گمانه‌زنی در مورد بستن حزب دمکراتیك خلق‌ها

در آخرین مورد به دنبال دستگیری شهرداران قارص، نه تنها بجای تابلوهای کوردی، پرچم‌های ترکیه و عکس‌های آتاترک بر در و دیوار آویزان شد، بلکه عوامل آ.ک.پ در مقابل شهرداری نماز اقامه کردند، گویا ساختمان شهرداری فتح شده است.

در روزهای اخیر نام حزب دمکراتیک خلق‌ها از تیتر رسانه‌های ترکیه پائین نمی‌آید. رسانه‌های دولتی ترک بطور جدی به ه.د.پ حمله می‌کنند و سعی در تحریک افکار عمومی علیه آن دارند. اما احزاب مخالف از ه.د.پ بدون پرداختن به گفتمان آن عمدتا دفاع می‌کنند. برای پی بردن به چرایی این حمله و این دفاع بی سابقه باید درک بیشتری از رویدادهای گذشته داشت.

مسئله فقط نقض حقوق بشر در حکم بازداشت ده‌ها تن از نمایندگان این حزب و تعیین قیم به جای شهرداران باکور به بهانه فراخوان به شرکت در اعتراضات کوبانی در سال ٢٠١۴ که علت موج دستگیری‌های اخیر اعلام شده نیست.

از مجموع ۶۵ شهرداری که کوردها در انتخابات پیروز آن شده بودند، اکنون فقط ۵ شهرداری در دست نمایندگان ه.د.پ باقی مانده و اردوغان برای مابقی آنها قیم گماشته است. او بدون ارائه هیچ مدرکی گفته که شهرداران قبلی به پ.ک.ک کمک می‌کردند.

در آخرین مورد به دنبال دستگیری شهرداران قارص، نه تنها بجای تابلوهای کوردی، پرچم‌های ترکیه و عکس‌های آتاترک بر در و دیوار آویزان شد، بلکه عوامل آ.ک.پ در مقابل شهرداری نماز اقامه کردند، گویا ساختمان شهرداری فتح شده است.

در اعتراضات کوبانی طی روزهای ششم تا هشتم اکتبر ٢٠١۴ با هجوم پلیس ترکیه بیش از پنجاه تن جان خود را از دست دادند که حداقل ٣٧ تن از آنان عضو و هوادار حزب دمکراتیك خلق‌ها بودند.

درخواست معترضان در آنزمان گشایش یک گذرگاه انسانی برای شکستن محاصره کوبانی و پایان حمایت از داعش بود. بنابراین مسئولیت این کشتار با حکومت بود و حکم دستگیری‌های اخیر نمی‌تواند گویای چیزی باشد به غیر از کینه‌توزی و زخم کهنه شکست داعش در کوبانی.

در عین حال نباید خشم آنکارا از نتیجه تلاش نمایندگان ه.د.پ در کشورهای غربی برای متقاعد کردن سران آنها به توقف حمایت از رژیم اردوغان با ارائه اسنادی در مورد کشتارهای جمعی در کوردستان، حمایت از گروه‌های نظیر داعش و پایان قانون‌مداری و شکل‌گیری یک حکومت توتالیتر در ترکیه را نادیده گرفت.

حزب دمکراتیك خلق‌ها در جریان گفتگوهای صلح میان کوردها و آنکارا در زمان دیدارهای زندان جزیره امرالی به پیشنهاد رهبر عبدالله اوجالان به عنوان حزبی که سراسر ترکیه را برای برپایی یک جمهوری دمکراتیك خطاب قرار دهد تأسیس شد و طولی نکشید که به حاکمیت تک حزبی آ.ک.پ به رهبری اردوغان پایان داد.

ه.د.پ در انتخابات هفتم ژوئن ٢٠١۵ با کسب بیش از سیزده درصد آرای مجموع صندوق‌های رأی‌گیری موفق شد از حدنصاب ده درصدی عبور کند و ده‌ها نماینده خود را برای نخستین بار راهی پارلمان کند.

این پیروزی که به نام کوردها و طرف‌های چپگرا و دمکراسی‌خواه ترکیه ثبت شد موجب آن گشت که تعداد نمایندگان حزب اردوغان در پارلمان برای تشکیل دولت تک حزبی کفایت ندهد.

آ.ک.پ که از سال ٢٠٠٢ سالها دولت تک‌حزبی تشکیل می‌داد به دنبال شکست فرایند صلح با کوردها و شگفتی‌آفرینی ه.د.پ مجبور شد با حزب حرکت ملی، م.ه.پ به رهبری باغچلی ائتلاف کند.

این حزب به شدت افراطی با افکار پان ترکی و در تضاد با دنیای متمدن، آرایی کمتر از ه.د.پ داشت اما اردوغان مجبور بود ائتلاف با باغچلی را بپذیرد تا بتواند با رساندن مجموع آرای هر دو حزب به بیش از ۵٠ درصد، دولت ائتلافی تشکیل دهد و سلطنتش در کاخ را با یکی از حریفان قدیمی تقسیم کند.

ناسزاگویی و توهین‌های تند باغچلی و اردوغان به یکدیگر در سال‌های پیش از ائتلاف از جمله در دوران گفتگوهای قندیل- آنکارا- امرالی، خصومتی نبود که از یادها برود. آنها با بدترین الفاظ یکدیگر را خطاب قرار می‌دادند اما حالا در کنار هم بودند و شرم‌آوری این اتحاد جبری را نمی‌شد که پنهان کرد.

این نخستین ضربه مهمی بود که ه.د.پ به آ.ک.پ وارد کرد و چیزی نیست که اردوغان فراموش کند. به دنبال شراکت باغچلی در دولت بود که گفتمان فاشیستی و پان ترکی م.ه.پ بر آ.ک.پ با بدنه عمدتا محافظه کار غالب شد و راه بر سقوط دولت اردوغان به وضعیت کنونی باز کرد.

ترکیەای که قرار بود به عنوان یک کشور نمونه اسلامی میانه‌رو تحت رهبری اردوغان توسط متحدان غربی تحت نام الگویی برای خاورمیانه معرفی شود، اکنون ترکیەای کاملا فاشیستی است که با همه جهان سر ستیز دارد و سیاستش بی‌گمان برپایی مرزهای خلافت اسلامی- ترکی عثمانی بوده که سر از خاک کشورهای دیگر در می‌آورد. 

سیاست ترکیه تنش صفر با همسایگانش بود اما اکنون با اکثر کشورهای منطقه اختلافات جدی دارد و حتی با متحدین ناتو تا مرز جنگ پیش رفته است.

در نتیجەی تغییر رویکردهای اردوغان و تندروی‌های باغچلی بود که افرادی مانند باباجان و داوود اوغلو که از مهرەهای مهم آ.ک.پ و مقامات کشوری بودند از این حزب جدا شدند. آنها اکنون هر یک احزابی تشکیل داده و انشعاب و چند دستگی بر آ.ک.پ سایه انداخته است.

گرچه در طول این سال‌ها ه.د.پ با شدیدترین حملات مواجه بود و رهبران این حزب، صلاح‌الدین دمیرتاش و فیگن یوکسکداغ به همراه هزاران تن از اعضا و شهرداران این حزب زندانی شدند، اما دومین ضربه کاری در راه بود.

در انتخابات محلی مارس پارسال، ه.د.پ سیاستی را دنبال کرد که هدفش سیلی به اردوغان- باغچلی و تضعیف حکمرانی آنها در غرب ترکیه بود. تلاش حکومت برای معرفی ه.د.پ به عنوان شاخه سیاسی پ.ک.ک که هدفش کاستن آرای احزاب مخالف و ایجاد تردید در بدنه اجتماعی ملی‌گرای آنها بود، فایده چندانی نداشت.

ه.د.پ در مناطق کوردستان نمایندگان خود را برای شهرداری نامزد کرد اما در کلان‌شهرهایی چون استانبول و آنکارا که جمعیت زیادی از کوردها در آن زندگی می‌کنند با عدم تعیین کاندیدهای مستقل بنوعی از هواداران خود خواست به دیگر احزاب مخالفت دولت رأی دهند.

گرچه حزب جمهوری‌خواه خلق و حزب اییی پارتی که حزبی منشعب از م.ه.پ است نیز از دیدگاهی قابل قبول در مورد مسئلە کوردها برخوردار نیستند اما فصل مشترک پایین کشیدن دیکتاتوری مطلق اردوغان- باغچلی بود.

کمک میلیونی رأی دهندگان ه.د.پ بود که باعث شد حزب حاکم ترکیه برای نخستین بار از دوران زمامداری، شهرداری‌های مهم استانبول و آنکارا و برخی نواحی دیگر در غرب ترکیه را از دست بدهد.

به این ترتیب بود که مخالفان اردوغان پس از سال‌ها متوجه شدند می‌توانند از طریق صندوق‌های رأی نیز بساط خودکامگی سلطان را برچینند.

باخت اردوغان در استانبول و آنکارا خبری جهانی شد. هیچکس نیست که نداند و اعتراف نکند این پیروزی بزرگ مدیون کمک ه.د.پ بود و اگر کوردها دوراندیشی و خویشتنداری نمی‌کردند چنین نتیجه‌ای غیر ممکن به نظر می‌آمد.

بنابراین می‌شود درک کرد که چرا نمایندگان ه.د.پ با چنین هجوم سنگینی از سوی حکومت اردوغان- باغچلی مواجهند. در عین حال می‌شود درک کرد که چرا اکثر احزاب مخالف اردوغان که اتفاقا بخشی از بدنه اجتماعی آنها را گروه‌های ملی‌گرای نژادپرست تشکیل می‌دهند به حمایت از ه.د.پ برخاسته‌اند. آنها بخوبی می‌دانند اگر ه.د.پ پاکسازی شود، پرونده پیروزی آنها نیز بسته می‌شود و باید زیر پرچم اردوغان- باغچلی ادای احترام کنند.

میتهات سانجار، رئیس مشترک ه.د.پ روز سه شنبه در یک برنامه تلویزیونی در پاسخ به مجری شبکه "هالک ‌تیوی" که نزدیک به ج.ه.پ دومین حزب بزرگ ترکیه است در پاسخ به این سئوال که آیا انتظار مواضع تندتری از اپوزیسیون داشتند گفت ما مواضع تند نمی‌خواهیم اما مواضع باید شفاف و بدون اما و اگر باشد. در غیر اینصورت دمکراسی در ترکیه ممکن نخواهد بود.

او گفت احزاب مخالف که حکمرانی اردوغان را بدرستی بخاطر شرایط بد اقتصادی و دمکراسی مورد انتقاد قرار می‌دهند نباید بخاطر برخی ملاحظات در میان هواداران خود در برابر پروژه شیطان‌سازی از ه.د.پ ساکت بمانند.

رئیس مشترک حزب دمکراتیك خلق‌ها همچنین در پاسخ به این سئوال که آیا دولت اردوغان- باغچلی با برچیدن نمایندگان پارلمانی و شهرداران و حبس آنها در حال باز کردن راهی برای بستن حزب دمکراتیك خلق‌هاست گفت: ه.د.پ هرگز زانو نخواهد زد، هرچند حکومت بخاطر هزینه سنگین این کار در حال حاضر تمایلی به انجام آن ندارد. اگر حزبمان را ببندند نیز طبق تجارب سابق و حفظ بدنه اجتماعی خود با نام دیگری ظهور می‌کنیم و میدان را ترک نخواهیم کرد. 

اظهارات سانجار و پایداری ه.د.پ در حالی است که طبق قانون اساسی ترکیه اگر بیش از سی نماینده پارلمان کناره‌گیری کنند یا به هر دلیلی در مسئولیت خود نباشد، باید انتخابات زودهنگام برگزار شود. بسیاری تصور می‌کنند که برگزاری انتخابات زودهنگام در شرایط نارضایتی عمومی از وضعیت بد اقتصادی به نفع دولت کنونی نیست اما اردوغان- باغچلی احتمالا به این فکر می‌کنند با مهندسی اجتماعی و دمیدن در شور ملی گرایی و یک جنگ افروزی جدید موفق خواهند شد با پیروزی در انتخابات برای سال‌های بیشتری در قدرت بمانند.

میتهات سانجار ولی در مورد چرایی عدم کناره‌گیری ه.د.پ از شرکت در جلسات پارلمان در وضعیت امنیتی خطرناک فعلی توضیح دیگری داد و گفت که در این مورد یک نظرسنجی در میان هواداران خود انجام داده‌اند و خواست عمومی این بوده که به راهشان در پارلمان و سیاست ترکیه تا رسیدن به هدف ادامه دهند. بنابراین آنها در پارلمان خواهند ماند مگر حزبشان توسط حکومت بکلی بسته شود.