مبارزات سورما خانم جولمرگی
سورما خانم جولمرگی قتلعامها و تبعیدهای نسلکشی ١٩١۵ را مستند کرده و به نمایندگی از خلقهای آسوری- سریانی در نشستهای بینالمللی حضور یافت. مستندات سورما خانم در بسیاری از مراکز مورد پذیرش قرار گرفتند.
سورما خانم جولمرگی قتلعامها و تبعیدهای نسلکشی ١٩١۵ را مستند کرده و به نمایندگی از خلقهای آسوری- سریانی در نشستهای بینالمللی حضور یافت. مستندات سورما خانم در بسیاری از مراکز مورد پذیرش قرار گرفتند.
شمار بسیار زیادی از زنان نیرومند در جولمرگ دارای تاریخ و جامعه کهن زیستهاند. پارک سورما خانم واقع در ورودی شهر جولمرگ سال ٢٠١٣ از سوی شهرداری حزب دمکراتیک خلقها ساخته شد. این پارک نام زنی را با خود دارد. سورما خانم کیست؟
زندگی سرشار از مبارزه
احسان جولمرگی، نویسنده که ٨ کتاب را به رشته تحریر دراورده است در مورد مبارزات و سرگذشت سورما خانم سخن میگوید.
جولمرگی میگوید که سورما خانم در ٢٧ ژانویه ١٨٨٣ در روستای قودشانس (کوناک) چشم به جهان گشوده و افزود:"سورما هشتمین فرزند خانواده پاتریک صومعه آسوریهای روژهلات است. سورما خانم از دوران کودکی با دیگران متفاوت بود. کودکی زیرک، دارای شخصیتی پرجنب و جوش بود. نام اصلی وی «سورما د بایت مار شامون» بود. اما خلق جولمرگ به وی «سورما خانم» میگویند. از سوی کلیسای کانتربوری جولمرگ تعلیم دید. سورما د بایت مار شامون پس از آنکه کاملا به زبان انگلیسی آشنا شد فرصت یافت که از نزدیک جهان غرب را بشناسد. در شرایطی که جنگ و فقر همزمان جریان داشت او به مبارزات پیوست. در تمامی نشستها و مذاکرات نمایندگان آسوری- سریانی منطقه شرکت کرد ودر کنفرانسهای بینالمللی جای گرفت. وی برای کمک به خلقهایی که آواره و سرگردان شده بودند مبارزه میکرد."
آوارگی ٨٠ هزار سریانی
سریانیهای جولمرگ و اطراف آن صدها سال است که با خلق کورد زندگی میکنند. این خلق در نتیجه سیاستهای عثمانیها و نقشههای دولت ترک میراثدار عثمانی راه آوارگی را در پیش گرفتند. سریانیان در فاصله سالهای ١٩٢٣-٢۴ در نتیجهی قتلعامها مجبور به آوارگی شدند، سپس دوباره به مناطق خود بازگشتند، مدتی تحت ظلم و زور نظامیان قرار گرفتند. روز ١٣ آگوست ١٩٢۴ گزارشی از سوی فرماندهی کل ارتش ترک تهیه شد و پس از یک روز هیئت وزیران ترک آنرا پذیرفت. متعاقب آن حمله به مناطق سریانیهای غرب-شرق که به زادگاه خویش بازگشته بودند آغاز شد.
در روزهای ١٢ سپتامبر و ٢۶ سپتامبر ١٩٢۴ علیه سریانیهای شرق ساکن در جولمرگ، بلک، اورمار، چلی، آمیدی و اطراف آن حمله و قتلعام آغاز شد. در این حمات صدها سریانی به قتل رسیدند و کلیساهای آنان تخریب سدند. بسیاری از روستاهایشان با خاک یکسان شد. در نتیجه «تبعید جولمرگ» قریب ٨٠ هزار سریانی نستوری-شرق راه آوارگی را در پیش گرفتند.
شرح رویدادها در کتابها
سورما د بایت مار شامون در کتابهایی به عنوان «فریاد نینوا»، «میراث کلیسای آسور در روژهلات» و «قاتل پاتریک مار شامون» شرح قتلعامها و حملات به سریانیها را قید کرده است. سورما خانم در این کتابها در مورد حملات و نسلکشیهای رژیم ترک میگوید که صدها روستای مسیحی تخلیه شدند و بدون هیچ دلیلی از شهروندان از خانههای خود بیرون رانده شدند. چنین رویدادهایی در روستاهای بالا، کالانس، همچنین در روستاها و ییلاقیهای شمذینان همین موارد تکرار شدند.
حضور در کنفرانسهای بینالمللی
سورما خانم در مورد تبعیدها و قتلعامهای پس از ١٩١۵ گزارشهای جامعی تهیه کرد، در نشستهای بینالمللی در مورد خلق آسوری-سریانی شرکت کرده و برای بهبود وضعیت خلق آواره و سرگردان مبارزه نمود.
تمامی داراییها و اموال سریانیها ضبط شد
سورما خانم در مورد رویدادهای مهم این دوره اطلاعرسانی کرد و گفت که عثمانیها اموال و دارایی سریانیان را ضبط کردند. سورما خانم میگوید:"در شمذینان، نوردوز، آلباق، مار بیسو، اییل، گاواره همان مورد تکرار شدند. به روستاها حملهور میشوند، زنان و مردان را میربایند و میکشند." این در نتیجه شور پنج روزهای بود که ریشسپیدان ملی، تصمیم به قتلعام و جنگ را اتخاذ کرده بودند، روزهای تاریک و پیامدهای آنرا بازگو میکند.
سورما خانم گفت:"خانههای هزاران ساله ما که در پارشومن قید شدهاند، کتابهای ما که از آن دوران مخفی نگهداشته شده بودند ناپدید شدند. منازل، خاک و باغات ما از سوی دشمنان نابود شدند." سورما خانم پس از جنگ به عنوان نماینده سریانیها از سوی کاخ سفید و شاهزاده خانم بریتانیا دعوت شد. در کنفرانسهای پاریس و لندن شرکت کرد.
در آمریکا وفات کرد
پس از «تبعید جولمرگ» سال ١٩٣٣ به عراق رفت و از سال ١٩۵٢ به قبرس نقل مکان کرد و پس از مدت کوتاهی به انگلیس و سپس به آمریکا کوچ کرد. سورما خانم روز ۶ دسامبر ١٩٧۵ در کالیفرنیا چشم از جهان فروبست.