شانزده هزار اثر تاریخی در عفرین و بیش از صد هزار اثر در سرتاسر سوریه به سرقت رفته است. ۱۶ موزه غارت شد، صدها مکان باستانی و تپه به طور غیرقانونی حفاری شد. اگرچه رئیس سابق یوروپل اظهار داشت که نمی‌داند قیمت این آثار تاریخی چقدر است، اما طبق تحقیقات انجام شده میلیاردها دلار قیمت دارند و این آثار از طریق ترکیه و لبنان به بازار جهانی فروخته شده‌اند. اسمهان احمد، رئیس مشترک موزه عفرین گفت که تعداد آثار تاریخی به سرقت رفته از سوریه بسیار بیشتر از حد انتظار بود. نه تنها آثار تاریخی از عفرین، روژآوا و سوریه به سرقت رفته است، بلکه شهر باستانی پالمیرا که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد، معابد بل و بالشامین، آثار منحصر به فرد مانند عین دارا، مسجد اموی و قلعه اموی، بمباران شد، میراث سه هزار ساله بشریت سوزانده و نابود شد.

موضوع غارت باغات زیتون در شمال و شرق سوریه، به ویژه در عفرین، توسط ترکیه و مزدوران آنها و فروش این زیتون‌ها به کشورهای اتحادیه اروپا و فاش شدن اینکه مراد اوزواردار تاجر ترک وابسته به آ.ک.پ یک منطقه صنعتی در سوریه را غصب کرده است، این غارت ترکیه مدتهاست که در دستور کار رسانه‌های کورد، عرب و روژآوا قرار دارد.

با این درآمدها، مزدوران ترکیه تأمین مالی می‌شوند

پس از غارت زیتون‌های عفرین، روغن آنها به اروپا فروخته شد و درآمد حاصل از آن برای تأمین مالی مزدوران تحت کنترل ترکیه، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های اروپا، کورد و عرب داشت. این موضوع در دستور کار مجالس سوئیس، آلمان قرار گرفته و احزاب مخالف، دولت را به شدت مورد انتقاد قرار داده اند.

پس از فاش شدن اینکه قطع درختان ۶۰ روستای جنوب کوردستان توسط هولدینگ چنگیز – علی عونی صورت گرفته است، مشخص شد که آ.ک.پ/م.ه.پ نه تنها خاک ترکیه و کوردستان را به هولدینگ چنگیز داده، سوریه و روژاوا و مناطق اشغالی را نیز به این شرکت داده و یک فضای رانتی برای این گروه‌ها ایجاد کرده است.

البته، به عنوان بخشی از طرح الحاق مرزهای سوریه به ترکیه، دولت ترک، نفت مناطق اشغالی سوریه و روژاوا را به صورت قاچاق به ترکیه منتقل می‌کند، معادن و زمین‌های کشاورزی را غارت می‌کند و شرکت‌ها، مناطق صنعتی و کارخانه‌ها، متعلق به هلدینگ‌های ترکیه هستند. اگرچه این اقدامات مغایر تجارت بین‌المللی، معاهده لوزان و خارج از قوانین بین‌المللی سازمان ملل متحد است، اما دولت ترکیه تا حد زیادی اقدامات مالکانه و امنیتی سرزمین‌های اشغالی را در اختیار گرفته است. این منطقه توسط فرمانداری‌ها، ادارات پلیس، ژاندارمری و بخشداران استان‌های مرزی مانند هاتای، رحا و دیلوک اداره می‌شوند. وزارت بازرگانی، وزارت فرهنگ، وزارت موزه‌ها و وزارت فرهنگ و گردشگری نیز عمدتا از نیروهای مسلح و میت هستند.

۵۰۰ هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند

علاوه بر داعش، در اثر حملات اشغالگرانه حدود ۵۰۰ هزار سوری کشته و بیش از ۵ میلیون سوری آواره شده‌اند. بدون شک یکی از بدترین جنبه‌های غم‌انگیز جنگ سوریه تخریب و غارت ساختارهای تاریخی و فرهنگی است.

تاریخ ۳ هزار ساله از بین رفت

بافت تاریخی و میراث فرهنگی هزاران ساله از بین رفته است. بناهای تاریخی هزاران ساله در این بمباران آسیب دیدند، اماکن باستانی، بناهای تاریخی، ده‌ها بنا در رده میراث فرهنگی یونسکو یا به طور کامل تخریب شدند یا به شدت آسیب دیدند. آثار تاریخی دزدیده شده از طریق گروه‌های اسلامگرا و النصره از طریق ترکیه و لبنان در سراسر جهان فروخته شد.

سارقان ژست گرفتند

محمد زهران علوش، سرکرده گروه تروریستی جیش الاسلام، به هنگام تخریب و غارت معبد نبی هوری که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد، فیلمبرداری می‌کرد. مزدوران مورد حمایت ترکیه آثار تاریخی غارت شده را از طریق شبکه‌های اجتماعی فیس بوک، توییتر و اسکایپ می‌فروشند.

این عکس‌ها و تصاویر به اشتراک گذاشته شده توسط مزدوران ترکیه در گزارش سازمان حقوق بشر عفرین تایید شده و این جنایت بشری به اطلاع همه جهانیان رسید.

قاچاق آثار تاریخی

در این فرایند، هزاران سکه سنگی، قطعات شیشه و سرامیک، ظروف سفالی، انگشتر، مجسمه و آثار تاریخی مانند جواهرات متعلق به دوره‌های سومری، آکاد، آشوری، روم شرقی، سلجوقی و عثمانی، که از سوریه دزدیده شده و قصد فروش در دیلوک، هاتای، رحا، استانبول و بورسا را داشتند، کشف و ضبط گردید. ده‌ها مورد مشابه، به صورت فردی یا به صورت گروهی اتفاق افتاده است، اما در رسانه‌های عربی و اروپایی گزارش شده است که سرقت واقعی توسط دولت ترکیه و مزدوران آنها انجام شده است.

از طریق ترکیه و لبنان

بی‌بی‌سی در یک گزارش خبری با اشاره به این تجارت تاریخی، گفت: "روشن است که این تجارت در بسیاری از خانه‌های مخفی در بازار تاریخی دیلوک، هاتای و آنتاکیا ادامه دارد. دره بقاع در مرز لبنان نیز یکی از مهمترین مراکز انجام این کار است. مسیر ترانزیت، ترکیه و لبنان است. بازار اصلی، اروپا، چین و کشورهای حوزه خلیج است.

گفته می‌شود که در دوره تسلط داعش از منبج به عنوان یکی از نقاط اصلی خود در قاچاق آثار تاریخی استفاده کرده و دفتر رسمی در آنجا افتتاح کرده است. این اداره انواع پرونده‌ها را برای قاچاقچیان فراهم کرده است و گفته می‌شود داعش سالانه میلیون‌ها دلار از قاچاق آثار تاریخی به دست آورده است.

النصره با ترکیه کار می‌کند

یکی از مناطقی که قاچاق آثار تاریخی بیشتر در آن رواج دارد، ادلب است که در کنترل النصره است. گفته می‌شود که النصره آثار تاریخی را از ادلب و اطراف آن به ترکیه و از آنجا به اروپا می‌برد.

النصره از شهر سرمدا، واقع در مرز ترکیه، به عنوان مرکزی برای قاچاق آثار تاریخی استفاده می‌کند. قاچاقچیانی که از ترکیه می‌آیند، آثار تاریخی را از اینجا می‌خرند و با قیمت‌های بالا به اروپا می‌فروشند.

با توجه به اطلاعات به دست آمده اعضای النصره با همراهی کارشناسان خارجی با ابزار و تجهیزات مدرن فنی در شهر سراقیب حفاری می‌کنند. عنوان شده است که حدود ۴۰۰ اثر تاریخی در ادلب به سرقت رفته است.

روزنامه ایندپندنت درباره قاچاقچیان ترک نوشت

ایندیپندنت می‌نویسد که قاچاقچیان ترک یک قطعه متعلق به ۸۵۰۰ سال پیش از میلاد را به مبلغ ۱.۱ میلیون دلار به تاجران اروپایی فروختند. گفته می‌شود که نسخه‌های خطی مسیحی که از قرن ۱۳ میلادی به جای مانده، اکنون در آلمان كتابی كه شمایل شناسی فراماسون در سوئد را نشان می‌دهد، در دست قاچاقچیان است.

محققان می‌گویند قطعات کوچک در ترکیه و لبنان فروخته می‌شوند، در حالی که قطعات بزرگ در سوئیس، چین و کشورهای حوزه خلیج فروخته می‌شود. گلدان‌های دوران رومی که از گورها دزدیده شده‌اند، به طور آشکار در بازار دیلوک فروخته می‌شوند.

۱۶ موزه، غارت شدند

طبق اعلام انجمن حفظ آثار تاریخی سوریه ، ۱۶ موزه از ۳۶ موزه در سوریه تخریب شده، آثار تاریخی بی‌نظیری به سرقت رفتند و گروه‌هایی همچون داعش به وسیله آن تامین مالی شدند.

به گفته واشنگتن پست، این آثار شامل جواهرات نقره و طلای دوره بیزانس و همچنین قطعات شیشه و سرامیک است که صدها هزار دلار قیمت دارد.

طبق اعلام سازمان ملل متحد؛ با جنگ داخلی که در سوریه در سال ۲۰۱۱ آغاز شد، بسیاری از آثار تاریخی تخریب شدند. حداقل ۳۰۰ مکان باستانی آسیب دیده، تخریب یا نابود شده است. شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۵ تصمیمی را اتخاذ کرد که تجارت همه آثار باستانی از سوریه را ممنوع کرد، اما این تصمیم به هیچ وجه جلوی غارت فرهنگی را نگرفت.

رئیس پیشین یوروپل: نتوانستیم ردیابی کنیم

ویلی بروگمن رئیس سابق یوروپل و رئیس جدید شورای پلیس فدرال بلژیک گفت: داعش این فروش‌ها را از طریق شبکه‌های اجتماعی به طور گسترده سازماندهی می‌کند، بنابراین کانال‌های فروش کلاسیک را مختل می‌کند و یافتن ردی از این فروش‌ها را غیرممکن می‌کند.

۱۶ هزار آثار تاریخی به سرقت رفته در ترکیه

بیشتر از ۱۴۴ اثر تاریخی عفرین در اثر حملات هوایی تخریب شد. سازمان حقوق بشر عفرین در گزارش خود که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد، اعلام کرد که علاوه بر غارت، آدم ربایی، باج و قتل، اماکن تاریخی و مقدس تخریب شده و آثار تاریخی به خارج از کشور قاچاق می‌شود.

بر اساس این گزارش، گروه‌های اسلامگرا در عفرین با استفاده از بولدوزر، مقبره و زیارتگاه ها را تخریب و به دنبال گنج هستند. حدود ۱۶ هزار قطعه تاریخی ثبت شده از طریق ترکیه به خارج از کشور برده‌اند.

۵۷ بنای تاریخی غارت شده است

اسمهان احمد، رئیس مشترک اداره باستان‌شناسی منطقه عفرین، در مورد این موضوع، گفت: "۶۴ تپه تاریخی حفاظت شده در عفرین وجود داشت. تا آنجا که ما شناسایی کردیم ۴۶ مورد از آنها با ۵۷ بنای تاریخی غارت شده است. بسیاری از لوح‌های تاریخی به ترکیه برده و فروخته شده است. لوح‌های نبی هوری را بردند. با حفاری‌ها در نبی هوری سه صندوق را کشف و آن را به ترکیه منتقل کردند، ما نمی‌دانیم که محتویات این صندوق‌ها چه بوده است.

رئیس مشترک با بیان اینکه آثار تاریخی در بازارهای دیلوک، آنتاکیا و هاتای آشکارا به فروش می‌رسید، افزود: "ما می‌دانیم که این آثار تاریخی در بازار به فروش می‌رسید. دولت ترکیه و مزدوران آنها این کار را با هم انجام می‌دادند."

خسارت‌ها، بسیار بیشتر از تخمین ها است

احمد خاطرنشان كرد كه آنها اطلاعات مربوط به تخریب و غارت را به سازمان‌های بین‌المللی گزارش کرده‌اند، اما نهادهای مربوطه هیچ اقدام مشخصی در این زمینه انجام نداده‌اند، فقط گزارشی تهیه كرده‌اند.

اسمهان احمد با بیان اینکه غارت و ویرانی بسیار فراتر از آنچه در گزارشات منعکس شده است، و این خسارت‌ها هر روز سنگین‌تر می‌شود، افزود: "به عنوان مثال ، ۳۲ روستا با آثار تاریخی در منطقه شیراوا وجود دارد. دولت ترکیه طی چند روز حدود ۸۰ گلوله خمپاره به سمت این روستاها شلیک کرد. برخی از این توپ‌ها به دیوارهای قلعه تاریخی برخورد کرده و دیوار تخریب شده است. من فکر می‌کنم تخریب و غارت واقعی بسیار فراتر از ارقامی است که اعلام شده است، زیرا ما نمی‌دانیم در بسیاری از مناطق چه اتفاقی می‌افتد. آنها همه جا را حفاری می‌کنند و هر چیز ارزشمندی را که پیدا کنند می‌برند."

کدام مقامات ترک در این قاچاق‌ها دست دارند؟

در ترکیه تجارت بین‌المللی مواد مخدر، قاچاق انسان، پولشویی، زورگیری، رشوه خواری و رسوایی فساد اداری از طریق مقامات دولتی، وزرا، هولدینگ‌ها و مافیاها بی‌وقفه ادامه دارد. اگرچه این شبکه کثیف حاکمیت آ.ک.پ/م.ه.پ و اردوغان در گذشته بارها مورد توجه قرار گرفته است، اما اعترافات و افشای سدات پکر، یکی از سران مافیای ترک، نشان می‌دهد که شبکه ارتباط کثیف و جنایات بیش از آن چیزی است که تصور می‌شود. موضوعی که انتظار روشن شدن آن می‌رود این است که در سرقت آثار تاریخی کدام سیاستمداران، مقامات ارشد، افسران و مقامات عالی رتبه حکومتی نقش دارند؟

داعش آغاز کرد و ترکیه ادامه می‌دهد

همه جهان با عصبانیت و اندوه فراوان تصاویر داعش را که در شهرهایی مانند موصل، رقه، حلب، حمص و تدمر به ویران کردن بناهای تاریخی پرداخته است، مشاهده کرد. همان تخریب آثار تاریخی توسط دولت ترکیه و مزدوران آن در عفرین و مناطق آن انجام شد. در حملات هوایی و بمباران‌های روسیه، ایران، سوریه، ایالات متحده آمریکا و ترکیه بسیاری از بناهای تاریخی یا تخریب شده یا آسیب جدی دیده‌اند.

از جمله آثاری که داعش در سوریه از بین برد، معابد بالشامین و بل در شهر باستانی پالمیرا است. معبد بل با انفجار مهیبی نابود شد، مجسمه شیر اللات با قدمت ۲۰۰۰ ساله از بین رفت.

میراث تاریخی، بمباران شد

تخریب بناهای تاریخی با بمباران نه تنها برای مردم سوریه، بلکه برای تمام بشریت یک خسران بزرگ است. از میراث مشترک بشریت تدمر (پالمیرا) گرفته تا، قلعه نبی هوری، معبد عین دارا که هزار سال قبل از میلاد مسیح ساخته شده است، غار دو دری که صد هزار سال قدمت دارد، قلعه سیمون که مکان مهمی برای مسیحیان است، مسجد تاریخی اموی، قلعه حلب، قلعه مارموران، مقبره نوری درسیمی، مقبره جومرد دده علویان، شیخ برکت یکی از مراکز اصلی ایزدیان و بسیاری از آنها ...

بدون شک یکی از شهرهایی که بیشتر تحت تأثیر این کشتار تاریخی و فرهنگی قرار گرفت، عفرین بود که در سال ۲۰۱۸ اشغال شد. بقایای تاریخی مربوط به دوره‌های هوری، میتانی و رومی در طی حملات اشغالگرانه دولت ترکیه توسط هواپیماهای جنگی بمباران شد. غار دو دری که اسکلت یک کودک نئاندرتال در آن پیدا شده است، معبد عین دارا که در سال ۱۰۰۰ قبل از میلاد ساخته شد و قلعه سیمون در این بمباران‌ها به شدت آسیب دیدند.

اماکن مقدس، قبرها و مقبره‌ها

مقبره نوری درسیم پس از اشغال تخریب شد. کوردهای علوی در مرکز منطقه مباتا و کوردهای ایزدی در روستاهای جندرس، شراوا و شرا زندگی می‌کردند. مقبره‌های یاغمور دده، شروین دده، خلیل دده، جومرت دده، ابراهیم دده علویان و یکی از مراکز دینی ایزدیان، شیخ برکات در این منطقه تخریب شد.

در شهر عفرین، که قدمت آن به سال ۲۰۰۰ قبل از میلاد برمی‌گردد، قبل از اشغال آن، مجسمه‌های سنگی بزرگ مربوط به دوره هیتیت، که در "فهرست میراث تاریخی موقت" یونسکو قرار داشتند، همچنین معبد عصر آهن عین دارا، کتیبه‌های لویایی از قرن ۸ قبل از میلاد، کلیسای دو دری و کلیسای مرمره و همچنین تپه‌های زیادی وجود داشت.

مجسمه ۳ هزار ساله شیرهای سنگی تکه تکه شدند

مجسمه‌های شیر ۳ هزار ساله در معبد عین دارا، که یکی از مهمترین میراث عصر آهن بود، توسط هواپیماهای جنگی ترکیه تکه تکه شد. خبرگزاری فرانسه گزارش داد که فقط پنجه‌های شیر از این مجسمه باقی مانده است.

اداره موزه و آثار تاریخی سوریه بیانیه‌ای در این باره صادر کرد و ترکیه را مسئول تخریب در عین دارا دانست. این سازمان از نیروهای بین‌المللی خواست تا جلوی جنایت علیه بشریت و از بین بردن آثار تاریخی را بگیرند.

حمید نصیر، رئیس مشترک اداره باستان‌شناسی عفرین، همچنین اظهار داشت که آنها خسارت وارده توسط دولت ترکیه به اماکن تاریخی این شهر را مستند کرده‌اند و خواستار ایجاد کمیته بین‌المللی برای بررسی حوادث شده‌اند.

۵۷ بنای تاریخی در لیست یونسکو

به گفته اداره باستان‌شناسی منطقه عفرین، تعدادی از اماکن تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار داشتند اما توسط ترکیه و مزدوران آن غارت شدند. ۴۶ تپه، ۵۷ آثار داشت. که شامل معابد، قلعه‌های تاریخی، مقبره‌های ایزدی‌ها، زیارتگاه‌ها، قبر و مقبره‌های علویان، تپه‌ها، سنگ‌های تاریخی، چاه، ویرانه‌ها و غارها است.

اقدامات ترکیه و داعش، عین هم هستند

مأمون عبدالکریم، مدیر آثار تاریخی سوریه به خبرگزاری فرانسه گفت: "خسارت وارده به معبد عین دارا به اندازه تخریب معبد بل، وحشیانه است. این یک فاجعه برای تمام جهان است. یک تمدن ۳۰۰۰ ساله در یک حمله هوایی نابود شد. مأمون عبدالکریم اظهار داشت آنچه دولت ترکیه در عفرین انجام داده همان کاری است که داعش در پالمیرا انجام داده است.

حمود، مدیر کل باستان شناسی و موزه های سوریه نیز بمباران معبد عین دارا را "اقدامی وحشیانه" توصیف کرد.

مناره مسجد تاریخی اموی تخریب شده است

مناره مسجد تاریخی اموی که در فهرست یونسکو نیز هست، در جریان جنگ بین مزدوران ترکیه و رژیم بعث در سال ۲۰۱۳ تخریب شد. سال ۲۰۱۲ در نتیجه یک آتش‌سوزی خسارت زیادی دیده بود. در سال ۲۰۱۴، قلعه کرک دِ شوالیه توسط نیروهای رژیم سوریه بمباران شد. در سال ۲۰۱۵، دیواره‌های قلعه تاریخی حلب توسط بمباران رژیم فرو ریخت.

ابعاد خسارت، بسیار زیاد است

خسارتهای وارد شده توسط دولت ترکیه و مزدوران آن به سوریه بسیار فراتر از تخمین‌ها است. به ویژه در ادلب، عفرین، سریکانی، گری سپی، عزاز، جرابلس که توسط دولت ترکیه و مزدوران آن اشغال شده‌اند، هر روز نقض حقوق بشر، شکنجه، تجاوز، آدم ربایی، قتل‌های ناعادلانه رخ می‌دهد. از یک سو زمین‌های کشاورزی در حال تصرف است، از سوی دیگر خانه‌ها و املاک ساکنان نیز توقیف می‌شود.

---

منابع:

شرق‌الأوسط

هاوار نیوز

واشنگتن پست

بی‌بی‌سی ترکی

مقاله آیلین سچکین که در وبگاه artfulliving.com منتشر شده است.