سال گذشته در چنین روزهایی نیروهای سوریه دمکراتیک در باغوز از روستاهای حوالی دیرالزور که آخرین پایگاه داعش بود، شکست داعش را اعلام کردند. بعد از آن مرحله جدیدی از مبارزه علیه داعش آغاز شد. نشانههایی وجود دارند که تهدید داعش به رغم موجودیت بیش از ۶ هزار داعشی در زندان و ۱۹ هزار و ۲۲۵ خانواده آنان در کمپها، همچنان ادامه دارد.
۲۳ مارس ۲۰۱۹ نیروهای سوریه دمکراتیک با همکاری نیروهای ائتلاف ضد داعش طی مراسمی حماسی در حق العمر، در شمال شرق دیرالزور پیروزی نهایی نظامی را علیه داعش در دیرالزور اعلام کردند. این شهر آخرین نقطهای بود که در دست نیروهای تروریست داعش مانده بود.
در بیانیه منتشر شده از سوی مظلوم عبدی فرمانده کل نیروهای سوریه دمکراتیک آمده بود که "ما به افکار عمومی جهانی اعلام میکنیم که مرحله جدید نبرد علیه تروریستهای داعش تا زمان نابودی تمامی سازمان نظامی و هستههای مخفی و از میان برداشتن تهدیدات آن در منطقه و در تمامی جهان آغاز میگردد و این مرحله ادامه خواهد یافت." عبدی در این بیانیه خاطرنشان ساخته بود که "نیروهای سوریه دمکراتیک ۵ میلیون نفر و ۵۲ هزار کیلومتر مربع را از دست نیروهای داعش آزاد کرده است."
ابوبکر بغدادی رهبر تبهکاران داعش نیز در اواخر اکتبر سال ۲۰۱۹ در عملیات نظامی مشترکی بین نیروهای سوریه دمکراتیک و نیروهای بینالمللی ائتلاف در یکی از روستاهای ادلب، در منطقه تحت کنترل ترکیه کشته شد.
چگونگی ظهور داعش
تاریخ ظهور داعش در عراق به سال ۲۰۰۳ ، زمانی باز میگردد که ابو مصعب الزرقاوی سازمان جهاد و توحید را در سپتامبر ۲۰۰۳ تاسیس کرد. این سازمان مراحل مختلفی از تحول را پشت سر گذاشت، تا اینکه در سال ۲۰۰۶ دولت اسلامی عراق با رهبری ابوبکر البغدادی اعلام موجودیت نمود. بعد از قتل ابو عمر البغدادی در سال ۲۰۱۰، مجلس شورای این گروه ابوبکر البغداد را به عنوان امیر جدید انتخاب کرد. با آغاز بهار خلقها و گسترش آن در سوریه، البغدادی بهار خلقها را به عنوان فرصتی بزرگ برای گسترش دولت اسلامی و گسترش مرزهای دولت اسلامی مشاهده کرد. وی به تبهکاران تحت فرمان خود دستور داد که در سوریه شاخهای از سازمان القاعده را سازماندهی کنند. این سازمان جدید عنوان جبهه النصره به خود گرفت.
در ۹ آوریل ۲۰۱۳ شبکه شیوخ الاسلام ۵۶ پیام صوتی البغدادی را منتشر کرد که در آن اتحاد دو گروه جبهه النصره و دولت اسلامی عراق را تحت عنوان جدید دولت اسلامی عراق و شام اعلام کرده کرده بود. بعد از اعلام موجودیت این سازمان در ابتدای سال ۲۰۱۴، این گروه اشغال بخشهایی از خاک عراق را آغاز کرد، فلوجه، رمادی، موصل و تکریت از جمله شهرهایی بودند که به اشغال این سازمان درآمدند. در ابتدای سال ۲۰۱۳ شهر گری سپی در شمال شرق سوریه و در سال ۲۰۱۴ رقا، عین عیسی و منبج و بخشی از دیرالزور نیز به اشغال داعش درآمد، در ۱۵ سپتامبر نیز داعش متوجه کوبانی شد.
شکست در کوبانی
به دلیل شدت خشونت و اقدامات مشمئز کننده این گروه، در عراق و برخی از مناطق سوریه هیچ گروهی یارای مقاومت در برابر داعش را نداشت. برخلاف دیگر مناطق، داعش در کوبانی با مقاومتی تاریخی روبرو شد که در نتیجه آن رزمندگان یگانهای مدافع خلق و یگانهای مدافع زنان به مدت ۱۳۴ روز در مقابل حملات بیامان این گروه مقاومت کرده و نخستین شکست این گروه در این شهر رقم خود. با این پیروزی افسانه شکست ناپذیری داعش فرو ریخته و زمینه برای در هم شکستن و نابودی کامل این گروه مهیا شد. همچنین مقاومت کوبانی نشان داد که لازم است نیروهای بینالمللی نیز در مقابله با داعش باید بسیج شوند. در این چارچوب با مشارکت ۷۹ دولت، ائتلاف بینالمللی علیه داعش در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴ ایجاد شد.
با ایجاد «نیروهای سوریه دمکراتیک» در شمال-شرق سوریه در ۱۰ اکتبر سال ۲۰۱۵ نیروهای ائتلاف حمایت خود را از این نیروها اعلام داشتند که سازمان یافتهترین گروه در مقابل داعش در کل سوریه محسوب میشد. بعد از کوبانی، ایجاد نیروهای دمکراتیک سوریه دومین گام شکستهای داعش در شمال-شرق سوریه محسوب میگردید. با تاسیس نیروهای سوریه دمکراتیک مجموعه پیروزیهای بزرگی علیه داعش در شدادی، منبج، طبقا، دیرالزور و روستاهای شمال شهر دیرالزور رقم خورد. شهرک باغوز آخرین پایگاه دولت خودخوانده داعش در شمال-شرق سوریه بود که در سرانجام در ۲۳ آوریل ۲۰۱۹ از تروریستهای داعش پس گرفته شد.
باغوز شاهدی بر شکست داعش
شهرک باغوز از توابع شهر دیرالزور است که در کناره شرقی رود فرات قرار دارد. این منطقه تا پیش از شکست داعش در این نقطه چندان شناخته شده نبود. بعد از آزادی باغوز، نیروهای سوریه دمکراتیک و اطلاعرسانی کوردی، عربی و غربی اعلام نمودند که پیروزی بر داعش در بعد نظامی به معنای خاتمه تهدیدات این گروه نبوده و به ایدئولوژی و خانوادههای آنان اشاره شد که حاملان این تفکر هستند.
در سوریه پیش از اینکه داعش با شکست مواجه شود، ایدئولوژی داعش در ذهن کودکان القا میشد. بعد از شکست این گروه، هزاران تبهکار دستگیر شده داعش و نیز خانوادههای آنان در زندانها و کمپهایی با نام هول و روژ جای گرفتند. یکی از مسئولان نیروهای امنیتی کمپ خانوادههای داعشی به نام «ایلول رزگار» طی گفتگویی با خبرگزاری هاوار نیوز اظهار داشت: "در شمال شرق سوریه، ما کمپهای ویژهای را برای خانوادههای تبهکاران داعشی اماده کردهایم تا راه را بر تهدید مجدد این گروهها بگیریم." رزگار ایلول خاطرنشان ساخت که "شمار این افراد در کمپها به ۱۹ هزار و ۲۲۵ نفر رسیده است که از ۵۳ کشور عربی و غربی و آسیایی به داعش پیوسته بودند."
ایلول رزگار خاطرنشان ساخت؛ "از آغاز آزادسازی باغوز موج زنان و کودکان داعشی خاتمه نیافته است. برخی از انان تلاش میکنند که فرار کنند. برخی دیگر نیز خانوادهها را سازماندهی میکنند و برخی دیگر نیز سعی میکنند تا خانوادههایی را که درصدد رهایی از داعش و تفکرات داعشی هستند از میان برداشته یا آنها را مورد آزار و اذیت قرار دهند یا حتی انها را شکنجه و بکشند." رزگار در این رابطه میافزاید:"لازم است به تهدیدهای داعش در کمپها پایان داده شود و دولتهای مرتبط به این مسئله نسبت به شهروندان خود در میان داعش احساس مسئولیت داشته و اقدامات لازم را در راستای محاکمه آنان انجام دهند."
۴۰ کشته و ۱۳۷ دستگیری بعد از آزادی باغوز
از اعلام آزادی باغوز و شکست داعش در این منطقه، فعالیتهای نیروهای سوریه دمکراتیک و ائتلاف بینالمللی علیه هستههای مخفی این سازمان تروریستی پایان نگرفته است. اما دولت ترک به منظور ممانعت از این تلاشها با حملات خود به مناطق شمال-شرق سوریه به داعش کمک کرده و فرماندههای این گروه را در میان صفوف ارتش میهنی سوریه سازماندهی کرده است تا از این طریق به تحقق نیات خود در منطقه یاری رساند.
مظلوم حسن فرمانده نیروهای ضد ترور سوریه دمکراتیک اعلام نموده است که از زمان آغاز مرحله نوین نبرد علیه داعش در سوریه و بعد از آزادسازی باغور، نیروهای آنان توانستهاند در جریان سال گذشته به رغم تمامی موانع و محدودیتها ۸۳ عملیات ویژه ضد ترور را انجام دهند. در این مجموعه عملیات بیش از ۱۳۷ داعشی دستگیر و ۴۰ نفر از آنان نیز کشته شدهاند. مظلوم حسن در این رابطه میافزاید که با حملات ارتش اشغالگر ترک و مزدورانش به مناطق شمال-شرق سوریه، از ۹ اکتبر ۲۰۱۹، عملیات ضد تروریستی آنان با محدودیت مواجه و تحت تاثیر این اشغالگری قرار گرفته است. مظلوم حسن خاطرنشان ساخت که حملات ترکیه به نیروهای تبهکار داعش امید داد تا بار دیگر حملات و اقدامات خود را از سر گیرند و ما شاهد حملات وسیع آنان در مناطق رقا، دیرالزور و طبقا بودیم.
و تهدید جهان از سوی ۱۹ هزار زندانی داعشی
با آغاز بهار خلقها، داعش تنها دارای یک نیروی تبهکار ۷۰۰ نفره بود و با این تعداد بخش بزرگی از سوریه و عراق را اشغال کرد. اما اکنون نزدیک به ۱۹ هزار داعشی فقط در زندانهای نیروهای دمکراتیک سوریه هستند. در این باره روبار حسن مسئول زندانیان داعش خاطرنشان ساخت که ۱۲ هزار داعشی سوری، ۵ هزار داعشی عراقی و هزار و اندی تبهکار خارجی از ۵۵ کشور عربی، غربی و آسیایی زندانی هستند. روبار در این رابطه خاطرنشان ساخت که از آغاز تاسیس نیروهای سوریه دمکراتیک تا کنون این تبهکاران در نتیجه عملیاتهای ما و بویژه آخرین مرحله عملیات ما علیه داعش در باغوز دستگیر شدهاند. روبار حسن تاکید نمود که علیرغم آنکه داعشیها در زندان هستند هر چند روز شاهد تلاشهایی برای فرار و اقدامات اعتراضی آنان روبرو هستیم. با این وجود با حملات ارتش ترک در مناطق شمال-شرق سوریه تلاشهای تبهکاران برای فرار شدت گرفته است.
خطرات تهدید ایدئولوژی داعش
موضوع محاکمه تبهکاران داعشی همچنان موضوعی است که در دستور کار جهان و ساکنان شمال-شرق سوریه قرار دارد. الهام احمد رئیس مجلس سوریه دمکراتیک در این رابطه اعلام کرده است که رهبری خودمدیریتی شمال-شرق سوریه و نیروهای سوریه دمکراتیک به شیوهای قانونی خواستار حل این مسئله پیش از از کنترل خارج شدن آن و خصوصا بعد از حملات ارتش اشغالگر ترک شدهاند. نیروهای سوریه دمکراتیک در اکتبر ۲۰۱۹ طی بیانیهای اعلام نمودند که ۵ تبهکار داعش به دلیل هدف قرار دادن محل زندان آنها از سوی نیروهای ترک موفق به فرار شدهاند.
اکنون دولتهای اروپایی و برخی از کشورهای آسیایی از بازگشت شهروندان خود که در میان گروه داعش بودهاند سر باز میزنند، آمریکا نیز از شهروندان خود که در این گروه بودهاند سلب تابعیت کرده است. برخی از دولتها دیگر نیز مانند فرانسه، بلژیک، آلمان و سوئد از تحویل گرفتن شهروندان خود سرپیچی میکنند. در رابطه با این موضوع حقوقدانان براین باورند که دولتهای مرتبط به این مسئله از مسئولیت خود فرار کرده و این اقدام نیز در نهایت به نوعی حمایت از داعش تبدیل میشود که این گروه بتواند مجددا در کمپها و زندانها خود را سازماندهی کند. از همین رو دادگاهی بینالمللی در شمال-شرق سوریه برای محاکمه داعشیها لازم است.
ریما برکات از حقوقدان کورد در این رابطه میگوید دولتهایی که از تحویل شهروندان داعشی خود سرپیچی میکنند، میترسند که این ذهنیت افراطی داعشی در میان شهروندان آنان نیز گسترش پیدا کند، به همین دلیل مسئولیت خود را در این رابطه به جا نمیآورند. رضوه خلیل یکی دیگر از حقوقدانان روژآوا در این رابطه براین باور است که بهترین و مناسبترین راه حل برای زندانیان داعش برگزاری یک دادگاه بینالمللی و بازپروری خانوادههای آنان است. سکوت مجامع بینالمللی و دولتی در قبال وضعیت موجود در شمال-شرق سوریه و وضعیت تبهکاران داعش در زندانهای خودمدیریتی و نیروهای سوریه دمکراتیک مایه تاسف است. علیرغم فراخوانهای فراوان مبنی بر تحویل شهروندان داعشی و برگزاری یک دادگاه بینالمللی، اما تا کنون این کشورها هیچ پاسخی به این موضوع مهم ندادهاند و همزمانی حمله ترکیه به شمال-شرق سوریه، تهدیدهای این گروه را افزایش میدهد.
منبع: ANHA