مبارزات مبتنی بر دفاع از خود در اواسط قرن بیستم در باشور، باکور و روژهلات کوردستان به خط مشی برای دگرگونی تاریخ متحول شد. بعد از رویداد تاریخی جمهوری کوردستان در مهاباد مبارزات کوردها را می‌توان اینگونه برشمرد:

سال ۱۹۴۶ از سوی ابراهیم احمد و گروهی از رفقای وی حزب دمکرات کوردستان عراق در شهر سلیمانیه باشور کوردستان تاسیس شد. دبیرکل نخست این حزب، ابراهیم احمد و بعدها ملا مصطفی بارزانی دبیرکلی این حزب را برعهده داشتند. در زمان تاسیس جمهوری کوردستان در مهاباد، ملا مصطفی فرماندهی ارتش کوردستان را بر عهده داشت، زمانی که مهاباد از سوی ایران اشغال شد، وی همراه با افراد خود در سال ۱۹۴۷ به اتحاد جماهیر شوروی گریخت.

در سال ۱۹۵۸ در عراق، عبدالکریم قاسم در جریان کودتایی نظامی حکومت موجود را بر انداخته و به جای آن حکومت جدیدی در این کشور ایجاد شد. طبق وعده‌های داده شده، ملا مصطفی بارزانی و همراهانش به کوردستان بازگشتند و با مقامات حکومت عبدالکریم قاسم مذاکراتی را آغاز کردند. حکومت عراق در سال ۱۹۶۱ وعده‌های خود را به جای نیاورده و زمانیکه سیاستهای انکار خود را ادامه دادند، کوردها بار دیگر مبارزات خود را ادامه دادند.

در سال ۱۹۶۶ مجددا دیدارهایی بین کوردها و حکومت عراق انجام گرفت. سال ۱۹۷۰ حکومت عراق و کوردها در رابطه با دست‌یابی به اتونومی پیمانی را امضا کردند. این معاهده و مواد امضا شده آن تا سال ۱۹۷۴ اجرایی نشدند، در مقابله با این امر، بار دیگر مبارزات خلق کورد آغاز شد.

در سال ۱۹۷۵، با حمایتهای دولت ترک و الجزایر و میانجیگری این کشور بین ایران و عراق، در خصومت با کوردها پیمان الجزایر امضا شد. با انعقاد این معاهده، عراق از حق حاکمیت کامل خود بر آبراهه شط العرب صرفنظر کرده و ایران نیز در مقابل دست از حمایت از کوردها برداشت. قطع حمایت ایران از کوردها در باشور کوردستان به فرایندی منجر شد که در ادبیات سیاسی کورد از آن به عنوان «آش بتال» یاد می‌شود؛ که در جریان آن نیروهای دفاعی کوردها در هم شکستند. صدها هزار کورد میهن خود را ترک کرده و مجبور شدند که به منطق داخلی ایران تبعید یا آواره شوند.

در سال ۱۹۷۵ و بعد از فرایند آش بتال، جلال طالبانی که از حزب دمکرات کوردستان بریده شده بود، با گروهی از دوستان نزدیک خود و نیز سازمان کومله رنجبران، سازمان چتری را تحت عنوان اتحادیه میهنی کوردستان تاسیس نمود. با رهبری اتحادیه میهنی مبارزات کوردها در مقابله با حاکمیت صدام حسین ادامه یافت. صدام حسین در مقابله با کوردها در چندین مرحله عملیات انفال را آغاز و ۱۸۲ هزار نفر کشته شدند.

در ۵ مارس سال ۱۹۹۱، خلقمان در باشور کوردستان، علیه رژیم بعث و دیکتاتوری صدام حسین بار دیگر به مبارزه دست زده و دفاع از خود را آغاز نمودند. در تاریخ کورد خیزش کوردها که به نام «راپرین» نیز  شناخته می‌شود نخستین اخگرهای آن در منطقه رانیه و قلادزه شعله‌ور گشته و این دو منطقه برای نخستین بار از حاکمیت عراق و دیکتاتوری صدام حسین آزاد شدند. با پیشاهنگی نبروهای پیشمرگه قدیمی احزاب سیاسی نیز وارد شهرها شده و همزمان خلق در شهرها، مناطق و نوحی مختلف کوردستان تمامی تاسیسات دولتی را آتش زده و ارتش عراق را از کوردستان اخراج کردند.

رژیم صدام حسین در ۲۷ مارس ۱۹۹۱ به ضد حمله دست زده و همان روز کرکوک و هولیر را اشغال نمود. بعد از ان بود که کوچ تاریخی کوردها آغاز شد و صدها هزار نفر عازم باکور و روژهلات کوردستان شدند. یکسال بعد از راپرین، در سال ۱۹۹۲ باشور کوردستان خودمدیریتی خود را رسما اعلام نمود و برای نخستین بار انتخابات پارلمانی در کوردستان برگزار شد. بعد از شکست رژیم صدام حسین، رهبری باشور کوردستان با تاکید بر لزوم ایجاد یک سیستم فدرالیستی در عراق، سیستم فدرالی خود را تشریح و آن را برای آینده کوردستان و عراق به رسمیت شناخت.

روژهلات کوردستان: مبارزات دکتر عبدالرحمن قاسملو

سال ۱۹۷۹ در ایران انقلابی روی داد که در جریان آن تمامی نیروهای ایرانی اعم از چپ و راست حول رهبری روح‌الله خمینی اشتراک داشتند. با پیروزی انقلاب، دبیرکل حزب دمکرات کوردستان ایران، دکتر عبدالرحمن قاسملو نیز به ایران بازگشت. وی همراه با دیگر اعضای حزب دمکرات کوردستان ایران مبارزات خود را شدت بخشیدند. خمینی و سیستم دینی که در این زمان قدرت کامل را به دست گرفته گرفته بودند، همانند سیستم پیشین شاهنشاهی کوردها را انکار نمود. خمینی در ۱۹ اگوست ۱۹۷۹ در تلویزیون دولتی ایران سخنرانی کرده و در رابطه با شهید قاسملو گفت: او دشمن خداست، و علیه خلق کورد اعلان جهاد کرد. همزمان در شهرهای کوردستان وضعیت اضطراری اعلام و شهرهای کوردستان توسط هواپیما و هلیکوپترهای ایرانی بمباران می‌شدند. در مقابله با انکار و حملات رژیم ایران در روژهلات کوردستان، کومله و حزب دمکرات کوردستان ایران طی توافقی با یکدیگر، به مبارزه و مقاومت دست زدند.

در مراحل بعدی، خلق کورد با رهبری دو حزب دمکرات و کومله و رهبری قاسملو به نواحی کوهستانی عقب نشینی کرده و جنگ پارتیزانی خود را همچنان ادامه دادند. این نبردها تا سال ۱۹۸۸ بین کوردها و ایران ادامه یافت. ارتش ایران در سال ۱۹۸۸ در مقابل عراق شکست خود را اعلام کرده و قرارداد ۵۹۸ را پذیرفت. بعد از آن رژیم ایران کوردها را برای مذاکره دعوت نمود. در ۲۸ دسامبر سال ۱۹۸۸ پیشنهاد مذاکره را به قاسملو داده بود. قاسملو که در ماه ژوئن سال ۱۹۸۹ به منظور مشارکت در نشست سوسیال انترناسیونال عازم اروپا شده بود؛ بار دیگر با پیشنهاد مذاکره مقامات ایرانی روبرو شد. قاسملو این پیشنهاد را قبول کرده و نشست نخست در ۱۲ ژوئیه برگزار شد. در ۱۳ ژوئیه،  روز دوم دیدارها، عبدالرحمن قاسملو در میز مذاکره توسط تروریستهای جمهوری اسلامی به شهادت رسید. در جریان این رویداد، دکتر فاضل رسول و عبدالله قادری آذر نیز جان خود را از دست دادند. دولت اتریش همانروز ایران را متهم این ترور اعلام کرد، اما پرونده این ترور سیاسی بدون نتیجه باقی ماند.

حزب کارگران کوردستان

مبارزات مبتنی بر دفاع از خود سالهای مدیدی است که در هر چهار بخش کوردستان تداوم خود را حفظ کرده‌اند. از انجا که کوردستان از سوی نیروهای بین المللی تقسیم شده است، تمامی دولتها در مقابل وضعیت کوردستان کری و کوری خود را ادامه می‌دادند. روح مبارزه در کوردستان همواره بر اساس دفاع از خود ظهور کرده است. هر زمان که دشمنان کوردها می‌گفتند که ما کوردها را از میان بر داشتیم و بر ری آن بتن ریختیم؛ مقاومت دیگری سر بر می‌افراشت.

کوردستان در ۲۰۰ سال اخیر همواره در درون مبارزه و مقاومت بوده است. اگر امروز در باکور کوردستان مبارزه‌ای قدرتمندانه در جریان است، ناشی از همان روح مقاومت و مبارزه تاریخی کوردهاست. کوردها شکست خوردند، اما تسلیم نشدند. سرزمین آنها اشغال شد اما کوردها روح مبارزاتی خود را تسلیم نکردند، به همین دلیل بدون تردید به پیروزی دست خواهند یافت. هیچ خلقی بدون مبارزه و مقاومت به پیروزی دست نیافته است.

بعد از جنگ جهانی اول، تمامی مقاومتهای کوردها سرکوب شدند و از سوی دیکر کوردها با یک پاکسازی اتنیکی مواجه شدند. دولتهای اشغالگری که کوردها را قتلعام کرده بودند، تلاش داشتند تا همزمان با این قتل‌عامها، کوردها را آسمیلیه نمایند و به همین دلیل تلاشهای وسیعی را در این رابطه انجام دادند. این تلاشها در باکور کوردستان که هیچ کس تصور نمی‌کرد که مبارزه جدیدی در آن شکل بگیرد وسعت بیشتری داشت.

در سالهای ۱۹۶۰ در سطح جهانی فشار دولتها، اشغالگری و تاراج و یغمای جنبشهای کارگری و تحریف اذهان عمومی ابعاد وسیعی یافته بود. این وضعیت در کوردستان نیز تاثیرات خود را بر جای گذارده بود. رهبر خلق کورد، عبدالله اوجالان سال ۱۹۷۳ همراه با رفقای خود نشستی را برگزار نموده و وضعیت کوردستان را ارزیابی نموده است. اوجالان بعد از اعلام تز «کوردستان به عنوان یک مستعمره»، راهکارهای مبارزه در مقابل چنین وضعیتی را نیز تعیین کرده بود: دفاع مشروع در شرایط اشغالگری می‌تواند معنایی مهم کسب کند. "اگر خلقی اشغال شده، استعمار و سیستمهای فشار و سرکوب ایجاد شده باشند، این بدین معناست که اشغالگری وجود دارد." اوجالان با این گفته‌ها بر وجود و حضور اشغالگری در کوردستان صحه گذاشته بود. بر همین اساس تصمیم نبرد بر اساس دفاع مشروع گرفته شده بود. در کوردستان و برمبنای نبرد دفاع مشروع، به منظور توقف کشتار خلق کورد، حزب کارگران کوردستان در سال ۱۹۷۸ تاسیس شد و در سال ۱۹۸۴ علیه نیروهای اشغالگر ترک مبارزه دفاع مشروع آغاز شد که تا به کنون نیز درهر چهار بخش کوردستان ادامه دارد.

حق دفاع مشروع؛ هر زمان و در هر شرایطی که علیه ارزشهای حیات حمله‌ای ناعادلانه صورت پذیرد، شرطی باشد مهم نیست، باید حق موجودیت خود را حراست و آزادی خود را کسب کنند، و این اقدامی مقدس است. جنگ یک بیماری اجتماعی است، اما دفاع مشروع یک حق است. بر این اساس از سال ۱۹۸۴ در هر چهار بخش کوردستان بر مبنای دفاع مشروع مبارزه ادامه یافته است. نیروهای اشغالگر ترک، به منظور سرکوب و از میان برداشتن رهبری حزب کارگران کوردستان به هر اقدامی دست زده و تمامی نیروهای خود را بسیج کردند. نبرد پ.ک.ک براساس دفاع مشروع، مبارزه را ادامه داد، راه را برای شناخت کوردها و مسئله کورد در سراسر جهان گشود. نبرد دفاع مشروع نومیدی موجود در کوردستان را از میان برداشته و مقاومت خلق کورد را بار دیگر احیا نمود.

جوانان کورد دسته دسته به منظور حضور در صفوف مبارزه، عازم کوههای کوردستان شدند. کوردها که با خطر نابودی روبرو بودند، با مبارزه و دفاع مشروع خود، در رابطه با آینده خاورمیانه اکنون حق تصمیم گیری و سخنگویی دارند. خلق‌هایی که موجودیت آنها در حال تهدید اشت، در تمامی برهه‌های تاریخی، توانسته‌اند از طریق تقویت دفاع از خود موجودیت خود را ادامه دهند. کوردها در خاورمیانه مهمترین نمونه ان به شمار رفته و روند این مقاومت به گونه‌ای بوده است که هر مبارزه‌ای الهام دهنده قیام و مبارزه بعد از خود بوده است.

در سال ۲۰۱۵ به منظور متوقف نمودن حملات دولت اشغالگر ترک، در شهرهای باکور کوردستان مقاومتها و مبارزات وسیعی صورت گرفت. در درجه نخست، در جزیر، سیلوپی، گور، سور، نصیبین و بسیاری دیگر از شهرهای کوردستان مدیریتهای مستقل ایجاد شدند. در مقابل حملات اشغالگرانه دولت ترک، کوردها به تسلیح خود دست زده و برای حفظ سرزمینشان از اشغالگری، تاریخی از مبارزه را با خون نوشتند. برخوردها چندین ماه ادامه یافتند، نیروهای اشغالگر دولت ترک با سلاحهای سنگین شهرهای کوردستان را محاصره کرده و دست به قتلعام زدند. در مقاومتهای خودمدیریتی، مبارزه علیه دولت ترک برای دستیابی به آزادی به امیدی بزرگ تبدیل شده است. کوردهای مبارز و مقاوم، پرچم مبارزه را خون خود منقش کرده و روخ مقاومت و مبارزه را اعتلا بخشیده‌اند.

منبع: ANHA