در رابطه با گسترش تنشهای موجود در خارومیانه و منافع بینالمللی و منطقهای، خبرگزاری هاوار با گابریل سوما عضو مشاوران دونالد ترامپ و استاد حقوق بینالملل مصاحبهای را انجام داده است. سوما حضور نیروای بسیاری از کشورها را در سوریه نقش قوانین بینالمللی دانسته و هدف آمریکا از حضور در سوریه، خرید موشکهای اس ۴۰۰ روسیه از سوی ترکیه، آینده حضور آمریکا در عراق، آینده ارتباط با ایران و بسیار از موضوعات دیگر را مورد بحث و گفتگو قرار داد.
هاوار: آمریکا میگوید این کشور میخواهد که تنشها و بیثباتیهای سوریه با راهحلی سیاسی بر اساس قطعنامه ۲۲۵۴ سازمان ملل و شورای امنیت حل و خاتمه یابد. اما با حضور ارتشهایی بسیاری از دولتها که از دستور کار دیگری برخوردارند، به نظر شما این تنشها چگونه حل میشوند؟
گابریل سوما: شورای امنیت که بر حاکمیت، استقلال، اتحاد و امنیت منطقهای سوریه تاکید میکند در این رابطه قطعنامهای را صادر کرده است. به همین دلیل حضور بسیاری از نظامیان خارجی در سوریه با قطعنامه شماره ۲۲۵۴ شورای امنیت سازگاری ندارد. هم اکنون اسد از سوی روسیه و ایران حمایت میشود و آمریکا نیز میخواهد هر دو طرف را از میان بردارد.
آمریکا استراتژی خود را بر اساس تضعیف روسیه و ایران پیگیری میکند. امروز میبینیم که ایران شماری از نیروهای خود را از سوریه خارج کرده است. برای یافتن راه حلی صلحآمیز در رابطه با مسائل و مشکلات سوریه، ارتباط روسیه با حکومت سوریه خوب نیست. در واقع حضور نیروهای خارجی هم کنون، قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت را نقض میکند.
هاوار: آمریکا در بعد نظامی با نیروی سوریه دمکراتیک همکاری نظامی دارد و در نبرد با داعش نیز این دو با یکدیگر همکاری میکنند، اما در بعد سیاسی از منطقه حمایتی نمیکند. علت این مسئله چیست و چه عواملی مانع از تحقق حمایت سیاسی است؟
گابریل سوما: حضور نیروهای آمریکایی در شمال-شرق سوریه مقطعی بود و علت آن نیز حضور داعش بود. هم اکنون ۵۰۰ سرباز آمریکایی همراه با نیروهای منطقه در ائتلاف، در این منطقه حضور داشته و تا کنون برای حمایت از انجام عملیات علیه داعش در این منطقه حضور خود را حفظ کردهاند.
دولت ترامپ حضور نظامی آمریکا را تقلیل داده و صرفا برای از میان برداشتن داعش و حمایت و پشتیبانی از عملیات نظامی دولتهای دیگر به شیوههای مختلف در سوریه باقی مانده است. آمریکا از ابتدای شروع جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱ علیه بشار اسد و همچنین حمایت از گروههای مخالف اسد فعالیت نمود است، بعد از آن نیز از نیروهای شمال-شرق سوریه که از سوی کوردها رهبری میشوند حمایت کرده است.
هاوار: آینده شمال-شرق سوریه همراه با تهدیدهای داعش و دولت ترکیه و حضور آمریکا به کجا ختم میشود؟
گابریل سوما: تا زمانیکه نیروهای آمریکایی در شمال-شرق سوریه حضور دارند، پیشبینی نمیکنم که به ائتلاف و همکاری ما آسیبی وارد آید، رئیس جمهوری آمریکا تصمیم گرفته است که نیروهای آمریکایی را در منطقه حفظ کند تا از منطقه و چاههای نفتی بجا ماده از داعش حفاظت شود. علت حضور نیروهای امریکا داعش بود، اگر داعش وجود نداشت آمریکا نیروهای خود را به منطقه اعزام نمیکرد.
نفت علت اصلی جنگ با داعش بوده است، زیرا نفت سوریه در دست داعش قرار داشت و با فروش نفت به دولتهای دیگر، از اقتصاد قدرتمندی برخوردارد بود. به همین دلیل رئیس جمهور ترامپ میبیند که حفظ نفت لازم است و مادام که خواهان نابودی داعش و ممانعت از حضور دوباره آنها هستیم، ما در اینجا حضور داریم. ائتلاف و همکاری آمریکا با نیروهای سوریه دمکراتیک استراتژیک بوده و برای نابودی داعش است.
هاوار: اخیرا جیمز جفری فرستاده ویژه اظهاراتی را در رابطه خروج تمامی نیروهای خارجی از سوریه، غیر از روسیه بیان کرده است، این نیروها چگونه از سوریه خارج میشوند، خصوصا دولت ترکیه که از جبهه النصره حمایت میکند، واکنش آمریکا نسبت به حمایت ترکیه از جبهه النصره چیست؟ هم اکنون در خصوص پیامهای آمریکا-روسیه نسبت حل مسئله سوریه، آیا واقعا توافقهایی وجود دارند؟ یا آمریکا در سطح منطقهای سیاستهای جدیدی را در پیش گرفته است؟ در این صورت این سیاست جدید آمریکا در منطقه چیست؟
گابریل سوما: همراه با روسیه هیچ راهی برای حل مشکلات اسد وجود ندارد، مشخص است که برخی از مشکلات بین روسیه و اسد در رابطه با حل بسیاری از مسائل و مشکلات سیاسی وجود دارند و اسد نیز از پیشنهادهای روسیه مبنی بر نحوه حل مسائل سیاسی رضایتی ندارد. وظیفه ما حل مسائل از طریق سازمان ملل متحد بر مبنای قطعنامه ۲۲۵۴ بوده و روسیه نیز باید از اسد و ایران دور شده و این اقدام برای خود روسیه نیز بهتر خواهد بود.
اخیرا شاهد عقبنشینی برخی نیروها و از جمله نیروهای ایرانی هستیم، برخی از عقبنشینیها نیز تاکتیکی هستند، اما دلایل دیگری نیز وجود دارند، از جمله کمبود پول در ایران. جیمز جفری اخیرا در پایان یکی از سخنان خود اشاره نموده است که آمریکا در تامین و تضمین امنیت ادلب با همکاری ترکیه میکند و این شهر نباید به دست نیروهای اسد بیفتند. از نظر جفری، آمریکا با ترکیه بر ایجاد کمیتهای برای قانون اساسی و دستیابی به راهحلی سیاسی تلاش میکند و هدف نهایی آمریکا مانند هدف ترکیه بوده و آنکارا نیز ایران را به عنوان تهدیدی برای خود میبیند.
هاوار: در همکاریهای ائتلاف، یعنی همکاریهای بین آمریکا با ناتو (ترکیه) و روسیه، شاهد خرید موشکهای اس ۴۰۰ روسی از سوی ترکیه هستیم که این امر بر فروش هواپیماهای اف-۳۵ آمریکایی به ترکیه تاثیر گذاشته است، در صورتیکه سیستم موشکهای اس ۴۰۰ فعال شود، آینده روابط آمریکا و ترکیه به کجا ختم میشود؟
گابریل سوما: خرید موشکهای اس ۴۰۰ روسی از سوی ترکیه مسئلهای است که هنوز موضوع بحثهای هر دو کشور است. این موشکها در تضاد با فروش هوایپماهای اف ۳۵ آمریکایی به ترکیه هستند. همانگونه که شما میدانید که آمریکا بعد از انکه دولت ترک قرارداد خرید موشکهای اس ۴۰۰ را با روسیه امضا و نهایی کرده، خرید اف ۳۵ را نیز از دستور خارج کرد. ما شدیدا علیه خرید موشکهای روسی از سوی ترکیه هستیم و آمریکا مشاهده میکند که اقدام این کشور در مخالفت با خرید هواپیماهای اف ۳۵ آمریکایی است، از طرف دیگر دولت ترک این موضوع را به حاکمیت دولت ترک گره زده و تصمیم خود را در این رابطه گرفته است.
هاوار: زمانیکه از تنشهای سوریه سخن گفته میشود امکان ندارد به رویدادهایی که در کشورهای همسایه و از جمله عراق روی میدهند بیتوجه شد، همچنین با توجه به عقبنشینی نیروهای آمریکایی از این منطقه و خروج سیستم موشکی پاتریوت از عربستان سعودی، آیا این اقدامات را میتوان به تغییر استراتژی آمریکا در خاورمیانه نسبت داد و در اینصورت؛ آمریکا بر چه اساسی این استراتژی را دنبال میکند؟
گابریل سوما: همانگونه که اطلاع دارید از ابتدای دهه ۳۰ در سده گذشته، آمریکا با عربستان سعودی همکاری دارد، همچنین خرج سیستم موشکی پاتریوت از عربستان سعودی در چند روز گذشته، با تصمیم رئیس جمهور ترامپ صورت گرفت. علت آن نیز تاخیر عربستان سعودی در کاهش تولید نفت بوده است. همچنین افزایش استخراج نفت از عربستان سعودی ضررهای بیشماری را به بازار نفت آمریکا وارد کرده و صدها هزار آمریکایی که در میدانهای نفتی آمریکا کار میکنند، با پایین امدن قسمت نفت، در معرض تهدید و از دست دادن شغلهای خود هستند. به همین دلیل میبایست به حکومت عربستان فشار وارد میآمد تا استخراج نفت را کاهش داده تا بهای آن افزایش یابد، اکنون نیز مشاهده میشود که قیمت نفت کم کم افزایش مییابد.
هاوار: پیش از کشتن قاسم سلیمانی و ابومهدی مهندس، در آغاز امسال اختلافات بین آمریکا و ایران افزایش یافته یود، کشتن سلیمانی تاثیر مهمی بر وضعیت سیاسی عراق و حضور نیروهای آمریکایی در این کشور گذاشت. آیا آتشبس با ایران به دلیل نزدیک شدن زمان انتخابات در آمریکا بوده یا انتظار دارید در آینده وضع بغرنجتر شود؟
گابریل سوما: حضور نیروهای آمریکایی هم اکنون بسیار مهم است، زیرا تعداد فراوانی از نیروهای حشدالشعبی که طرفدار ایران هستند اکنون به بخشی از کلیت نظامی عراق تبدیل شدهاند، اما در واقع این بخش از شبه نظامیان حمایتهای مادی، آموزشی و تسلیحاتی خود را از ایران گرفته و به تحت فرمان نیروهای نظامی ایران و نه عراق هستند. به همین دلیل این سازمان تهدیدی برای امنیت عراق و امنیت نیروهای ما در عراق به شمار میروند. در ماه ژون امسال، مذاکراتی بین آمریکا و عراق در رابطه با توافق استراتژیک سال ۲۰۰۸ صورت میگیرند. این توافق در رابطه با ارتباطات سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی، مالی، انرژی، مسائل حقوقی، نقض قوانین و خدمات حقوقی و ... خواهند بود، همچنین توافقی امنیتی بین ما و عراق نیز در جریان است. توافق امنیتی مرتبط با حضور نیروهای نظامی آمریکا در عراق است. تمامی این موارد در ماه آینده طی گفتگوهای بین فرستاده آمریکا و نمایندگان عراق مورد بحث و گفتگو واقع شده و آینده توافق بین هر دو کشور مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. همزمان موضوع حکومت جدید عراق نیز در جریان است که مجلس امریکا که با رئیس جمهوری آمریکا هم نظر است و امیدوار است که این حکومت جدید وعدهای را که مبنی بر خلع سلاح و اخراج گروههای شبه نظامی از شاکله نظامی عراق داده بود عملی نماید.
کشته شدن سلیمانی در نتیجه دادههای اطلاعاتی صورت گرفت و او درصدد بود که اقداماتی را علیه آمریکا انجام دهد. همانگونه که اطلاع دارید سلیمانی مسئول انفجارهای در نزدیکی تاسیسات نظامی آمریکا و علیه نظامیان امریکا از سال ۲۰۰۳ نیز بوده است، این انفجارها باعث قتل بیش از ۶۰۰ نظامی آمریکایی شدهاند. همچنین سلیمانی همیشه اختلافات کشورهای عربی مانند لینان، سوریه، یمن و عراق را ایجاد میکرد، به همین دلیل رئیس جمهور ترامپ لازم دید که پیش از هر اقدامی نظامی وی علیه نیروهای آمریکایی، او را حذف کند. درست است که سلیمانی با همکاری هواپیماهای امریکایی و تکنولوژی اطلاعاتی توانست داعش را در عراق شکست بدهد، اما اگر به این معنی باشد که آمریکا آتش بس با ایران را به دلیل انتخابات پیش رو در امریکا برقرار کند. خیر، چنین چیزی را پیشبینی نمیکنم.
به دلیل تحریمهای اقتصادی شدید علیه ایران، ضررهای فروانی به اقتصاد ایران وارد آمده است، براین نمونه سرمایهگذاریهای خارجی در ایران کاملا متوقف شدهاند، استخراج نفت با مشکل جدی مواجه شده است، تحریمهایی آمریکا اجازه نمیدهند که دولتها و شرکتهای خارجی با ایران دادوستد داشته باشند، مجازات و تحریمهای مربوط به اقتصاد ایران تشدید شدهاند و این کشور از منبع اصلی درآمد خود که نفت است، محروم شده است. همچنین صندوق نفت پیشبینی میکند که رشد اقتصادی ایران صفر باشد.
با شروع ویروس کرونا و کاهش ارزش نفت، اقتصاد ایران متوقف شده است. از طرف دیگر هیچگونه الزامی برای دادوستد با ایران وجود ندارد، اگر ایرانیها اقدامات خود را مبنی بر تداوم دشمنی در منطقه متوقف کنند و دست از تولیدات مربوط به سلاح هستهای بردارند، آن زمان مذاکره با ایران امکانپذیر بوده و یافتن توافقی دیگر با ایران- که رئیس جمهور ترامپ در مه ۲۰۱۸ آن را خاتمه داده است- امکانپذیر میشود، اما پیشبینی میشود که احتمال افزایش تحریمها با ایران وجود داشته باشد. به همین دلیل ایران باید اقدامات مربوط به تولیدات اتمی و موشکهای خود را متوقف کند، همچنین باید اقدامات خصمانه خود را در خاورمیانه نیز متوقف کند.
هاوار: به عنوان سوال پایانی، مسائلی در دریای مدیترانه روی دادهاند که در نتیجه حفاریهای دولت ترک در قبرس است. همچنین امضای توافقنامهای برای دستیابی به توافقی حل مرز دریایی با حکومت السراج در لیبی است که مصر و امارات متحده عربی با آن مخالف هستند. امریکا به این رویدادها چگونه نگاه میکند؟
گابریل سوما: در رابطه با حفاری و استخراج نفت در دریای مدیترانه همانگونه که شما میدانید، ترکیه با یونان اختلافاتی در خصوص حقوق حفاری نفت و گاز دارد. و این موضوع طرفهای ذینفع منطقهای مانند مصر، اسرائیل و یونان را به اختلاف میکشاند.
منطقه دریای مدیترانه هم اکنون منطقهای مهم برای کشف منابع زیر زمینی برای کشورهای قبرس، اسرائیل و مصر است. طی سالهای اخیر ترکیه اصرار دارد که سهم خود را از نفت دریای مدیترانه داشته باشد و همراه با این موضوع، اتحادیه اروپا موضوع اعمال تحریمها را علیه ترکیه را در دست بررسی دارد، مشخص نیست که به نتیجه برسد یا خیر. در آمریکا ما میخواهیم که اختلافات منطقهای کاهش پیدا کند، امنیت و صلح تحقق پیدا کند، آمریکا به نفت این منطقه چشم ندوخته است. پیش از شیوع کرونا، آمریکا به خارج نفت صادر میکرد، تولید بیشتر نفت از آن عربستان سعودی و بخش بزرگ دیگر آن متعلق به روسیه بوده است. اتحادیه اروپا نیز با حفاری و استخراج نفت موافق نیست. زیرا برای محط زیست مناسب نیست برای نمونه میبینیم که از کشورهای دیگر نفت میخرد، اما در واقع این اقدامات در اروپا انجام میشوند.