در حالی که اصرار بر آموزش به زبان مادری و انکار از سوی طرفداران نظام تک‌زبانی یکی از مباحث داغ این روزهای ایران در شبکه‌های مجازی است، مخاطرات این جدال برجسته شده است. دکتر ناصر فکوهی استاد انسان شناسی دانشگاه تهران و مدیر موسسه انسان‌شناسی و فرهنگ می‌گوید: نباید با رویکردی شوونیستی به مقابله با زبان‌ها و فرهنگ‌های ملیت‌ها در ایران برویم و همه را به جان هم بیاندازیم.

او در پاسخ به سوالی در رابطه با باستان‌گرایی می‌گوید: افزایش بسیار زیاد اظهارات رسمی و غیر رسمی با رنگ و بوی ملی‌گرایی افراطی و شوونیستی، حتی از تریبون‌های رسمی و دانشگاهی و همچنین در سینما و ورزش، باعث واکنش‌هایی شوونیستی شده که از آن جمله می‌توان حمله به سفارت عربستان را مثال زد.

ناصر فکوهی از لحاظ تاریخی و در صد سال اخیر این موج را سومین موج پان ایرانیستی معاصر می‌داند و می‌گوید: موج‌های پیشین، هر دو در رژیم گذشته ایجاد شده بودند. اولین آنها به ابتدای حکومت رضا شاه بر می‌گردد  یعنی زمانی که او با پیروی از توصیه روشنفکران و تحصیلکردگان آن زمان، تمایل یافت برای ایجاد دولت مدرن در ایران الگوی انقلاب فرانسه را برگزیند و دست به سرکوب‌های گسترده و بی‌رحمانه‌ای به ویژه در غرب و جنوب ایران، در سطح ملیت‌ها زد و روایت مرکزی تاریخ ایران را به تنها روایت این سرزمین تبدیل کرد.

او موج دوم پان ایرانیسم را دوره محمد رضا شاه دانست که ادامه دهنده راه پدرش بود. اما  از نیمه دهه ۷۰ با روی کار آمدن جمهوری اسلامی موج سوم پان ایرانیستی آغاز شد که در ده سال اخیر بسیار شدت گرفته است.

این استاد دانشگاه، دلیل اصلی را در سوء استفاده گروهی از روشنفکران و دانشگاهیان سلطنت‌طلب و پان ایرانیست و به خصوص طرفدار مدل رضا شاهی دانست که به شدت نیز به غرب دل بسته‌اند و امیدوارند که هر چه زودتر بتوانند به قدرت برسند و برای این کار از گفتمان‌های عامه پسند ملی گرایانه و «ایران بزرگ» و غیره استفاده می‌کنند. این‌ها کسانی هستند که مدعی برتری فرهنگ ایران نسبت به فرهنگ همسایگان و سلطه تاریخی ایران در این بخش جهان هستند. خطری که ما را تهدید می‌کند نیز همین است که این گروه برای ایران همان سرنوشتی را رقم بزنند که پان ترکیست‌ها برای ترکیه و پان عرب‌ها برای کشورهای عربی منطقه رقم زدند؛ یعنی ویرانی مطلق.

او این دیدگاه را فرصت‌طلبانه خواند و گفت که این افراد اگر روزی به قدرت برسند بدون شک صدها هزار نفر را در «تصفیه‌های قومی» به کشتن خواهند داد تا «آریایی‌های واقعی» را سر کار بیاورند. همان ماجراهایی که کشور ما در دوره‌‌ای سخت و اندوهبار از تاریخ خود، در زمان رضا شاه از سر گذرانده است.