این نوشتار سعی بر آن دارد تأملی بر اهداف و رویەهای مبارزاتی ــ جامعه‌ی دمکراتیک و آزاد روژهلات کوردستان ـ موسوم به«کودار» داشتە باشد. همچنین به استدلال‌های این داعیە که کودار از نیروی چارەیابی مسائل اجتماعی و ملی برای جامعه‌ی روژهلات کوردستان و ایران برخوردار هست و چە ضرورتی فلسفە‌ی وجودی آن را ضروری می‌گرداند، می‌پردازد.

 ◼️ لازم به ذکر است که جامعه‌ی دمکراتیک و آزاد روژهلات کوردستان کوردستان ـ‌کودار حاصل مبارزات جنبش آپویی در روژهلات کوردستان است که در اوایل و اواسط دهە‌ی نود میلادی در میان خلق کورد در ‌روژهلات کوردستان به‌ویژه جوانان نمود پیدا کرد و در اواخر دهە‌ی ۹۰ متعاقب توطئە‌ی ۱۵ فوریه که در برابر خلق کورد و رهبری آن صورت گرفت این جنبش و مبارزات آپویی در روژهلات کوردستان شکل ملموس و عینی به خود گرفت. در سال ۲۰۰۴ این مبارزە در کالبد حزب حیات آزاد کوردستان‌ـ‌ پژاک‌ـ‌ نهادینە گردید و بعد از یک دهه‌ پیکار قهرمانانه در اوایل سال ۲۰۱۴ جهت هرچە منسجم‌کردن این مبارزات و سازمان‌دهی دمکراتیک جامعه‌ی ‌روژهلات کوردستان سیستم جامعه‌ی دمکراتیک و آزاد روژهلات کوردستان ـ‌ کودار تأسیس شد، و در ۵ ماه می همان سال طی یک کنفرانس مطبوعاتی از سوی ریاست مشترک کودار در مناطق حفاظت شدە‌ی «مدیا» اعلام موجودیت کرد. لازم به ذکر است کودار نە یک حزب سیاسی و نە یک ائتلاف سیاسی‌ست بلکه ساختار و نظامی اجتماعی و نوع سازمان‌دهی دمکراتیک و نهادی جامعه در حوزه‌های جامعه است. برای شناخت هرچە بیشتر اهداف و رویەهای مبارزاتی «کودار» ابتدا باید به شناخت خود بر جنبه‌های تئوریک و عملی فلسفە و مدلی که «کودار» آن را سرمشق قرار می‌دهد. یعنی شناخت نظریە و فلسفە‌ی آپویی و مدل کنفدرالیسم دمکراتیک که نشات گرفتە از همان نظریه و فلسفە‌ی آپویی‌ست تعمیق ببخشیم.

در واقع، پژاک از همان آغاز شکل‌گیری خود، با توجە به ماهیت تحزب در نظریە‌ی ملت ـ دمکراتیک و کنفدرالیسم دمکراتیک، نەتنها اقتدارگرایی و تمامیت‌خواهی سنت شدە در احزاب کلاسیک را در زمینە‌ی مبارزە آزادی‌خواهی، سوسیالیستی و رهایی ملی نپذیرفت، بلکه راسخانە قدرت‌گرایی ، تمامیت‌خواهی و شوونیسم حزبی را مورد نقد قرار داد و رد نمود. برنامە و مرام‌نامە‌ی خود را صرفا در راستای پیشاهنگی و خدمت‌رسانی در برساخت جامعه‌ای دمکراتیک و رهایی ملی، با محوریت خلقی انقلابی، دمکراتیک، پیشرو و آزاد تنظیم نمود. در کنگرە‌ی دوم خود در سال ۲۰۰۵ رسما سیستم کنفدرالیسم دمکراتیک را به‌عنوان ساختار مناسب برای ایجاد جامعه‌ای عاری از ستم ملی، طبقاتی، جنسی و... بعنوان استراتژی مبارزاتی خود برگزید. ساختار سازمانی خود را در همان اوان نە با تقلید از ساختارهای مرسوم و کلاسیک حزبی، بلکه طبق این راهبرد ایجاد نمود.

پژاک از بدو تاسیس خود تا سال ۲۰۱۴ برای ترویج و گسترش راهبرد کنفدرالیسم دمکراتیک در میان جامعه تلاش نمود. با تمام کمی و کاستی‌هایش توانست تا حدودی جامعه‌ی سیاست‌زدە و گرفتار ناامیدی روژهلات کوردستان که در نتیجە ناملایمات و ترک میدان مبارزە از سوی جریانات کلاسیک روژهلات کوردستان مستولی گشتە بود، دوبارە به صحنە سیاست‌ورزی و حضور به مبارزە بازگرداند. همچنین توانستە بود توهمات و خیال‌های واهی دولت ‌استعمارگر ایران را که می‌پنداشت دیگر در نتیجە‌ی سرکوب‌های دهە ۶۰ و ۷۰ از مبارزات رهایی ملی خلق کورد خود را رها ساختە، باد هوا کرد. این نیز نیاز سیستمی فرا حزبی و وسیع‌تر و منطبق با نیازهای اجتماعی، سیاسی، ملی، اقتصادی، نظامی و... ایجاد کرد. چرا که یک حزب با تمام جوانب دمکراتیک خود نمی‌تواند کل جامعه را نمایندگی و سازماندهی نماید. چرا که یک حزب هرچند که خود را از قید قدرت‌گرایی، تمرکزگرایی و تمامیت‌خواهی رهانیدە باشد، باز نیز دارای اصولی فکری، ایدئولوژیک و معیارهای سازمانی می‌باشد که برای جای گرفتن آحاد جامعه نە کافی است و نە دارای چنین ظرفیتی می‌باشد. از سویی دیگر صحیح نیست که تمام امورات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی یک جامعه را در انحصار حزبی قرار داد. ما در دنیا نمونەهای انحصار حزبی را داشتەایم که چگونە اهداف انقلابی و دمکراتیک جوامع را به تحریف کشانده‌اند. نمونە‌ی بارز آن نیز سوسیالیسم موجود و تمرکزگرایی، قدرت‌گرایی، تمامیت‌خواهی و انحصارطلبی احزاب کمونیست در شوروی، چین و... بود. همچنین ما نمونە‌ی احزاب محافظەکار، مذهبی و لیبرال را نیز داریم که نە تنها نمی‌توانند نمایندە و حافظ منافع جامعه باشند، بلکه به‌ویژە در خاورمیانە جز مکیدن و متلاشی کردن جامعه چیزی نصیب جامعه و ملت نخواهند کرد. از سویی دیگر در هیچ شرایطی به‌ویژە در شرایط کوردستان استعمار شدە، نهادهای جامعه‌ی مدنی منفک و وابستە به دولت‌ها نمی‌توانند چارە‌ی کار باشند. چە در مرحلە‌ی مبارزە و چە در مرحلە‌ی مدیریت اجتماعی تنها واحدهای خودمدیر، دمکراتیک و هماهنگ می‌توانند چارە باشند تا هم ابتکار عمل داشتە باشند هم در ساختاری هماهنگ به همدیگر نیرو بخشند. البتە منظور رد کامل نهادهای مدنی نیست، تشکیل نهادهای مدنی برای جامعه‌ی پیچیدە‌ی عصر ما و حتی در این شرایط مبارزاتی در کوردستان استعمارزدە می‌توانند جزئی از اجزای مبارزە‌ی همگانی ملی و اجتماعی باشند. منوط به اینکه دچار توهم ترحم و دمکراسی تقلبی دولتی و نئولیبرالیسم نگردند و خود را از سایر اجزای جامعه منفک نگردانند. در واقع برای هر دو مرحلە‌ی مبارزە و مدیریت اجتماعی آنچە لازم است یک سیستم ارگانیک و فرانهادی و فراحزبی که بتواند طبق نیازهای مبارزاتی و مدیریت اجتماعی در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی به امورات مبارزاتی و مدیریتی جامعه بپردازد. در واقع، جامعه‌ی دمکراتیک و آزاد روژهلات کوردستان  طبق این درک و نیازهای منطبق به جامعه‌ی روژهلات کوردستان و ایران بنا نهادە شدە است.

البتە برساخت چنین سیستمی و مشخصا کودار نە باید به مفهوم عدم نیاز به وجود حزب و مشخصا پژاک، تلقی گردد. جامعه تا زمانی که کاملا از قید پدیدە‌ی ستم‌های ملی، طبقاتی، جنسی و... در سطح خورد و کلان به رهایی نائل نگردد، همچنان نیازمند پیشاهنگ می‌باشد و این نیروی پیشاهنگ می‌تواند سازماندهی و تحزب یابد. آنچە مورد اهمیت است، این است که این نیروی پیشاهنگ تشکل و تحزب یافتە، در چارچوب معیارهای ملت ـ دمکراتیک و سوسیالیسم دمکراتیک عمل نماید و به هیچ وجهە چشم به دسترنج و منافع جامعه ندوزد. خود را به بخشی از فرای جامعه نپندارد و خود را داخل و هم سطح جامعه برای خدمت رسانی بداند. این نیروی پیشاهنگ می‌تواند در سیستم کنفدرالیسم دمکراتیک نقش نیروی روشنگر، سازمان‌دهندە، خدمتگزار را ایفا نماید. آنچە را که حزب حیات آزاد کوردستان ـ پژاک، در درون ساختار جامعه دمکراتیک و آزاد روژهلات کوردستان ـ کودار، انجام می‌دهد.

کودار سیستمی منطبق با نیازها و واقعیت ملی ‌ـ اجتماعی روژهلات کوردستان

جامعه‌ی روژهلات کوردستان، جامعه‌ای متنوع هم در میان خود خلق کورد، هم در اختلاط با خلق‌های دیگر به‌ویژە خلق آذری ـ ترک می‌باشد. هم دارای تنوع فرهنگی و هم تنوع سیاسی و اجتماعی می‌باشد. در نتیجه‌ی ساختاری با چارچوب فکری و ایدئولوژیکی خشک، تک‌بُعدی و داری ابعاد محدود نمی‌تواند جواب‌گوی این جامعه و هیچ جامعه‌ای دیگر نیز باشد. ساختاری فکری و ایدئولوژیکی مورد نیاز است که ظرفیت جای‌دهی تمام این تفاوت‌مندی‌ها را داشته باشد تا بتواند در جامعه وحدتی منوط بر حفظ تفاوت‌مندی‌ها را در خود ممکن سازد. کودار ساختار و قراردادی اجتماعی، با برخورداری از فکر و ایدئولوژی فراحزبی و فراگروهی می‌باشد. معیارهایش اجتماعی، ملی و دمکراتیک می‌باشند. به این مفهوم شاید پژاک به‌عنوان یک حزب پیشاهنگ دارای محدویت‌هایی فکری و ساختاری برای داخل شدن و پذیرفتن همگانی داشته باشد و هرکس خواست و یا توان انطباق خود بر مرام‌نامه‌ و موازین سازمانی آن را به هردلیلی نداشته باشد و بیشتر کادری که می‌توانند خود را نسبت به معیارهای فکری، ایدئولوژیک و سازمانی آن متقاعد سازند، مورد پذیرش پژاک قرار بگیرند و در آن جایی یابند. ولی کودار در این زمینه به‌دلیل فراحزبی بودن و نقش قرارداد و سیستم اجتماعی‌اش از انعطاف بیشتری برخوردار است. هر کس و گروهی در جامعه‌ی کوردستان، اصول ملی و دمکراتیک را بپذیرد با هر خصوصیت اجتماعی، طبقاتی، فرهنگی و عقیدتی می‌تواند در درون کودار جای خود را بیابد. در جاهایی که اختلاط کورد و ملیت‌های دیگر وجود دارد نیز، کودار با رویکرد جامعه و ملت دمکراتیک در فضای روستا، منطقه، شهر و محله‌ی مشترک زمینه‌ی حیات مسالمت‌آمیز و سازماندهی مشترک را فراهم می‌سازد. همچنین در کنار سازماندهی برابر زن و مرد از پایه‌ای‌ترین سطح تا بالاترین سطح، خارج از عدم ایجاد ممانعت راە را بر سازماندهی خودویژەی زنان هموار می‌سازد. همچنین در کنار نقش پیشاهنگی جوانان در درون نهادهای مشترک اجتماعی، سازمان‌یابی خودویژە‌ی جوانان را فراتر از یک حق، یک نیاز می‌بیند. حمایت از کودکان و کهنسالان را وظیفه‌ی اخلاقی و اجتماعی خود می‌داند و در این زمینه مصرانه به انجام وظایف خواهد پرداخت. برای خودمدیریتی جامعه از پایین به بالا همت خواهد گمارد و راە را برای اعمال قدرت یکه‌تازانه‌ی هرگونه جنسیت، طبقه، ملت، سازمان، حزب، گروهی بر جامعه و محیط‌زیست سد خواهد کرد. همچنین امنیت و سلامت همگانی را در جامعه بسط خواهد داد و راە را بر تبعیض‌های بهداشتی و آموزشی و نظامی‌گری رعب‌انگیز در جامعه، خواهد بست.

در نتیجه در سیستم کودار به‌غیر از پژاک دیگر احزاب موجود و یا احزابی نوینی که تشکل می‌یابند، در صورت پذیرفتن اصول ملی ـ دمکراتیک می‌تونند در آن جای بگیرند و یک اتحاد سیاسی و دیپلماتیک را برای روژهلات کوردستان ایجاد نمایند. کودار سیستم بسته‌ و کلیشه‌ای نیست. سیستمی کاملا باز و منعطف برای تغییر لازم در مفاد خود، در صورت نیاز دید اعضایی که به آن می‌پیوندند، است. معتقد است که ساختارهای سیاسی و اجتماعی ساخت خود جامعه می‌باشند و در برابر نیازهای جدید باید کاملا بر روی تغییر باز باشند و کودار کاملا بر این اصل معتقد است.

ما کاملا اشراف داریم که جامعه‌ی روژهلات کوردستان هم در خود جامعه دارای تنوعات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی است، هم اینکه در بسیاری از روستاها، مناطق و شهرها با خلق آذری ـ ترک در اختلاط می‌باشد. کودار با اصرار بر وحدت ملت ـ دمکراتیک که تک زبانی، تک فرهنگی، تک ملتی و... را برای ایجاد ملت واحد به چالش می‌کشد رویه‌ی برقراری اتحاد ملی و فراملی را نه برمبنای مرکزیت زبان، فرهنگی و عقیدەای خاص بلکه بر مبنای دمکراسی، با حفظ تفاوت‌مندی‌‌هاست. بدون تردید این رویکردی کاملا منطبق به وضعیت این بخش از کوردستان و ایران است. اگر هریک از ملت‌های تحت ستم ایران در درون خود این را برساخت نماید، زمینه برای برساخت ساختارهای مشترک نیز مهیا خواهد گردید. از طریق مجالس و شوراهای روستایی، محلی، بخشی، شهری، ولایاتی و ایلاتی زمینه‌ی یک دمکراسی کمونال، رادیکال، عمیق و مستقیم را فراهم خواهد کرد. به این ترتیب حق تعین سرنوشت را نه‌تنها در سطح کلان، بلکه در سطح خرد و محلی نیز فراهم می‌سازد. بدون تردید مجالس و شوراهای هر مکانی طبق ویژگی‌های دمکراتیک فرهنگی و اجتماعی آن منطقه دارای خودمدیریتی دمکراتیک و برخورد و رویکردهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، امنیتی و... منطبق با ویژگی‌های مختص به خود آنها می‌باشد. در این مجالس ریاست مشترک زن و مرد و حضور گستردە زنان، اصلی کلیدی و اجتناب‌ناپذیر است. در این مجالس جوانان کمیسیون ویژە‌ی خود را تشکیل می‌دهند، همچنین با توجه به استعدادهایشان در سایر کمیسیون‌ها نیز نقش می‌پذیرند. از طریق آکادمی‌های دمکراتیک به ایجاد فرد و جامعه‌ای آگاە و روشنفکر پرداخته و تلاش بر آن است که روشنفکری از یک امر الیتی به یک موجودیت عمومی، اجتماعی و تودەای تبدیل شود. در هرجا که نیاز به تشکیل این آکادمی‌ها باشد، به ابتکار مجالس و شوراهای همان‌جا دایر خواهند شد. از طریق کئوپراتیو‌ها هم زمینه‌ی تولید مورد نیاز را فراهم می‌سازد، هم اینکه توزیع عادلانه را مدیریت خواهد کرد. به فناوری در مسیر درست و برای ارتقاء کیفیت زندگی جامعه بهرەبرداری خواهد کرد، ولی از تخریب محیط‌زیست توسط اقدام به تولیدات انبوە، غیرضروری و سودمحورانه که نه برای نیاز جامعه بلکه با هدف سودجویی مفرط صورت می‌گیرد، از طریق فعالیت‌های فرهنگی و وضع موازین منطبق با دمکراسی اجتماعی و حفظ محیط‌زیست مقابله خواهد کرد. از این طریق نیز راە بر مصرف‌گرایی که تخریب اجتماعی و محیط‌ زیست را موجب می‌شود، ناهموار خواهد کرد. در عرصه‌ی دفاعی و امنیت، به‌جای ارتش‌ و ملیشیاهای مدافع منافع دولتی، گروهی، حزبی و... نیرو و واحدهای مدافع خلق و خلق‌ها را ایجاد خواهد کرد، همچنین جامعه را برای یک دفاع ذاتی در برابر هرگونه هجمه‌ی خارجی و نیروهای الیگارشیک داخلی آموزش و تجهیز به سازوکارهای منظم، جمعی و دمکراتیک خواهد کرد. باید یادآور شد در کنار حزب حیات آزاد کوردستان (پارتی ژیانی ئازادی کوردستان ) ـ پژاک، جامعه‌ی زنان آزاد روژهلات کوردستان (کۆمەڵگای ژنانی ئازادی رۆژهەڵاتی کوردستان) ـ کژار، واحدهای روژهلات کوردستان (یەکینەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان) ـ ی.ر.ک، و جامعه‌ی جوانان روژهلات کوردستان (کۆمەڵەی جەوانانی رۆژهەڵات) ـ ک.ج.ر ساختارهایی می‌باشند که قرارداد اجتماعی ـ جامعه‌ی دمکراتیک و آزاد روژهلات کوردستان (کۆمەڵگای دیموکراتیک و ئازادی رۆژهەڵاتی کوردستان) کودار را پذیرفته‌اند.◻️

* عضو شورای مدیریتی جامعه دمکراتیک و آزاد روژهلات کوردستان (کودار)