واقعه آتش‌سوزی سینمای آمودی که در حافظه ملت کورد با عنوان آتش سینمای سینمای شهرزاد جا گرفته است، در تاریخ کورد یکی از رویدادهای سیاه و ناگواری است که در ۱۳ نوامبر سال ۱۹۶۰ در سینمای آمودی روی داد. در این آتش سوزی، ۲۸۳ کودک در میان شعله‌های آتش زنده زنده پر پر شدند. در آن زمان برای حمایت از انقلاب الجزایز فیلمی مصری با نام گناه نیمه شب اکران می‌شد که عواید ناشی از این فیلم به خلق الجزایز پرداخت می‌شد.

سالن این سینما که با ظرفیت ۲۰۰ نفر ساخته شده بود، در ان روز پذیرای بیش از ۵۰۰ کودک بود. زمانیکه آتش‌سوزی آغاز شد درهای سینما بسته بود و در جریان گسترش آتش سوزی، ۲۸۳ کودک جان خود را از دست دادند و بیش از ۲۰۰ نفر هم دچار سوختگی شدند. طبق اظهارات بسیاری از افراد در آن زمان، دولت سوریه عمدا این آتش‌سوزی را انجام داده بود. محمد سعید آقای دقوری، که در جریان این آتش‌سوزی جان بسیاری از این کودکان را نجات داده بود و در ساعات پایانی این اتش‌سوزی، یکی از ستون‌ها‌ی سینما بر روی وی افتاده و جان خود را از دست می‌دهد.

ابعاد این حادثه تا کنون مشخص نشده است

تا کنون از سوی دولت سوریه هیچگونه تحقیقی در رابطه با این آتش‌سوزی انجام نشده است و حتی اکر تحقیقی هم در این باره صورت گرفته باشد، نتایج ان منتشر نشده است. در رابطه با این رویداد، تا کنون رسما هیچگونه تحقیقاتی انجام نشده است و تنها یک نویسنده کورد با نام احمد نامی، در کتابش تحت عنوان آتش سوزی سینمای آمودی، با طرح پرسش‌هایی می‌خواهد برخی از جوانب این مسئله را روشن کند.

نامی در کناب خود مشخص می‌کند که پیش از آنکه بخشدار یا فرماندار آمودی تصمیمی برای اکران فیلم داشته باشد، ساکنان آمودی مبالغ قابل توجهی برای حمایت از خلق الجزایر جمع‌اوری کرده بودند. در این رابطه احمد نامی می‌پرسد که چرا مدیر بعد از گرداوری مبالغ فراوانی از سوی آمودی‌ها تصمیم به اکران فیلم گرفت؟ نامی سوال دیگری را هم مطرح می‌کند، او می‌پرسد که شرگو یکی از کوردهای دمشق که در ان زمان خود مامور حکومت بود، و یکی از فرزندان وی هم در جریان اتش‌سوزی کشته می‌شود، به دلیل گرم شدن بیش از حد موتور برق سینما خواهان قطع جریان برق می‌شود، اما بخشدار اجازه این کار را نمی‌دهد.آیا بخشدار می‌خواهد که کودکان دو مدرسه المتنبی و غزال را عمدا به کام مرگ براند؟ علیرغم آنه خطر آتش‌سوزی هم وجود داشت، چرا بخشدار همچنان تلاش می‌کند فیلم همچنان پخش شود؟ چرا هیچ یک از معلمان با دانش اموزان نیامده بودند؟ چرا هیچیک از فرزندان مسئولان حکومتی با مشکلی مواجه نشدند؟ و گفته می‌شود که فرزندان بخشدار در زمان اکران فیلم بدون هیچ بهانه‌ای سالن سینما را ترک می‌کنند.

اکنون در کنار سینمای آمودی، پارکی با نام پارک پاک‌روانان ساخته شده است و در این پارک و بر دیوارهای سینمای آن، اسامی و تصاویر کودکانی که در آتش سوزی سینمای آمودی جان خود را ازدست داده‌اند، به نمایش درامده است. نیم تنه‌های چند نفر از کودکان هم به طور سمبولیک نصب شده است و تصویر محمد سعید آقا هم که بسیاری از کودکان را از مرگ نجات داده بود، در کنار تصاویر کودکان نصب شده است.

در رابطه با این قتل‌عام گسترده، گفتگویی با چند نفر از شاهدان این رویداد با نام رشید فاتی، محمد امین عبدالسلام و محمد محمود که برادرش را در جریان این آتش‌سوزی از دست داد انجام گرفته است.

رشید فاتی که در زمان اتش‌سوزی ۱۲ ساله بود، می‌گوید که  این کودکان تنها برای حمایت از مردمی که هزاران کیلومتر از آنها دور بودند، بلیط این فیلم را تهیه کردند و به سینما رفتند. در آن زمان من پنجم ابتدایی بودم. گفتند که برای جمع‌اوری کمک به الجزایری‌ها بلیط سینما بگیریم. به یاد ندارم که قیمت بلیط چقدر بود. ما هم گفتیم برویم. من و چند نفر از دانش‌اموزان دیگر بر روی صندلی‌ها نشسته بودیم. همه در سکوت به فیلم نگاه می‌کردند. ناگهان تصاویر فیلم متوقف شدند و صدایی مانند پرواز یک پرنده شنیده شد. زبانه‌های اتش را دیدیم که از اتاق آپارات بر می‌خاست. فریاد زدیم آتش، آتش. به سوی در حرکت کردیم، اما دیدیم درها بسته شده‌اند، کودکان فریاد می‌زدند. کودکان مانند ماهی در داخل تور گرفتار شده بودند. زیرا همه می‌خواستند که از سینما خارج شوند. یکی از درها شکسته شد. من هم توانستم خارج شوم و نفس بکشم. بعد از مدتی دریافتم که پایم سوخته است.

کسانی که به اکران فیلم مجوز دادند مقصرند

رشید فاتی از بازماندگان این فاجعه اعلام کرد که کسانی که به اکران فیلم مجوز دادند مقصرند. کودکانی که بین ۵ تا ۱۲ سال سن داشتند، نمی‌دانستند که اصل مسئله چیست. با آتش گرفتن دیوارها و پلاستیک‌های دیوار سینما، آتش به یکباره شعله‌ور شد. اما در این سالن کوچک چرا باید این تعداد کودک را جمع می‌کردند، این مسئله‌ای است که هنوز مشخص نشده است.

محمد امین عبدالسلام که در زمان آتش‌سوزی ۱۲ ساله بود می‌گوید: انها برای حمایت از جنبش الجزایر به سینما رفتند. زمانیکه ما به سینما رفتیم کلاس ششم بودیم من به جای پسر داییم به سینما رفتم. اما این سینما در واقع سینما نبود. تنها یک سالن بود. زمینی خاکی و نمیکت بود. بچه‌های بسیاری در آن جا بود. برخی هم روی زمین نشسته بودند. با آتش سوزی یکباره، همه بچه‌ها به سوی در هجوم بردند. با شکسته شدن در من به بیرون از سینما رفتم.

در سینمای آمودی ۲۸۳ خانواده، نه ۲۸۳ نفر به آتش کشیده شدند

محمد امین عبدالسلام در این باره خاطرنشان ساخت که هر زمان که نام سینما را می‌شنود، آتش‌سوزی سینمای آمودی را به خاطر می‌آورد. اکنون ۶۱ سال از ان زمان گذشته است. اما این فاجعه را هیچگاه فراموش نکرده‌ام. هر زمان که کلمه سینما را می‌شنوم بچه‌هایی را به یاد می‌اورم که زنده زنده در آتش سوختند. در آمودی تنها ۲۸۳ نفر در آتش نسوختند، بلکه ۲۸۳ خانواده آتش گرفتند. اگر این سینما در اتش نمی‌سوخت، اکنون این کودکان همه زنده بودند و خانواده خود را داشتند.

محمد محمود قاسم که برادرش را در جریان آتش‌سوزی سینمای آمودی از دست داده است گفت: زمان اتش سوزی من ۱۰ ساله بودم. من به سینما نرفتم. اما برادرم به سینما رفته بود. زمانیکه آتش‌سوزی روی داد، من به سینما رسیدم. همه جا آتش بود. در جستجوی برادرم بود. بسیاری مجروح و زخمی شده بودند که برادرم در میان انها نبود. بعد از انکه برادرم در جریان این آتش‌سوزی جان خود را از دست داد بسیار ناراحت شدم و هیچگاه نتوانستم به دوران قبل از مرگ او بازگردم.

منبع: MA