات بدون تاثیر، همراه با ترس و بی اعتمادی باقی ماندند. بخشهای دیگر کوردستان نیز با یکدیگر ارتباط چندانی نداشتند. جامعه کوردی نیز خصوصا بعد از شکست بزرگ جنبش جنوب کوردستان در سال ۱۹۷۵ دچار شکاف شده بود و تمامی بخشهای کوردستان فاقد رویایی برای عمل سیاسی بود.
حزب کارگران کوردستان سنتز شرق-غرب است
در روستایی کوچک در کوردستان، در فیس که تا آن زمان نام آن نیز شناخته نشده بود، گروهی با رهبری عبدالله اوجالان در مقابله با تاریکی در کوردستان به جنب و جوش افتاده بودند. وظایفی دشوار و روزهایی آتشین در انتظار آنان بود. اوجالان در دفاعیات خود با نام دفاعیات دادگاه حقوق بشر اروپا- از دولت کاهنی سومر به سوی کنگره خلق که در امرالی نوشته است و در سال ۲۰۰۱ منتشر شد، اینگونه به قدمهای نخست تاسیس پ.ک.ک و مدل رهایی بخش آن اشاره میکند: تاثیر شوونیسم اجتماعی چپ ترکیه بر مسئله کورد و همچنین تاثیر شدید ملیگرایی کهن و بورژوازی کورد شرایط آغاز کار برای ما را دشوارتر میکرد. همراه با اشتباهات و نواقص، شرایط ایدئولوژیک و عملی، خلاهای بزرگ موجود و مسئله کورد در ان جریان داشت، به علتی تبدیل شد تا برخی از تلاشهای کوچک، به تاسیسی قدرتمند تبدیل و پیشرفت بیافریند. نیروی موسس واجد هیچ مهارت یا نیروی سازماندهی پیشرفتهای نبود. هیچ کس مسئول مشکلات نبود. مسئولیتپذیری، تلاشها اندک، اما بنیادین، توانسته بودند انفجار لازم را ایجاد کنند. در این بعد به جنبشهای پیامبران بیشباهت نبود.
اطلاع دارید که عیسی با زحمت توانست ۱۲ نفر از حواریون خود را جمع کند. در اطراف آنها بینوایانی وجود داشتند که منتظر معجزه بودند. با این وجود یکی از بزرگترین جنبشهای اراده و اعتقاد در طول تاریخ ایجاد شد. پ.ک.ک بیش از هر چیز به جنبش این حواریون شباهت دارد که این نیز به دلیل وضعیت و ویژگیهای خاورمیانه است. مدلهای سازماندهی و تشکیلات معاصر غزب نتوانسته بودند برای خاورمیانه به مدلی تبدیل شوند. اختلاف هویت فرهنگی و تاریخ خاورمیانه، این تاثیر را بر غنای فعالیتها و سیاستها میگذارد. میتوان گفت که پ.ک.ک به این معنا سنتز هویتی خاورمیانه کلاسیک و تمدن سوسیالیسم نیمه مدرن است. به گفتهای دیگر، نشانه سنتز شرق-غرب است. نیرو و ضعف خود را این سنتز میگیرد.
رهبر خلق کورد، عبدالله اوجالان همچنین با اشاره به جدیترین بعد پ.ک.ک در سنتز شرق-غرب اشاره میکند. اوجالان اعلام میکند که پ.ک.ک به هیچ مرکز دگماتیکی وابستکی نداشته و اینگونه پرده از راز دوستی پ.ک.ک در جامعه کورد برمیدارد: سوداهای کم ارزش را در سر ندارد، افراد درست و با جسارت را برای خود مبنا قرار میدهد. وعده پرستیژ و منفعت شخصی را به هیچ یک از اعضای خود نمیدهد. از چنان موضعی برخوردار است که درهای خود را بر روی راستی، عدالت بیپایان باز میگذارد. در زندگی، برابری و کار را برای خود به عنوان مبنا قرار میدهد. با پیشرفت آن، زمانی که جامعه ویژگیهای آن را مشاهده کرد، بیش از پیش از سازماندهی آن استقبال نمود. شیوه زندگی آنان بیش از گفتههای آنان توجه را به خود جلب میکند. آنچه که باعث پیشرفتهای اولیه شد و ویژگیهای آن را خلق کرد، این خصوصیات بودند.
از پیروزیمان اطمینان داشتیم
عبدالله اوجالان رهبر خلق کورد اطمینان و اعتقاد خود را به مبارزه اینگونه بیان میکند: زمانیکه ما پ.ک.ک را به عنوان سازمان آزادیبخش ملی معاصر معرفی نمودیم و از این طریق دست به مبارزه زدیم، مانند اعتقاد به قرآن، از واقعیت و درستی خود اطمینان داشتیم و میدانستیم که پیروزی از آن ماست. بر این اساس، پ.ک.ک با ویژگیهای اساسی خود که نشان خود را بر قرن بیستم زد، میتواند مانند موج عملی سیاسی مورد توجه قرار گیرد که بر اساس سوسیالیسم علمی وضعیت در کوردستان را ارزیابی میکند. رهبر خلق کورد، همچنین خاطرنشان میسازد که برای تحلیل درست پیشرفتهایی که توسط پ.ک.ک ایجاد شدهاند باید واقعیت سده بیست و یکم نیز به شیوهای درست ارزیابی شوند و اینگونه آن را تحلیل میکند: موجودیت و مسئله کورد با تعریف و چارچوب سیاه چاله دور آن وابسته است. اگر صرفا به برخی از معیارهای غیر مشهود، بر اساس تبعیض و خشونت تحلیل شود، تحلیلهای ذهنی میتواند طرفدارانی را برای خود دست و پا کند.
منتظر بودند که به زودی به پایان برسد
جنبش حزب کارگران کوردستان بعد از تاسیس خود از مراحل و دورههای خطرناکی گذشته است. کودتای فاشیستی ۱۲ سپتامبر ۱۹۸۰ که در ترکیه و شمال کوردستان باعث دستگیری بسیاری از کادرها و پیشاهنگان و شکنجه وحشیانه آنان شد، بعد از ان انقلاب اسلامی در ایران باعث تغییر معادلات منطقهای در خاورمیانه شد و سپس جنگ عراق-ایران که دو بخش از کوردستان را تحت تاثیر خود قرار داد. پ.ک.ک همانگونه که توانسته بود خود را از این وضعیتهای دشوار نجات دهد، زنده بماند، توانست گسترش پیدا کرده و در نهایت توانست به جنبشی تبدیل شود که بر تمامی خاورمیانه تاثیر بگذارد. رهبر خلق کورد در دفاعیات خود این وضعیت را اینگونه ترسیم میکند:
بعد از گسترش جنبش، مسائل و مشکلات جدی عملی و مدیریتی نیز روی دادند، نواقص مشهود شدند. در چنین وضعیتی فشار و دشواریهای نیروهای سیستم همچون نقش آبکاری فولاد را برای استحکام هر چه بیشتر بازی میکرد. خروج از میهن نیز هم در تاریخ ترکیه-آناتولی و هم در تاریخ کوردستان-خاورمیانه باعث آغاز مرحلهای جدید شد. در زمانیکه معادلات جهانی در تنشهای سختی قرار داشتند، وضعیت سوریه، فلسطین، اسرائیل و لبنان فرصتهایی را در اختیار ما قرار میداد. بعد از ان انقلاب ایران وجنگ ایران-عراق وضعیت و جو بهتری را در اختیار ما قرار داد. شرایط کودتای ۱۲ سپتامبر در ترکیه و استقبال از آن در خارج به آوانتاژی تبدیل شده بود. امید آن میرفت که تاسیس جنبش در زمانی کم با تهدید نابودی روبرو شده و در شرایط مختلف، مانند سازمانی محدود باقی بماند. در چنین شرایطی، گام بلند ۱۵ اگوست آغاز شد. این مرحله اقدامی بود که برای آن برنامهریزی چندانی نشده بود. همراه با این نیز از نتایج شگرفی برخوردار بود. مرحله جدیدی از پیشرفتها را با خود به همراه داشت که حتی رهبری و اعضای پ.ک.ک نیز انتظار آن را نداشتند.