موضع شورای میهنی کورد سوریه مانع از برگزاری دیدارها در سطح ملی می‌شود

گفتگو و دیدار بین گروه‌های کورد در شمال شرق سوریه ادامه دارند. اما همراه با تلاش نیروها و گروه‌های کوردی برای دست‌یابی به اتحاد، به دلیل موضع و واکنش شورای میهنی کورد سوریه ENKS این گفتگو و دیدارها روندی کند به خود گرفته است.

اختلافات بین ترکیه و فرانسه به دلیل انتشار کاریکاتورهایی در محله شارلی ابدو آغاز شده است با بازگرداندن سفیر فرانسه از ترکیه، ترکیه نیز دست به بایکوت کالاهای فرانسوی زده است. رجب طیب اردوغان نیز هفته گذشته با ایراد سخنانی تند و خارج از عرف دیپلماتیک، امانوئل ماکرون را هدف قرار داده بود. هر چند ترکیه تلاش کرده است سخنان اردوغان را به انتشار کاریکارتورهایی در مجله شارلی ابدو منتسب کند، اما در واقع ارتباط گرم فرانسه با خودمدیریتی شمال-شرق سوریه یکی از دلایل حملات رئیس جمهوری ترک به فرانسه است.

اردوغان در سخنان خود علیه ماکرون که بیشتر به شانتاژ شبیه است پرسیده که چه مشکل اساسی با اسلام و مسلمانی دارد و... در ادامه سخنان خود، تهدیدهایش را از علیه روژآوا بار دیگر تکرار کرده است. مسئله‌ای که اردوغان را دچار ناراحتی می‌کند این واقعیت است که بعد از سال ۲۰۱۱ و با آغاز جنگ‌های داخلی در این کشور، در مناطق شمال-شرق سوریه خودمدیریتی جدیدی ایجاد شد. بعد از آن حکومت ترکیه علیه سیاستهای کورد در روژآوا طرحی را برای نابودی این تجربه جدید آغاز نمود و اشغالگریهای خود در شمال-شرق سوریه را آغاز کرد. ترکیه در تمام این مدت به هر نحو ممکن تلاش کرده است که همزمان با حمله مستقیم، مانع از گفتگوی گروه‌های کورد با یکدیگر شود؛ با تمامی این اقدامات  ترکیه به نتایج چندان خوبی نیز دست نیافته است.

از ماه مه سال ۲۰۲۰ در مناطق شمال-شرق سوریه، ۲۵ حزب و جنبش مختلف کوردی به منظور ایجاد اتحادی ملی گام‌هایی را برای رفع اختلافات خود برداشته‌اند. بخش بزرگی از احزاب روژاوا در اتحادیه میهنی کورد متکشل شدند. بعد از ایجاد این تشکل سیاسی فراگیر، در ۱۷  ژوئن ۲۰۲۰ بر اساس توافق دهوک گفتگوهایی با شورای میهنی کورد سوریه نیز که از ارتباطات گسترده‌ای با ترکیه برخوردار است شروع شد.

تداوم مذاکرات با حساسیت فراوان

برای کوردها که در جریان پیمان لوزان به چهار بخش در ترکیه، ایران، سوریه و عراق تقسیم شده بودند، برقراری اتحاد ملی در روژآوا این امید مجددا جان گرفت که اتحاد ملی در سطح منطقه‌ای بار دیگر زنده شود. اما اکنون به دلیل موضع شورای میهنی کورد در سوریه، تلاشها برای اتحاد ملی با چنان حساسیتی مواجه شده است که می‌توان گفت به مویی بند است. زیرا شورای میهنی کورد پیش شرطهایی را برای دست‌یابی به اتحاد ملی پیش رو گذاشته است که تلاش‌ها برای اتحاد ملی را با اهنگی کند مواجه کرده است. ENKS پیشنهاد کرده است که برای اتحاد ملی کورد، شورای ملی کورد سوریه ایجاد شود. اما این پیشنهادات سوالاتی را به دنبال دارد؛  این شورا کجا و چگونه ایجاد شده است؟ این شورا با ترکیه در چه سطحی ارتباط خواهد داشت؟ در مقابل رهبری خودمدیریتی چه موضعی می‌گیرد؟

مرکزیت هولیر چرا؟

بعد از آغاز جنگهای داخلی در سوریه، در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۱ شورای میهنی کورد سوریه ایجاد شد. مرکزیت این شورا در هولیر قرار داشت. مسعود بارزانی از تشکیل آن حمایت به عمل آورد. در سال ۲۰۱۷ در اخرین کنگره آن، سعود ملا، دبیرکل حزب دمکرات کوردستان سوریه را به رهبری این حزب انتخاب کردند. اما از روز تاسیس ENKS تا کنون ترکیه نیز حمایتهای آشکار خود را از این حزب و در مقابله با دیگر احزاب کورد نشان داده است. شورای میهنی کورد سوریه نیز آشکارا از حکومت ترکیه حمایتهای خود را دریافت می‌کند، و تا مدتی پیش نیز در شورای رهبری نیروهای اپوزیسیون سوریه  شورای ملی نیروهای انقلابی SMDK که با حمایت ترکیه ایجاد شده بود حضور داشت. شورای میهنی کورد سوریه بر اساس خط سیاسی خود در دشمنی با خودمدیریتی ایجاد شده و کارزار گسترده‌ای از سیاه‌نمایی را علیه خودمدیریتی روژآوا در پیش گرفت. در مقابل رهبری خودمدیریتی نیز مشروعیت شورای میهنی کورد سوریه را نپذیرفته و در سال ۲۰۱۷ دفاتر این حزب را مسدود کرد.

معامله‌گری در رابطه با عفرین

بعد از انکه ترکیه در ۲۰ ژانویه سال ۲۰۱۸ حملات خود را به عفرین آغاز و این شهر را به اشغال خود درآورد، شورای میهنی کورد سوریه موضع خود را اعلام کرده بود. هیات رهبری شورای میهنی کورد پیش از آن نیز با مسئولین میت نشستهایی را برگزار کرده بود. برخی از گروه‌های وابسته به ENSK نیز حتی مستقیما در عملیات اشغال عفرین شرکت کرده بوند. فواد آلیکو از عضای ENKS در ترکیه بعد از اشغال این شهر در دیلوک در کنفرانسی خبری اظهار داشته بود که آنها و ترکیه در رابطه با عفرین به توافق رسیده‌اند. همچنین اظهار داشته بود که در رابطه با اداره این شهر نیز با مقامات ترک به تفاهم رسیده‌اند. اما بعدا مشخص شد که روند امور طبق خواست‌های ENSK به پیش نرفته است. بعد از آن بود که برخی از اعضای شورای میهنی کورد سوریه در رابطه با نقض حقوق بشر در عفرین موضع گرفتند. این موضوع بر ارتباطات شورای میهنی کورد سوریه و ترکیه نیز تاثیرگذار شد. ابراهیم برو از اعضای کمیته روابط خارجی ENKS و دبیرکل پیشین آن به شمار می‌رفت. وی در اظهاراتی در سال مه ۲۰۱۹  گفت: چون ما در رابطه با نقض حقوق بشر در عفرین از سوی گروههای مسلح موضعگیری کرده‌ایم، ارتباطات ما با ترکیه تضعیف شده‌اند. ان زمان برخی از رهبران ENKS را از ترکیه اخراج کردند. اما در مقابل شورای میهنی کورد در سوریه همواره تلاش نموده است که پیوندهای خود را با ترکیه همواره حفظ کند.

وجود سه طیف مختلف در شورای میهنی کورد سوریه

شورای میهنی کورد سوریه برخوردار از یک رهبری متشکل و یکپارچه نیست. با توجه به ارتباطات موجود، سیاستهای این تشکل و موضعگیری‌های این حزب، مشاهده می‌شود که در شورای میهنی کورد در سوریه سه طیف حضور دارند. می‌توان گفت یکی از این طیف‌ها وابسته به ترکیه است، طیفی دیگر وابسته به بارزانی و طیف دیگری روژآوایی است. با وجود این طیفهای مختلف شورای میهنی کورد سوریه تاسیس شده است. مظلوم عبدی فرماندهی کل نیروهای سوریه دمکراتیک در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۹ با شورای میهنی کورد سوریه دیدار کرد. رهبری خودمدیریتی پیشنهادات خود را برای ایجاد توافق شورای میهنی کورد سوریه با حزب اتحاد دمکراتیک از طریق مظلوم عبدی به ENSK داده بود.

افتتاح دفتر در کوبانی

خودمدیریتی روژآوا بعد از برقراری تماس‌های آشکار خود، تمامی موانع ایجاد شده برای ENSK را رفع نمود. بعد از تصمیم به رفع ممنوعیتهای قانونی، شورای میهنی کورد سوریه بعد از سه سال، در ۶ فوریه ۲۰۲۰ دفتر خود را در کوبانی بازگشایی کرد. بعد از گردهمایی نیروهای کورد برای دست یافتن به اتحاد ملی و قرار دادن شورای میهنی کورد سوریه ذیل این ائتلاف، ترکیه دست به اقدامات متقابلی زد. مولود چاوش اوغلو وزیر کشور ترک در ۱۹ فوریه با نمایندگان شورای میهنی کورد در سوریه در آنکارا دیدار نمود. چاوش اوغلو در رابطه با این دیدارها اظهار داشت: ما با نمایندکان مشروع کوردهای سوریه، با هیات شورای ملی کورد سوریه دیدار کرده‌ایم. ما اعلام نموده‌ایم که بیشترین ضررها را سازمان تروریستی پ.ک.ک/ی.پ.گ به کوردها وارد آورده است.

با گذشت نزدیک به یکسال از ابتکار عمل مظلوم کوبانی برای دیدار با شورای میهنی کورد، بعد از ماه مه، اتحادیه میهنی کورد ایجاد شد. بعد از ملاقات بین هیاتها در ۱۶ ژوئن، طرفداران توافقنامه دهوک که در سال ۲۰۱۴ منعقد شده بود،  دیدگاههای نزدیکتری به یکدیگر پیدا کرده و هر دو هیات کوردی برای اتحاد کورد تصمیم به برداشتن گام‌هایی جدی گرفتند. برای ایجاد توافقی در پیمان دهوک و ایجاد کنفرانس اتحاد ملی در آنکارا، امد و بروکسل گامهایی برداشته شده بود تا سرانجام گروههای کوردی در سال ۲۰۱۴ توانسته بودند در دهوک گردهم آیند. در این رابطه بود که شورای میهنی کورد در سوریه و جنبش جامعه دمکراتک مدت ۹ روز دیدارهای پیگیری را انجام داده و در نتیجه این دیدارها بود که در رابطه با ایجاد نیروی مشترک و اتحاد سیاست کوردی به توافق رسیدند. در ۲۳ اکتبر سال ۲۰۱۴ سرانجام این دو به توافق رسیده بوند. در رابطه با مکانیزم تصمیمگیری سیاسی نیز مقرر شده بود که هیاتی متشکل از ۱۲ نفر از اعضای جنبش جامعه دمکراتیک و ۱۲ عضور شورای میهنی کورد سوریه تشکیل شود. ۶ عضو مستقل نیز از سوی ۲۴ عضو حاضر انتخاب شده و برای دفاع مشروع نیروهای یگانهای مدافع خلق سازماندهی و متشکل شوند.

بعد از امضای توافق از سوی شورای میهنی کورد سوریه و اتحادیه میهنی کورد، شورای هماهنگی ملی نیروهای انقلابی و اپوزیسیون سوری SMDK با این توفق مخالفت کردند. در ۲۷ تیرماه گذشته، یکی از اعضای این گروه، یعنی گروه SMDK در نشستی خبری اعلام نمود که اعضای شورای میهنی کورد سوریه اعلام نموده‌اند که عضویت خود را در SMDK حفظ خواهد کرد و «قطع ارتباط بین حزب اتحاد دمکراتیک و پ.ک.ک» را به عنوان پیش شرط خود قرار داده‌اند.

یکماه بعد، ناصر الحریری ریاست SMDK، یکی از اعضای شورای میهنی کورد سوریه به نام حوا عگید را از هیات رهبری کنار گذاشته و به جای وی یک عضو عرب را منصوب کرد. و این درحالی است که شورای میهنی کورد در سوریه از یک طرف برای اتحاد با اتحادیه میهنی کورد بر اساس توافق دهوک توافق کرده است و از سوی دیگر همین شورا پیش شرطهایی را برای اتحاد ملی مقرر می‌کند. ابراهیم برو عضو کمیته رهبری شورای میهنی کورد در ۲۰ سپتامبر اعلام کرده بود که تا کنون در رابطه با ۵ ماده اصلی به توافق دست یافته و در مباحثات آنها با جنبش جامعه دمکراتیک مسائلی در رابطه با پ.ک.ک، مسئله آموزش، نظام وظیفه اجبار، قرارداد اجتماعی و مسئله زندانیان را مطرح کرده‌اند. برو گفته بود که "حضور پ.ک.ک در روژآوا برای خلق ما مهلک است و حضور آنها در روژآوا باعث نگرانی ترکیه، رژیم سوریه و آمریکا است. لازم است که حزب اتحاد دمکراتیک و نیروهای سوریه دمکراتیک روابط خود را با  پ.ک.ک شفاف کنند." مسئولان شورای میهنی کورد سوریه در این رابطه تلاش کرده‌اند که در گروهک‌های مزدور موسوم به «پیشمرگ روژ» نیز تغییراتی را اعمال کنند و از سوی نیروهای منطقه‌ای و بین‌المللی مورد حمایت قرار گیرند. آلدار خلیل نیز در ۲۶ سپتامبر اعلام نمود که روند گفتگوهای خود را با شورای میهنی کورد سوریه، دنبال می‌کنند و یکی از موضوعات مطرح شده در این گفتگو، «مرجعیت عالی کورد» و «مسئله اداره روژآوا» و «مسئله دفاعی» است.

روند مذاکرات و ورود شورای میهنی کورد سوریه به عرصه سیاسی روژآوا مسئله‌ای است که با حس میهن‌دوستی و احساس مسئولیت برای آینده کورد در این بخش از کوردستان از سوی جنبش و خلقمان پذیرفته شده است، با این وجود رویکرد شورای میهنی کورد نسبت به جنبش آزادیخواهی کوردستان و ارتباطات این شورا با ترکیه، اپوزیسیون مخالف با بشار اسد تا کنون باعث شده است که شورای میهنی کورد، همواره روند این گفتگوها را با کندی مواجه نماید. از طرف دیگر، دشمنی آشکار ترکیه با هر گونه ائتلاف یا اتحاد کوردی در روژآوا این موضوع را بغرنج‌تر کرده است. با تمامی اختلالی که در روند این مذاکرات پیش آمده است انتظار می‌رود جنبش جامعه دمکراتیک با حفظ اصول خود و پاینبدی به سنت جنبش آزادیخواهی کوردستان، همچنان روند نزدیک شدن احزاب و گروه‌های کوردی را در قالب یک تشکل متحد پیگیری کند.