روزنامه‌نگار جاهد مروانی معتقد است که رسانه‌های حزبی جنوب کوردستان نقش بسیار بدی بازی کرده‌اند به طوری که کمتر کوردها خود را در این رسانه‌ها پیدا می‌کنند. پنهان کردن حقایق و انتشار سیاست اشغالگران بیشتر در آنها دیده می‌شود.
۱۲۳ سال از انتشار اولین روزنامه‌ی کوردی می‌گذرد و محصول آن در جنوب کوردستان، ترور و زندانی نمودن روزنامه‌نگاران، در باکور و روژاوا نیز رسانه‌های آزاد است که محصول آن MED TV می‌باشد، زن را در آنجا به روزنامه‌نگار تبدیل کرد و زبان کوردی را پیشرفت داد و در جنوب نیز به عنوان آلت ترویج فرهنگ منحط ترکی است.
علاوه بر رسانه‌ی آزاد که کوردها موسس آن هستند، چهار جریان اصلی رسانه‌ای در جهان وجود دارد که عبارتند از رسانه‌ی سوسیالیستی، رسانه‌ی حکومتی و رسانه‌ی سرمایه‌داری و رسانه‌ی اجتماعی مسئولیت‌پذیر. در جنوب کوردستان رسانه‌ی حکومتی در حال پنهان‌کردن زشتی‌های حکومت و رسانه‌ی سرمایه‌داران نیز در حال تبدیل نمودن زنان به کالا و رواج فرهنگ‌های بیگانه است. غیر از انگشت شماری از رسانه‌ها که منافع عمومی و پرنسیپ‌های اخلاقی رسانه‌ای را پیروی می‌کنند و تسلیم حکومت نشده‌اند دیگر مراکز رسانه‌ای جنوب به مراکز جنگ روانی علیه جامعه کورد مبدل شده‌اند.
۱۲٣ سال پیش مقداد مدحت بدرخان اولین روزنامه‌ی کوردی را در سال ١٩٨٩ در قاهره پایتخت مصر منتشر کرد. این هم تغییری تاریخی در مبارزات و انقلاب‌های کوردها ایجاد نمود و انقلاب نوشتن و منتشر کردن با انقلاب نظامی و مسلحانه و سیاسی در هم آمیخت.
تا زمان انتشار اولین شماره‌ی روزنامه‌ی کوردستان، کوردها از راه مبارزات سیاسی و مسلحانه برای به دست آوردن حقوق خود تلاش می‌کردند و کمتر با مبارزات روزنامه‌نگاری و فرهنگی آشنا بودند. به همین دلیل انتشار روزنامه به عنوان سرآغازی برای خودشناسی کوردها و رساندن مطالباتشان به جهان خارج بود.
پرسش این است که روزنامه‌نگاری کوردی توانسته است چه کاری برای زنده نگهداشتن سیاست و فرهنگ و اتحاد ملت کورد انجام دهد. برای پاسخ به این پرسش باید رسانه‌های کوردی را به چند مرحله تقسیم کنیم.
مرحله‌ی اول؛ از روزنامه‌ی کوردستان تا سال ۱۹۳۰
انتشار اولین روزنامه‌ی کوردستان توسط مقداد مدحت بدرخان و خانواده‌ی بدرخانی‌ها بوده است. یعنی بیشتر وابسته به این خانواده و به طور کلی گزارش از نظرات آنها بوده است.
مورخان معتقد هستند این روزنامه اگرچه خدمت بزرگی به روشنفکری کوردی بوده است، اما نتوانست خود را گسترش دهد و به همین دلیل بیشتر بازتاب دهنده نگرش‌های یک گروه بوده است.
مرحله‌ی دوم؛ روزنامه‌هایی که از خارج با آنها همکاری شده است
پس از سال ۱۹۳۲ و انتشار مجله‌ی هاوار تغییر دیگری در روزنامه‌نگاری کوردی رخ داد که آن هم گرفتن پشتیبانی‌های خارجی بود. به ویژه کشورهایی که می‌خواستند هژمون خود را در کوردستان گسترش دهند و می‌خواستند از راه رسانه و ابزارهای دیگر به اهداف خود برسند.
مجله هاوار یک مجله‌ی کوردی بود که از ۱۵ مه ۱۹۳۲ توسط جلادت علی بدرخان در کشور سوریه اولین شماره‌ی آن منتشر شد. این روزنامه بیشتر توسط فرانسوی‌ها پشتیبانی می‌شد. غیر از آن نیز جماهیر شوروی نیز از راه‌های مختلف برای تحمیل هژمونی خود بر روزنامه‌نگاری کوردی تلاش می‌کرد.
انگلیسی‌ها در شهر سلیمانیه روزنامههی پیشکوتن را منتشر کردند که هر هفته منتشر می‌شد و اولین شماره‌ی آن در روز ۲۹ آوریل ۱۹۲۰ منتشر شد. پس از آن پیرمیرد شاعر، روزنامه‌های" ژین" و "ژیان" و "ژیانه‌وه" را به صورت پیوسته تا دهه‌ی ۵۰منتشر کرد.
مرحله‌ی سوم
ورود مسئله‌ی روزنامه‌ی آزاد در تاریخ روزنامه‌نگاری کوردی تغییری نو در این عرصه می‌باشد که توانست زبان و ادب و فرهنگ کوردی را زنده کرده و کوردها را به هم برساند.
روزنامه‌نگاری آزادی برای اولین بار در شمال کوردستان و در زمان تاسیس حزب کارگران کوردستان پدید آمد. محصول آن نیز روزنامه "سرخوبون" بود که در سال ۱۹۸۲ توسط حزب کارگران کوردستان منتشر شد و تاکنون نیز انتشار آن ادامه دارد.
پس از آن در ابتدای دهه ۹۰ روزنامه‌ی "ولات" منتشر شد و پس از آن نیز در سال ۱۹۹۵ تلویزیون MET TV آغاز به پخش نمود که توانستند چرخشی نو در زمینه زبان و فرهنگ کوردی ایجاد نمایند.
رسانه‌های آزاد زمینه‌ی خوبی برای پیشرفت زبان و فرهنگ کوردی در شمال کوردستان ایجاد نمود و هزاران زن را به روزنامه‌نگار تبدیل کرد. در میانه‌ی سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۵ چندین آموزشگاه زبان کوردی در شمال در کوردستان باز شدند اما پس از سال ۲۰۱۵ آ.ک.پ همه آنها را تعطیل نمود.
در روژاوای کوردستان نیز پس از انقلاب ۲۰۱۱ دوران زرینی برای زبان کوردی پیش آمد. از مدارس ابتدایی تا دانشگاه همه به زبان کوردی آموزش می‌دهند. صد‌ها مجله و روزنامه و تلویزیون به زبان کوردی باز شدند. علاوه بر این‌ها هزاران کتاب نیز به زبان کوردی چاپ شدند.
روزنامه‌نگار جاهد مروان اهل شمال کوردستان می‌گوید: رسانه‌های آزاد مضمون و درونمایه‌ی خود را از اولین روزنامه‌ی کوردستان می‌گیرند و توانسته‌اند نقش مهمی در زمینه‌ی زبان و فرهنگ و پیشرفت میهن دوستی در جامعه‌ی کوردستان ایفا کنند و همچنین توانسته است تنوع را به همه‌ی بخش‌های کوردستان برساند.
وضعیت روزنامه‌نگاری در جنوب کوردستان
غیر از رسانه آزاد چهار سطح اصلی رسانه در جهان وجود دارند که عبارتند از:
رسانه‌ی سوسیالیستی: این نوع رسانه در دوره موجودیت جماهیر شوروی وجود داشته و اغلب آنان از حامیان اتحاد جماهیر شوروی بوده‌اند.
رسانه‌های حکومتی: تنها در مورد منافع حاکمیت صحبت می‌کند.
رسانه سرمایه‌داری: فقط برای پرکردن اوقات فراغت و مشغول کردن فکر و ذهن بیننده به مسائل شخصی کار می‌کند.
رسانه‌ی اجتماعی مسئولیت‌پذیر: همه‌چیز را منتشر می‌کند و منافع و ارزشهای جامعه را در نظر می‌گیرد.
روش رسانه‌ای که اکنون در جنوب کوردستان بیشتر گسترش یافته است، به عقیده‌ی ناظران بیشتر عبارتند از: رسانه‌های حکومتی و رسانه‌های سرمایه‌داری، چون آنها فکر می‌کنند رسانه‌ها بیشتر بر طرح نمودن موضوعات حاشیه‌ای کار می‌کنند و کمتر مسئولیت اجتماعی را در نظر می‌گیرند.
بیشتر رسانه‌های اکنون اقلیم کوردستان از داراییها و منافع حزب پشتیبانی می‌کنند و خط کار آنها توسط احزاب و مسئولین حزب مشخص می‌شود. به عقیده‌ی کارشناسان این امر سبب شده است، در زمان مناقشات سیاسی رسانه‌ها به سوختی برای شعله‌ور کردن مسائل و همچنین مناقشات سیاسی و پوشاندن کمبودهای حکومت و دور کردن توجه مردم از مسائل اصلی و مهم است.
علاوه بر آن آنقدر که برای آوردن فرهنگ خارجی و گسترش زبان‌های خارجی مانند انگلیسی، ترکی و عربی کار کرده‌اند، کمتر بر روی زبان و گسترش فرهنگ کوردی کار نموده‌اند.
این رسانه‌ها به طور مداوم به تبلیغ محصولات و اجناس خارجی می‌پردازند و محصولات خارجی را بدون رقیب و نایاب می‌دانند. در مقابل محصولات داخلی را به فراموشی سپرده و به آن هیچ اهمیتی نمی‌دهند.
یک مشکل دیگر رسانه‌های جنوب کوردستان در نظر کارشناسان پافشاری بر مرزهای ساختگی کوردستان است به گونه‌ای که تاکنون کوردستان در فرهنگ بسیاری از آنها تنها محدود به جنوب کوردستان می‌باشد و بخش‌های دیگر کوردستان را به عنوان بخشی از کوردستان بزرگ در نظر نمی‌گیرند.
صدیق صالح که دارای سابقه‌ی ۲۲ سال فعالیت روزنامه‌نگاری است می‌گوید: در رسانه‌های اکنون اقلیم کوردستان وظیفه‌ی اجتماعی خود را به عنوان یک ضرورت انجام نداده‌اند و باید به جای کاشتن تخم نفاق و ریاکاری و ایجاد مسائل و مشکلات اجتماعی، در زمان انتشار هر برنامه و موضوع مشخصی مسئولیت اجتماعی خود را نیز در نظر بگیرند.
همچنین روزنامه‌نگار جاهد مروانی معتقد است که رسانه‌های حزبی جنوب کوردستان نقش بسیار بدی بازی کرده‌اند به طوری که کمتر کوردها خود را در این رسانه‌ها پیدا می‌کنند. پنهان کردن حقایق و انتشار سیاست اشغالگران بیشتر در آنها دیده می‌شود. به ویژه دشمنی با انقلاب روژاوا به کار اصلی برخی از این رسانه‌ها تبدیل شده است.
راهی که روزنامه‌های کوردی اکنون در پیش گرفته‌اند به عقیده روزنامه‌نگاران هرگز برای ایجاد اتحاد داخلی کوردها و پاک کردن مرزهای ساختگی میان کوردستان از فکر و ذهن کورد ها کار نمی‌کند و برعکس مرزهای ساختگی کوردستان را پررنگ‌تر کرده و نمی‌توانند پیام اساسی کورد برای اتحاد و استقلال را برسانند.
جاهد مروان ضروری می‌داند که رسانه‌ها نقش اساسی خود را در پیشبرد روحیه ملی و اتحاد داخلی کوردها بازی کنند به شیوه‌ای که جایی برای اختلافات داخلی باقی نگذارند و در برابر موضوع اتحاد کوردها و حفظ دستاوردهای هر چهار بخش کوردستان به طور جدی کار کنند.
همچنین صدیق صالح می‌گوید، ما به عنوان خلق کورد قبل از آنکه به سیاست نیاز داشته باشیم به فرهنگ و روشنفکری نیازمندیم چون سیاست اگر سبب ایجاد فرهنگ و روشنفکری نشود، سیاست موفق نخواهد بود و به همین دلیل باید رسانه‌های ما به فرهنگ و روشنفکری بسیار اهمیت دهند.
یکی دیگر از مشکلاتی که رسانه‌ها و روزنامه‌های اقلیم کوردستان دارند سیستم حکومتی است که پس از تاسیس حکومت اقلیم کوردستان چندین روزنامه‌نگار ترور شده و زندانی شدند و در حال حاضر نیز چندین روزنامه‌نگار در زندان‌های پ.د.ک محبوس می‌باشند. برخی با اتهامات مختلف به زندان محکوم شده و فقط به دلیل شغل روزنامه‌نگاری اکنون در کنج زندان هستند.
منبع: rojnews
