عملیات برون مرزی ترکیه در مناطق زاپ. آواشین و متینا در اقلیم فدرال کوردستان از ۵٠ روز پیش آغاز شده و ادامه دارد. چند روز پیش نیروهای ویژه، زیروانی و گُلان وابسته به پ.د.ک به منطقه اعزام شدند و در کنار سربازان ارتش ترک و مزدورانش در این عملیات جای گرفتند. یکبار دیگر روابط مابین منفعتپرستانه دور و دراز میان پ.د.ک و ترکیه را افشا کرد.
ترور سعید اِلچی و سعید قرمزیتوپراک
روابط میان پ.د.ک و ترکیه به سالهای دهه ١٩۶٠ بازمیگردد. در رویدادی که به عنوان «رویداد سعیدها» شناخته میشود، سعید الچی دبیر کل حزب دمکرات کوردستان ترکیه (پ.د.ک-ت) همراه با دو رفیق خود در قمری ناپدید شدند. دکتر سعید قرمزی توپراک که با قتل الچی و دو رفیق وی متهم شده بود همراه با حکمت بولوتتکین (چکو) و حسن یکمش (بروسک) در بامرنی از سوی پ.د.ک و میت اعدام شدند. با این رویداد پ.د.ک و ترکیه یکبار دیگر بهم نزدیکتر شدند.
رفیق سعید الچی زیا آوجی پس از این رویداد گفته بود که درویش سعدو برای قتل سعید الچی تعیین شده و گفته بود:"... همچنانکه ما میدانیم درویش سعدو بارها در مورد این رویداد سخن گفته است و گفته است، من به دستور ادریس بارزانی عمل کردم و با استخبارات دولت ترک کار کردم."
آنتیپروپاگاندا و جاسوسی
روابط مابین پ.د.ک با ترکیه پس از حملات پ.ک.ک در ١۵ آگوست ١٩٨۴ در مناطق شمذینان و دهی به شیوهای آشکار ادامه یافتند. پس از این تاریخ پ.د.ک علیه پ.ک.ک دست به فعالیت آنتیپروپاگاندا زد و از عشیرههای نزدیک خود در وان و جولمرگ خواست تا به مزدوریگری بپردازند و در کنار ترکیه علیه پ.ک.ک بجنگند. سلمان سندی عضو پ.د.ک در آوریل ١٩٨۵ در منطقه شکفتا کرا در شرنخ جای ٨ گریلای پ.ک.ک را به استخبارات ترکیه لو داد. از این ٨ گریلا یک نفر به شهادت رسید و ٧ گریلای دیگر به اسارت درآمده بودند.
سالهای ١٩٨۵- ١٩٩١؛ ملاقات مخفیانه
پ.د.ک پس از گسترش روابط با ترکیه به تلاشهایی دست زد. تعدادی از اقدامات پ.د.ک علیه پ.ک.ک؛
- روز ١٧ آگوست ١٩٨۵ حامد آوجی عضو پ.ک.ک در روستای ادیبه زاگرس توسط پ.د.ک به قتل رسید و جنازه او را به سربازان ترکیه فروختند.
- محسن دزهای از مشاوران مسعود بارزانی برای اولین بار در یک فروند هواپیمای سوری به شیوهای رسمی در ٨ مارس ١٩٩١ به استانبول رفت و با مستشار میت تومان کومان و مستشار امور خارجه تورگای اوچری ملاقات کرد. این دیدار مخفیانه در هتل پالاس آنکارا برگزار شد و علیه پ.ک.ک تصمیمهای مشترکی گرفتند.
- مسئولان استخبارات ترک از زاخو ارتباطهای خود را با پ.د.ک آغاز کردند و سپس آنرا به تمامی جنوب کوردستان گسترش دادند. این دو حتی کمیسیونهای نظامی و استخباراتی مشترک تشکیل دادند. کمیسیون امنیت مرزی و اخراج پ.ک.ک از این مناطق تشکیل شده و هنوز این کمیسیون به فعالیت خود ادامه میدهد.
- پ.د.ک از روز ۵ ژوئیه ١٩٩١ که در آن ودات آیدین دبیر کل حزب رنج خلق (HEP) در آمَد توسط ژیتم به قتل رسید در آنکارا دفتری را تأسیس کردند. در همین مرحله بود که دولت ترکیه به مسعود بارزانی پاسپورت دیپلماتیک اعطا کردند.
سالهای ١٩٩١- ١٩٩٨؛ تحرکات مشترک
- در عملیات ضربه چكش که عملیات ناتو بود روابط میان پ.د.ک و ترکیه تقویت شد. ترکیه بر مبنای استخباراتی که پ.د.ک در اختیار آن قرار میداد در سال ١٩٩١ در منطقه اقلیم کوردستان بمبارانها را افزایش داد. سپس با حمایت پ.د.ک در ۶ مه ١٩٩٢ در منطقه بهدینان تحرکات نظامی گستردهای را تحت عنوان «نفوذ» آغاز کرد.
- پس از این حملات نظامی روز ٨ ژوئن ١٩٩٢ هشیار زیباری دایی مسعود بارزانی به آنکارا سفر کرد. پس از دیدار زیباری با مسئولان ترک، پارلمان اقلیم کوردستان برای باقی ماندن نیروهای ارتش ترک در جنوب کوردستان در ٢٨ ژوئن خواستار تداوم عملیات نظامی ترکیه علیه پ.ک.ک شد.
- سال ١٩٩٢ صادق عمر، علی شعبان و حسین آغا از هواداران پ.ک.ک در بهدینان توسط پ.د.ک به قتل رسیدند. این سه کوردستانی به ملاقات رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان رفته بودند.
- پ.د.ک در روز ١٧ آگوست ١٩٩٢ با به اسارت گرفتن گریلای پ.ک.ک، سلمان آلاگوز وی را در بخش چلی استان جولمرگ به سربازان مرزی ترکیه فروخت.
- پ.د.ک و ترکیه در روز ٢ اکتبر ١٩٩٢ عملیاتی نظامی مشترکی را تحت عنوان «عملیات کلنگ» آغاز کردند.
- پ.د.ک در ١٩ مارس ١٩٩۵ به شیوهای رسمی از عملیات نظامی «فولاد» ارتش ترک علیه پ.ک.ک حمایت کرد.
- اکتبر ١٩٩۶ نشست مشترکی در آنکارا با شرکت نمایندگان آمریکا، انگلیس، ترکیه، پ.د.ک و نماینده ترکمنها با هدف تصفیه پ.ک.ک برگزار شد و پیمان دوبلین امضا شد. پس از این توافقنامه روز ١۴ مه ١٩٩٧ ارتش ترکیه با شرکت ٢٠٠ هزار ارتشی عملیات نظامی گستردهای را به عنوان «چکش» آغاز کرد. پ.د.ک به شیوهای فعال در این عملیات جای گرفت. روز ١۶ مه ١٩٩٧ در هولیر مجروحان پ.ک.ک هدف قرار داده شدند. این رویداد همچون «قتلعام هولیر» نامگذاری شده است.
- ترکیه و پ.د.ک در ٢۵ سپاتمرب و ١۵ اکتبر ١٩٩٧ عملیاتی نظامی را تحت عنوان «زمان شفق» آغاز کردند.
- پ.د.ک و ارتش ترک در ١٩٩٧ به توافق رسیدند نظامیان ترکیه برای همیشه در جنوب کوردستان مستقر شوند. تخمین زده میشود که بیش از ١٢ هزار ارتشی ترک در جنوب کوردستان بسر میبرند.
- در ماه می ١٩٩٨ ارتش ترک با پیشقراولی نیروهای پ.د.ک عملیاتی نظامی را علیه گریلاهای پ.ک.ک به عنوان «عملیات مراد» آغاز کرد.
شعار ترکیه در ٢٠٠٨-٢٠١٢؛ پ.ک.ک را از میان برمیداریم
- روز ١٧ سپتامبر ١٩٩٨ برای تحکیم روابط میان پ.د.ک- ترکیه توافقنامهای میان پ.د.ک -ی.ن.ک با میانجگیری آمریکا در واشنگتن امضا شد. پس از امضای این پیمان توطئه بینالمللی علیه عبدالله اوجالان رهبر خلق کورد به مرحله اجرا گذاشته شد.
- ترکیه در ماه مه ١٩٩٩ با همکاری پ.د.ک «عملیات ساندویچ» را علیه گریلاهای پ.ک.ک در جنوب کوردستان آغاز کرد.
- در ١٧ دسامبر ٢٠٠٧ دولت ترکیه با همکاری استخباراتی آمریکا و پ.د.ک، با ۵۴ فروند هواپیمای جنگنده اف ١۶ به قندیل حمله کرد. سپس در فاصله روزهای ٢١- ٢٩ فوریه ٢٠٠٨ عملیاتی تحت عنوان «خورشید» در زاپ آغاز شد. در این عملیات شمار زیادی از نظامیان ترک کشته شدند.
- روز ۵ نوامبر ٢٠٠٧ نخستوزیر وقت ترکیه طیب اردوغان در واشنگتن با رئیس جمهوری آمریکا ملاقات کرد. پس از این دیدار دو طرف توافق کردند که در چارچوب عملیات خورشید در خلال ۶ ماه پ.ک.ک را تصفیه کنند و در این راستا در مناطق استراتژیک جنوب کوردستان نظامیان ترکیه و نظامیان پ.د.ک مستقر شدند.
- بشیر آتالای وزیر کشور وقت ترکیه در ٢١ دسامبر ٢٠٠٩ در سفر به هولیر با مسعود بارزانی دیدار کرد. در این دیدار مسعود بارزانی و بشیر آتالای در زمینه انتقال نفت و گاز اقلیم کوردستان از طریق ترکیه توافقنامههای تجاری را امضا کردند.
مقطع ٢٠١٢ – ٢٠١۵؛ انقلاب روژاوا
- سال ٢٠١٢ پ.ک.ک «جنگ خلق انقلابی» را در شمال کوردستان آغاز کرد. با جنگ خلق انقلابی و متعاقب آن انقلاب روژاوا روابط پ.د.ک و ترکیه علیه کوردها وارد مرحله تازهای شدند.
- پس از اعلام موجودیت شورای عالی کورد در روژاوا، روز ١ آگوست ٢٠١٢ وزیر کشور ترک احمد داوود اوغلو سلسله دیدارهایی را از هولیر انجام انجام داده و پیاپی با مسعود بارزانی گفتگو کرد. در نتیجه مذاکرات مسعود بارزانی با داوود اوغلو تلویزیون روداو وابسته به پ.د.ک اعلام کرد که پ.د.ک تصمیم گرفته است در کنار ترکیه علیه پ.ک.ک بجنگند.
- ٢ سپتامبر ٢٠١٢ در هولیر نشست مخفیانهای میان ترکیه و پ.د.ک برگزار شد. ترکیه اعلام کرد که کوردهای سوری که به جنوب کوردستان پناه آوردهاند باید در (ENKS) عضو شوند و به عنوان پیشمرگ به روژاوا برگردند. اما باید با ی.پ.گ بجنگند.
- ٢ ژانویه ٢٠١٣ پ.د.ک دروازه مرزی سمالکا (روژاوا – جنوب) را مسدود کرد. مسئولین پ.ی.د (حزب اتحاد دمکراتیک) برای بازگشایی این دروازه مرزی تلاش بسیاری کردند. اما یکی از مسئولان پ.د.ک به نام علی عونی گفت:"پ.ی.د بهتر است به دنبال دروازه دیگری باشد."
- رجیب طیب اردوغان نخستوزیر وقت ترکیه و مسعود بارزانی رئیس پ.د.ک در ١۶ نوامبر ٢٠١٣ در شهر آمَد با هم دیدار کردند و نشستی مخفیانه برگزار شد. تنها چند روز پس از این دیدار مفاد نشست مخفی بارزانی با اردوغان به رسانهها درز پیدا کرد. این دو در ۴ مورد به توافق رسیده بودند که شامل "حمایت بارزانی از مرحله چارهیابی، جلوگیری پ.د.ک از دستیابی روژاوا به موقعیت سیاسی، انتقال نفت جنوب کوردستان از طریق خاک ترکیه به بازارهای جهانی و تأسیس دو دروازه مرزی دیگر در فیش خابور" میشدند.
مقطع ٢٠١۵ – ٢٠٢١؛ پ.ک.ک جداست، کوردها برادر ما هستند(؟!)
پ.د.ک از سال ٢٠١۵ تا به امروز سیاستی را در پیش گرفته است که تنها به منافع ملت کورد ضربه زده است. پ.د.ک با هدف نشان دادن خود به عنوان یگانه مرجع کوردها، مدعی است که «پ.ک.ک جداست و کوردها جدا هستند» و از این طریق تلاش دارد تا به سیاست رژیم کوردستیز ترکیه مبنی بر اینکه "با کوردها مشکلی نداریم، تنها علیه پ.ک.ک میجنگیم" مشروعیت ببخشد. پ.د.ک اینچنین حمله به کوردها را طبیعی جلوه میدهد و درصدد است تا در عرصه بینالمللی به سیاهنمایی علیه کوردها دامن زده و فعالیتهای دیپلماتیک را تسریع بخشیده است.
منبع: MA