روزهای سخت ترکیه در دوره بایدن | یادداشت

چماقی که سال‌هاست بر سر ترکیه بوده و به احتمال قوی در دوره بایدن بر سر حکومت اردوغان فرود خواهد آمد تا معنای سرکشی در برابر ارباب و خوش‌خدمتی به جمهوری اسلامی را بفهمد.

◼️ شواهد نشان می‌دهد ترکیه در دوره ریاست جمهوری جو بایدن بر ایالات متحده امریکا روزهای سختی را خواهد گذراند. همچنین مخالفت‌های داخلی نیز رو به افزایش بوده و در کنار مبارزات کوردها، اعتراضات اساتید و دانشجویان بُغازچی استانبول با سرایت به برخی نقاط دیگر، حال و هوای شکل گیری اعتراضات ضد دولتی پارک گزی در سال ٢٠١٣ را به وجود آورده است.

نخستین موضعگیری‌ رسمی دولت جدید امریکا محکوم کردن سخنان اردوغان درباره اقلیت‌های جنسی و تروریست نامیدن دانشجویان معترض بوده که کمی به دنبال حمایت سخنگویان ایالات متحده از حکم دادگاه حقوق بشر اروپا برای آزادی صلاح‌الدین دمیرتاش و عثمان کاوالا از فعالین ترک مخالفت دولت اردوغان است.

آنکارا این ابراز نگرانی که توسط اتحادیه اروپا نیز بیان شده را برنتافته و در بیانیه‌ای امریکا و اروپا را بخاطر آنچه "دخالت در امور داخلی ترکیه" خوانده، سرزنش کرده است.

جان دوندار از نویسندگان مخالفت اردوغان می‌گوید ادعای دولت که مدعی دخالت خارجی در امور داخلی خود شده مانند آن می‌ماند که مردی در خانه همسرش را کتک بزند و اعتراض دیگران به آن را به بهانه آنکه یک "مسئله خانوادگی" است برنتابد.

او می‌گوید خشونت پلیسی و سرکوب معترضانی که همگی "تروریست" خوانده شده‌اند یک مسئله بین‌المللی در رابطه با حقوق جهانی بشر بوده و نمی‌توان آن را یک مسئله داخلی دانست که به دیگران مربوط نیست.

وزارت خارجه امریکا همچنین در تازه‌ترین اقدام خود روز جمعه پنجم فوریه به تندی از سخنان سلیمان سویلو وزیر کشور ترکیه که واشنتگن را به دست داشتن در کودتای تابستان ٢٠١۶ متهم کرده بود انتقاد کرده و این اظهارات را به کلی "نادرست" و "غیر مسئولانه" خوانده است.

این موضعگیری از سویی نشان می‌دهد که خبری از استرداد فتح الله گولن به عنوان متهم ردیف اول طراحی کودتا در دوره بایدن هم نخواهد بود و حرف‌های مقامات ترک در واشنگتن چندان خریداری ندارد.

هیچکس نیست که نداند سرمایه‌گذاری ترکیه روی روابط شخصی اردوغان با ترامپ بر باد رفته و با آمدن بایدن به کاخ سفید امیدهای آنکارا مبنی بر آنچه دوستی شخصی اردوغان- ترامپ خوانده می‌شد، رنگ باخته است.

جو بایدن مقاماتی را در وزارت‌خانه‌ها و نمایندگی‌‌های مهم خارجی گماشته که بر خلاف دولت ترامپ سر سازگاری با یاغی‌گری و شیطنت ترکیه که می‌خواهد روسیه را هم کنار امریکا برای جاه طلبی‌های خود در کنارش داشته باشد ندارند.

بنظر می‌رسد ترکیه دیگر آن بچەی لوس امریکا نباشد که سابقا در هر شرایطی تحمل می‌شد.

ترامپ که می‌دانست خرید اس-۴٠٠ روسی ممکن نیست توسط وزارت دفاع امریکا و کنگره و اصول نظامی ناتو پذیرفته شود، در آخرین روزهای ریاست جهوری خود تحریم‌های نسبتا نرمی علیه ترکیه وضع کرد.

اما اظهارات اخیر سفیر امریکا در مورد لزوم صرف نظر ترکیه از اس-۴٠٠ نشان می‌دهد اگر ترکیه حاضر به برگرداندن این سیستم پدافند هوایی به مسکو یا پنهان کردن آن در یک انبار زیر نظر امریکا نباشد، باید منتظر تحریم‌های سنگین‌تری از سوی واشنگتن باشد.

گزینه‌هایی که امریکا در مورد اس-۴٠٠ مقابل ترکیه قرار داده همگی تحقیر‌آمیز بوده و لازمه اجرای آن، کرنش و تعظیم علنی آنکارا در برابر واشنگتن است.

همچنین حقوقدانان از قریب الوقوع بودن به جریان افتادن پرونده "هالک بانک" صحبت می‌کنند که بخاطر کمک به دور زدن تحریم‌های امریکا علیه ایران می‌تواند میان ٢٠ تا ٢۵ میلیارد دلار برای ترکیه مجازات به دنبال داشته باشد.

این چماق سالهاست بر سر ترکیه بوده و به احتمال قوی در دوره بایدن بر سر حکومت اردوغان فرود خواهد آمد تا معنای سرکشی در برابر ارباب و خوش‌خدمتی به جمهوری اسلامی را بفهمد.

کاسه لیسی مولود چاوش اوغلو وزیر خارجه ترکیه نزد جواد ظریف که در کنفرانس خبری اخیر مرتب او را "برادر" خطاب می‌کرد و همچنین یادآوری مخالفت ترکیه با تحریم‌های واشنگتن علیه تهران هم طبیعتا نمی‌تواند فایده‌ای داشته باشد، چون حکومت ایران خودش آه ندارد با ناله سودا کند چه رسد به گرفتن دست ترکیه.

گفته می‌شود دونالد ترامپ شخصا این پرونده را بخاطر قولش به اردوغان و زد و بندهای دوطرفه معلق گذاشته بود و حالا جو بایدن با سپردن بررسی آن به دادگستری ایالات متحده می‌داند که توسط آن می‌تواند روزگار کاخ اردوغان که به شدت با بحران اقتصادی دست به گریبان است را سیاهتر کند. ترکیه در صورت محکومیت هیچ شانسی برای عدم پرداخت این جریمه نخواهد داشت.

سیاست امریکا در مورد سوریه هم به نظر می‌آید باب میل ترکیه نباشد و مقامات ترک از انتصاب برت مک‌گورک در امور مربوط به خاورمیانه رسما ابراز نگرانی کرده‌اند. او از جمله کسانی بود که وقتی ترامپ اجازه هجوم اشغالگرانه به شمال سوریه را داد، ضمن بیان حمایتش از ی.پ.گ و تقدیر از فداکاری آن در جنگ با داعش، از سمتش به همراه وزیر دفاع وقت امریکا استعفا داد. مک‌گورک از مخالفان جدی سیاست ترکیه در منطقه شناخته می‌شود.

اردوغان که نتوانست وعده خود برای اشغال تمامی مناطق شمال سوریه در کرانه شرقی رود فرات را عملی کند ضمن سنگ‌پرانی به عین‌عیسی حالا نگران است که نظامیان اشغالگر آن در عفرین، گری‌‌سپی و سرکانی توسط نیروهای سوریه دمکراتیك که ائتلاف به رهبری امریکا آن را متحد خود در جنگ با داعش می‌نامد، عاقبت تار و مار شوند.

البته نباید فراموش کرد که امریکا با یک جغرافیای سیاسی به نام جمهوری ترکیه که از متحدان اصلی در ناتو و یک مهره استراتژیک آن در منطقه است مشكلی ندارد. مسئله فقط با دولت کنونی و لحن گستاخانە آن به سرکردگی اردوغان بوده که گرفتار توهمات تورانی باغچلی شده و به ظاهر هیچ خدایی را بنده نیست. 

گمان می‌رود دولت جدید امریکا ضمن تکرار حمایتش از نیروهای روژاوا که موجب خشم آنکارا شده، از پایمال شدن تعهدات بین‌المللی و مسئله نقض حقوق بشر به عنوان امری جهان‌شمول، برای رام کردن ترکیه استفاده کند تا افسارش را دوباره به دست بگیرد.

بهرشکل کوردها نیز می‌توانند علیرغم بی‌اعتمادی به امریکا که دلایل جدی برای آن وجود دارد، از اختلافات جاری میان واشنگتن و آنکارا استفاده نمایند.

رجب اردوغان که با انواع گرفتاری‌های داخلی از کرونا تا بحران اقتصادی، ریزش آرای حزبش و انزوای بین‌المللی مواجه است، گرچه در داخل به سرکوب کوردها و مخالفین دیگر ادامه می‌دهد اما ناچار شده زبانش در قبال خارج را نرم کند.

چرب زبانی‌های اخیر اردوغان برای ایستادن در صف اتحادیه اروپا و همان آلمانی که تا همین اواخر آن را نازی توصیف می‌کرد نشان می‌دهد که دیکتاتور ترکیه تا چه اندازه متزلزل بوده و به مقام یک "دروغ‌گوی بی‌صفت" که حرفهایش را به سادگی پس می‌گیرد سقوط کرده است.

سفر اخیر خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه به آلمان پس از دیدارهای او از هولیر و بغداد در همین رابطه بوده و اردوغان که چیزی در چنته ندارد به این فکر می‌کند با چاپلوسی برای آلمان به عنوان موتور محرک اروپا و پر کردن جیب خائنین کورد و راضی کردن دولت کاظمی در عراق شاید بتواند کشتار دیگری علیه کوردها در شنگال و مناطق جنوب راه بیاندازد تا از این طریق دستکم رأی دهنگان ملی‌گرای خود را برای مدتی راضی کند و افکار عمومی را فریب دهد.

اردوغان از سویی در آخرین اظهاراتش از "اصلاحات داخلی" و "تغییر قانون اساسی" صحبت کرده که بنظر آن هم برای مهار فشارهای خارجی در باب حقوق بشر باشد.

اما حمایت م.ه.پ به سرکردگی باغچلی از قانون اساسی جدید و تأکید بر شعارهای نژادپرستانه و تداوم همان برنامه ضدانسانی همگون سازی نژادی زیر چتر ملت ترک در بیانیه این حزب موتلف دولت اشاره به مضحک بودن ادعای اصلاحات دارد که بیشتر ناظران بدرستی آن را یک مزاح بی مزه می‌دانند.◻️