عبدالله اوجالان رهبر خلق کورد در ۶ فوریه ۱۹۹۸ از سوریه خارج شد. در ۱۵ فوریه ۱۹۹۹ در نتیجه توطئه‌ای بین‌المللی دستگیر و به ترکیه بازگردانده شد. بلافاصله در رابطه با اوجالان پرونده‌ای گشوده شد و در ۳۱ مه ۱۹۹۹ محاکمه وی آغاز شد. پرونده اوجالان در دادگاه عالی شعبه ۲ امنیت دولت آغاز شد و در ۲۹ ژون خاتمه پیدا کرد. حکم مجازات اعدام علیه وی صادر شد اما دولت ترک در چارچوب قوانین تطابق با اتحادیه اروپا این حکم را ملغی و به جای آن حبس ابد تشدید شده را برای وی صادر کرد.

با انتقال رهبر خلق کورد به ترکیه اعتراضات عظیمی آغاز شدند و علیه خلق کورد و وکلای رهبر خلق کورد حملاتی صورت گرفتند. هزاران نفر دستگیر شدند، وکلای اوجالان آماج حملات شدند و از سوی رسانه‌ها به عنوان هدف نشان داده شدند. در دوره‌ای که فشار، خشونت و تهدید به قتل در اوج قرار داشت، یکی از کسانی که وکالت رهبر خلق کورد را بر عهده گرفت، معاون دبیرکل وقت سازمان حقوق بشر IHD، ارن کسکین بود. کسکین بارها تهدید به قتل شد.

در رابطه با فضای آن روزها و دشواریهای آن دوره، خبرگزاری مزوپوتامیا گفتگویی را با ارن کسکین انجام داده است.

استرداد اوجالان اقدامی غیرحقوقی بود

ارن کسکین در این گفتگو اعلام نمود که اوجالان با عملیات ترکیه دستگیر نشد. بلکه در نتیجه تلاش‌ها و یک توطئه بین‌المللی دستگیر شد. اصولا مبانی استرداد آقای اوجالان، خارج از حقوق بودند. زیرا همه اطلاع داشتند که در صورت استرداد وی، زندانی، شکنجه شده و با مجازات اعدام روبرو می‌شود. بر اساس حقوق بین‌المللی لازم بود که مسترد نشود. و بعد از آن هم تمام حقوق بین‌المللی و داخلی نقض شد و اقداماتی که علیه او اجرا شد و رفتارهایی که با وکلای وی انجام شد، همگی غیرحقوقی بودند.

فرایند پذیرش وکالت اوجالان

ارن کسکین در ادامه سخنان خود ضمن اشاره به برعهده گرفتن وکالت آقای اوجالان گفت: در آن زمان گروهی از وکلا به رهبری مدد سرحات با هم نشستی را برگزار کردند. یعنی گروهی از وکلای کورد با هم گروهی را تشکیل داده بودند و با هرگونه اقدام غیرقانونی علیه کوردها، وکالت و حمایت از آنها را برعهده می‌گرفتند. با دستگیری اوجالان، رسانه‌ها توجه‌شان به ما جلب شد. آنها می‌پرسیدند که آیا ما وکالت از اوجالان را برعهده گرفته‌ایم؟ بدون هیچ تردیدی آن روزها، روزهای بسیاری ترسناکی بودند. در کوچه‌ها مردم را به قتل می‌رساندند. در پنجمین شب انتقال آقای اوجالان، عثمان بایدمیر با ما تماس گرفت. آن زمان هر دویمان معاونین دبیرکل سازمان حقوق بشر بودیم. برای اینکه اطلاع پیدا نکنند که ما در رابطه با چه مسئله‌ای گفتگو می‌کنیم، به یک رستوران لوکس رفتیم. در آنجا عثمان پرسید ایا وکالت او را برعهده می‌گیری و من پاسخ دادم بله. سپس در مورد جزئیات آن با هم حرف زدیم. برای برگزاری نشستی در بنیاد پژوهشهای اجتماعی و حقوقی TOHAV از رفقای دیگرمان هم خواستیم که حضور پیدا کنند. ۱۲ وکیل در این نشست حضور پیدا کردیم. در ابتدا عده‌ای نگران بودند. اما بعد از مدتی بر تعداد ما افزوده شد. سپس به دادگاه عالی رفتیم. در آن زمان احمد زکی اوکچواوغلو از وکلای وقت هم با ما بود و ما بسیار خوشحال شدیم. احمد سخنگوی ما بود و سپس با هم به دادستانی رفتیم، به دادستانی گفتیم که ما وکلای عبدالله اوجالان هستیم و می‌خواهیم که با او دیدار داشته باشیم. دادستان چنان عصبانی و شوکه شد که کم مانده بود از صندلی بر زمین بیفتد. گفت: به چه حقی می‌گویید که ما وکیل اوجالان هستیم؟ بعد از مدتی، درخواست را از ما گرفته و به دادگاه عالی امنیت دولت در آنکارا ارسال کرد.

احساس مرگ به ما دست داده شده بود

ارن کسکین در ادامه سخنان خود ضمن اشاره به فشارهای آن زمان اظهار داشت که ما به مدت ۶ ماه نتوانستیم که به خانه‌هایمان برگردیم. برای قتل ما در مقابل درهایمان می‌ایستادند. پرچم‌های ترکها را از خانه من آویزان کرده بودند. در کوچه و خیابان به من حمله می‌کردند. پلیس‌ها در آنکارا تمام وکلا را از ماشین پیاده کرده و انها را مورد ضرب و شتم قرار دادند. هر روز که از خانه خارج می‌شدیم، می‌گفتیم که آخرین روز است و کشته می‌شویم. یعنی چنین احساسی را در میان ما به وجود آورده بودند. هر روز تصاویر ما در صفحات روزنامه‌ها چاپ می‌شد. مثلا در آن زمان روزنامه‌ها [ی تُرک] به من عنوان 'گنجشک ماده آپو' داده بودند. اما بعد از مدتی «طه اکیول» در ستون یادداشتی در روزنامه «ملیت» در نوشته‌ای اعلام کرد که آنها کار حرفه‌ای وکالت خود را انجام می‌دهند، حمله به آنان اقدام درستی نیست. بعد از این یادداشت، از دامنه حملات کاسته شد. مشخص شد که این حملات از سوی همان مرکز- روزنامه ملیت- طراحی و سازماندهی شده بودند.

اظهارات نخستین دیدار

ارن کسکین در ادامه گفتگوی خود اظهار داشت که نخستین بار خدیجه کورکوت و احمد زکی اوکچواغلو با اوجالان دیدار کردند. در این دیدار اوجالان از وکلا درخواست کرد که زبانی سازنده را بکار گرفته و وضعیت وی را با افکار عمومی در میان بگذارند. بعد از این دیدار ما نشست نخست رسانه‌ای خودمان را در دفتر رسانه‌ها در سلطان احمد برگزار کردیم. ملیگرایان افراطی هم آمده بودند و ما را تهدید به قتل می‌کردند. خواستند که بایدمیر را مورد آزار و اذیت قرار بدهند. در همین وقت بود که رفیقمان، وکیل ایمام شاهین از طریق تلفن با «مِد تی‌وی» گفتگو کرد. در زمانیکه او تلفنی با مِد تی‌وی سخن می‌گفت بر شمار فاشیستها هم افزوده شد و احتمال داشت که به هنگام خروج از دفتر مورد حمله قرار گرفته و کشته شویم. بعد از ان اوکچواغلو به پلیس گفت: با سفارت آمریکا تماس بگیرید. دولت ترک نمی‌تواند از شما حمایت کند. من از سفارت آمریکا درخواست پناهندگی می‌کنم. با این گفته نیروهای پلیس عقب‌نشینی کردند و گفتند که بیرون بیایید از شما حمایت می‌کنیم. سپس با وسائط زرهی ما را بیرون بردند.

سیستم دولت تغییر پیدا کرد اما ذهنیت آن تغییر پیدا نکرد

در ادامه ارن کسکین اظهار داشت که از ابتدا تا کنون، انزوا بر امرالی اعمال شده است. وضعیت اوجالان در آنجا غیرقانونی بود. مانع از دیدارهای ما می‌شدند. با بهانه‌هایی مانند کشتی خراب است، مانع دیدارها می‌شدند، ما به دادستانی مودانیا مراجعه می‌کردیم، اما دادستان اعلام می‌کرد که از من چیزی نپرسید. من هیچ نظری ندارم. باور کنید من هم اطلاع ندارم که مسئول آن چه کسی است. در ان زمان اداره جنگ ویژه مسئولیت ان را برعهده داشت. این اداره هم به سر فرماندهی کل ارتش وصل بود. ما می‌دانستیم که سرفرماندهی چنین دستوری نمی‌دهد. سیستم دولت بعدا تغییر پیدا کرد، اما ذهنیت آن تغییری نکرد.

اوجالان عادلانه محاکمه نشد

کسکین در ادامه گفتگوی خود ضمن اشاره به فرایند دادگاهی رهبر خلق کورد، اعلام کرد که این فرایند بسیار سریع خاتمه پیدا کرد. ترکیه هیچگاه از یک سیستم قضایی مستقل برخوردار نبوده است. در این وضعیت ایا امکان دارد که اوجالان به صورت عادلانه محاکمه شود؟ اگر این سیستم مستقل قضایی وجود داشت مسئله کورد هم در داخل و هم در خارج در عرصه بین‌المللی مورد بررسی قرار می‌گرفت. مسئله کورد، فقط مسئله ترکیه نیست، بلکه مسئله چهار کشور است. ما در پرونده آقای اوجالان می‌خواستیم این مسئله را دنبال کنیم. هدف اساسی ما این بود. اما اجازه این کار را ندادند. بعد از اعلام حکم اعدام آقای اوجالان، ما «دفتر حقوقی سده- أسرین» را تاسیس کردیم. با به بن‌بست رسیدن تمام راه‌های حقوق داخلی این بار ما پرونده را به دادگاه حقوق بشر اروپا کشاندیم.

حقوق خودشان را هم به رسمیت نمی‌شناسند

ارن کسکین در بخش دیگری از سخنان ضمن اشاره به لغو مجازات اعدام اظهار داشت: بعد از این تصمیم، در حقوق داخلی نکاتی اصلاح شدند. بزرگترین دلیل هم برای لغو مجازات اعدام در ترکیه هم آقای اوجالان بود. می‌دانستند که این مسئله چه تبعاتی را به دنبال خواهد دارد، اما در هر صورت آن را لغو کردند و مجازات حبس ابد تشدید شده را بر او تحمیل کردند. دولت که حتی حقوق خود را نمی‌پذیرد؛ آیا امکان دارد که حقوق بین‌الملل را بپذیرد؟ برای نمونه، زندانی خانواده و وکیل دارد. در چارچوب قوانین یک کشور باید با زندانی ملاقات صورت گیرد. اما تمام حقوق اوجالان به عنوان یک زندانی نقض شده‌اند. یعنی حتی حقوق خود را هم به رسمیت نمی‌شناسند.

نخستین بار بود که می‌دیدم کوردها می‌خندند

ارن کسکین در رابطه با تلاش‌های خود برای آزادی برای اوجالان افزود: زمانیکه ما پلتفرم آزادی برای اوجالان را تشکیل دادیم، فرایند صلح هنوز آغاز نشده بود. ما حتی منتظر بودیم که فردای بعد از اعلام تاسیس این پلتفرم دستگیر شویم، اما یکی دو روز بعد فرایند گفتگوهای صلح آغاز شدند. بعنوان پلتفرم ما با وزرا دیدار داشتیم، می‌گفتند که بسیار امیدوار هستند، خوشحال هستند و مسئله کورد در نهایت حل می‌شود. در طول حیاتم نخستین بار بود که مشاهده می‌کردم کوردها می‌خندند. آنزمان بود که دیدیم چقدر نیازمند صلح هستیم. دولت در صورتیکه بخواهد می‌تواند فرایند دیگری را آغاز کند.

برعهده گرفتن وکالت اوجالان کار درستی بود

ارن کسکین در پایان گفتگوی خود با خبرگزاری مزوپوتامیا گفته‌های کمال کلیچداراوغلو را خاطرنشان ساخت که گفته است راه دمکراسی از «آمَد» می‌گذرد، و در ادامه افزود: هر زمان که سیاستمداران نیازمند رای کورد هستند، چنین سخنانی را بر زبان می‌آورند. کسکین همچنین اظهار داشت که نه فقط آمَد، بلکه باید امرالی مبنا قرار بگیرد. زیرا سیستم اجتماعی ما، امرالی را به عنوان پیشاهنگ و رهبر ملاحظه می‌کند. اگر ج.ه.پ اندکی جسارت از خود نشان می‌داد، احتمال داشت که بسیاری از موارد تغییر پیدا کنند. من به نوبه خودم هیچگاه از دفاع از آقای اوجالان پیشمان نیستم، برعهده گرفتن وکالت اوجالان به معنای دفاع و وکالت خلق کورد است و از نظر من کار درستی بوده است.