پس از به قتل رسیدن ژینا امینی، جرقه‌ای از لحاظ آزادی در کشور زده شد. دلیل این اعتراض زنان به حکومت ایران چه بود؟

با انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ بسیاری از حقوق زنان طبق قوانین شرعی از آنان سلب شد. اما جنبش زنان در ایران بر قیام زنان تبریز که در سال ۱۸۹۰ رخ داد، متکی شد. همچنین در آغاز قرن بیستم، در جریان انقلاب مشروطه ۱۱-۱۹۰۶، جنبشی از شوراهای نیمه سری زنان به نام «شورای زنان» را تأسیس کردند و حقوق مهمی برای زندگی روزمره زنان به دست آوردند.

در ایران در زمان رضاشاه (۱۹۳۲-۱۹۴۱) زنان حق تحصیل، حق کار، حداقل ۱۵ سال سن برای ازدواج و حق طلاق داشتند. انجمن زنان که در سال ۱۹۴۳ تأسیس شد، مبارزه برای حقوق سیاسی زنان را در سال ۱۹۵۲ آغاز کرد. در این مبارزه که به مدت ۱۰ سال به طول انجامید، در سال ۱۹۶۳ زنان ایرانی پس از یک اعتصاب عمومی یک روزه، حق رای به دست آوردند.

دوره‌ی احمدی‌نژاد

حقوق زنان ایرانی در سال ۱۹۷۹ با انقلاب اسلامی ایران ضربه بزرگی خورد. در زمان محمد خاتمی حتی اگر از نظر پوشش انعطاف وجود داشت، پیشرفت قابل توجهی انجام نشد. در زمان محمود احمدی نژاد که در سال ۲۰۰۵ به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد، پلیس اخلاق موسوم به گشت ارشاد تشکیل شد که در قتل ژینا امینی نقش داشت. این گشت‌ها که متشکل از پرسنل زن و مرد هستند، از سال ۲۰۰۶ شروع به کار کرده‌اند.  این گشت‌ها که با خودروهای سبز رنگ تردد می‌کنند، وظیفه دارند در صورت تشخیص نامناسب آرایش، پوشش و لباس، زنان را دستگیر کنند.

شعار "ژن ژیان آزادی"

یکی از مهمترین نشانه های این اعتراضات در ایران، شعار "ژن ژیان آزادی" بود. این شعار که جنبش آزادی کورد در چشم‌انداز آزادی زنان از آن استفاده می‌کند، بر زبان زنان ایرانی "زن زندگی آزادی" بود و با عنوان "ژن ژیان آزادی" در سراسر جهان پخش شد.

اعتراضاتی که پس از قتل ژینا امینی آغاز گردید، یک سال را پشت سر گذاشت. بیش از ۵۰۰ نفر در این کشور به قتل رسیدند. تاکنون ۷ نفر نیز به دلیل شرکت در تظاهرات و به بهانه‌ی خشونت، به دار آویخته شده‌اند.

حکومت ایران در تلاش است تا با روش‌های مختلف فشار، فعالیت‌های اعتراضی را سرکوب کند. اخیراً نیز در تاریخ ۲۱ می ۲۰۲۳، لایحه "حمایت از فرهنگ حجاب و عفاف" در کمیسیون مجلس به تصویب رسید که بر اساس آن افرادی که احکام پوشش اسلامی را رعایت نکنند، مجازات خواهند شد.

سازمان فعالان حقوق بشر در ایران اعلام کرد: این پیش‌نویس در حال حاضر در شورای نگهبان در حال بررسی است و پس از تصویب در مجلس به قانون تبدیل می‌شود و از مهرماه اجرایی می‌شود.

آمادگی برای فعالیت‌های ۱۶ سپتامبر

در شهر سقز، زادگاه ژینا امینی و در سایر شهرهای روژهلات کوردستان و ایران، در اولین سالگرد قتل ژینا، فراخوان اعتراض و اعتصاب داده شده است. فعالیت‌های حمایتی نیز از امروز در بسیاری از کشورهای جهان به رهبری جنبش‌های زنان کورد و ایرانی برگزار می‌شود.حزب حیات آزاد کوردستان (پژاک) و جامعه دمکراتیک و آزاد روژهلات کوردستان (کودار) نیز بیانیه‌ای منتشر کرده و از مردم خواستند در این فعالیت‌ها شرکت کنند.

دولت ایران قبل از برگزاری مراسم‌های بزرگداشت، شروع به دستگیری فعالین و شهروندان کرده است. بسیاری از شبکه‌ها و آژانس‌های خبری، اطلاعاتی را منتشر نموده و اعلام کرده‌اند که فشارها در ایران قبل از سالگرد افزایش یافته است.