قدمت زبان کردی از نظر زبان‌شناسان کرد
قدمت زبان کردی از نظر زبان‌شناسان کرد
خبر ANF با عنوان "زبان کردی 1500 سال قدمت دارد" که اخیرا منتشر شده بود، مباحثه و گفتگوهای زیادی را بدنبال داشت. زبان شناسان کرد در رابطه با تحقیقات گروهی از زبان‌شناسان بین‌المللی که گفته‌اند زبان‌های هندواروپایی از منطقه مزوپوتامیا و آناتولی سرچشمه گرفته‌اند، نظرات جداگانه‌ای را ابراز داشتند. زانا فارقینی رئیس انستیتوی کردی در شهر استانبول بیان داشت که 100 کلمه‌ای که از زبان کردی به عنوان نمونه انتخاب شده‌اند، بیشتر از لهجه کرمانجی گرفته شده است و این را مورد انتقاد قرار داد.
در ماه آگوست زبان‌شناسان درمورد خانواده زبان‌های هندواروپایی که کردی هم یکی از آنهاست, یک تئوری نوین را مطرح ساختند. پیشتر گفته می‌شد که زبان‌های هندواروپایی از استپ‌های روسیه به نقاط دیگر جهان پراکنده شده, اما در نتیجه تحقیقات گروه محقق بین‌المللی آشکار شد که زبان‌های هندواروپایی از منطقه مزوپوتامیا و آناتولی نشأت گرفته و در جهان پراکنده‌شده‌اند.
در تحقیقاتی که در دانشگاه آوکلند زلاندنو انجام گرفته اظهار شده بود که زبان کردی دست‌کم 1500 سال پیش از دیگر زبانها جدا شده است. محققان برای این مهم نیز از زبان کردی 100 کلمه انتخاب کرده و با دیگر زبانها تطبیق داده بودند. بر این اساس زانا فارقینی، ابراهیم سیدو، دکتر کامران برواری و سامی تان زبان‌شناسان نامی کرد، نظرات خود را در اینباره به خبرگزاریمان ANF بیان داشتند.
زانا فارقینی رئیس انستیتوی کردی در شهر استانبول نظرات خود راجع به این تحقیقات را چنین بیان داشت: "در ابتدا می‌خواهم بیان دارم که متد تشخیص سن و قدمت زبانها در عرصه زبان‌شناسی با فعالیت‌های محقق آمریکایی M. Swadesh شناخته شده است. این تحقیقات بر کلمات بنیادین زبانی انجام گرفت که احتمال بیشتری داده می‌شود که زبان مادری باشد. یکی از نتایج این تحقیقات نیز این است که به احتمال زیاد زبان کردی 1500 سال قبل از زبان هندواروپایی جدا شده است و زبان‌هایی از قبیل انگلیسی و فارسی نیز 800 سال بعد از این زبانها جدا شده اند. این یک تئوری قابل توجهی است که بایستی به شیوه‌ای جدی در رابطه با آن تحقیقاتی صورت گیرد"
زانا فارقینی اظهار داشت که به خاطر اینکه جزئیات این تحقیق در دسترس آنها نمی‌باشد نمی‌توان به شیوه‌ای کاملتر در رابطه با آن اظهار نظر کرده و یا انتقاد‌های را در اینباره بیان داشت. زانا فارقینی در ادامه در رابطه با لیست کلماتی که در رابطه با آنها تحقیقاتی انجام گرفته است نیز اظهار نظر کرده و گفت:
کلمات از دیگر لهجه‌های کردی انتخاب نشده‌اند
"برخی موارد توجه مرا جلب کرد. مثلا: تمامی کلمات از لهجه کرمانجی انتخاب شده است. اما زبان مرجع را زبان کردی اعلام کرده‌اند. این امر نوعی نقصان در تحقیقات است. دوم اینکه انتخاب کلمات به شیوه‌ای مناسب نبوده است. بایستی مترادف کلمات کردی انتخاب می‌شد.
به عنوان مثال:در این لیست کلمات کردی çivîk (پرنده) وجود دارد اما çûk وجود ندارد؛ kûçik و seg (سگ) انتخاب شده‌اند اما kutik انتخاب نشده است. یا اینکه çerm (پوست)را انتخاب کرده‌اند اما کلمات هم معنی post و kevil را انتخاب نکرده‌اند. کلمه terî و boçê (دُم) را انتخاب کرده‌اند اما کلمات هم معنی آن به مانند qemç و dûvê را برنگزیده‌اند. یا اینکه agir (آتش) وجود دارد اما ar و یا adir وجود ندارد. نمونه‌های بیشتری از این دست را می‌توان مثال زد.
نمونه‌های صحیح نتایج صحیحتری را در بر خواهد داشت. به نظر من اگر لیست کلمات زبان کردی به گونه‌ای صحیح و کاملتر انتخاب می‌شد، احتمال داشت که تأثیرات بیشتری بر انجام تحقیقات داشته باشد. همچنین برای زبان کردی و قدمت آن نتایج جالب توجهی نیز درج می‌شد.
بنا به تحقیقاتی که زبان‌شناسان بر کلمات بنیادین زبانها انجام داده‌اند، در هر هزار سال 19 درصد کلمات یک زبان تغییر می‌کنند 81 درصد دیگر نیز بدون تغییر باقی می‌ماند. به همین خاطر تحقیقاتی که در رابطه با ریشه زبانها انجام می‌گیرد بایستی با دقت و حساسیت بیشتری انجام گیرد". زانا فارقینی در ادامه بیان داشت که کردها هر اندازه جایگاه کسب کنند, به همان اندازه نیز توجه دیگر زبان‌های جهان را جلب می کنند. وی خاطر نشان ساخت که زبان و فرهنگ کردی پلی است برای شناخت زبان و فرهنگ دیگر تمدن‌ها و ملت‌هایی که در این جغرافیا زندگی کرده و دیگر از میان رفته‌اند. او در ادامه گفت:
"جغرافیای کردها، سرزمینی تاریخی است، در نتیجه تحقیقات و فعالیت‌های باستان‌شناسی که در سال‌های اخیر در این سرزمین انجام می‌گیرد، اثبات می‌کند که بسیاری از تئوری‌ها در رابطه با تاریخ انسانی بی‌پایه و اساس می‌باشند. اگر در واقع تحقیقات و بررسی‌های علمی در مورد فرهنگ و اساطیر کردی صورت گیرد و در رابطه با تحقیقات زبان‌شناسی نیز، فعالیت‌ها،تحقیق و جستجوهایی در سطح بهتری صورت گیرند، می‌توانم بگویم که بخش‌های نامکشوف و غیرمشخص تاریخ انسان نیز کشف شده و قدمت فرهنگ و زبان کردی نیز معلوم خواهد شد".
اما ابراهیم سیدو آیدوغان مسئول بخش کرمانجی در دانشگاه سوربن فرانسه در اینباره نظر جداگانه‌ای دارد. وی در این رابطه بیان داشت: "به نظر من اگر زبان کردی دارای قدمتی 5000 ساله و یا 50 ساله باشد نیز اطلاعاتی حائز اهمیت و موثقی را در بر ندارد و بایستی از این اطلاعات شک داشت . به همین خاطر تحقیقات در مورد ریشه زبانها و زمان جداشدنشان حتی تصنیف آنها تنها یک فرضیه است و آنچنان که مشخص است چنین فرضیه‌هایی نیز توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. اما به نظر من این موضوع بسیار مهمی نیست و نمی‌توان به نتیجه‌ای مطلق رسید. به همین خاطر نیز در دست ما اطلاعاتی که این حقیقت را مشخص کنیم وجود ندارد.
نمی‌توان مشخص کرد که زبان کردی چه زمانی از دیگر زبانها جدا شده است، به همین خاطر نیز موضوع به سوی زبان مادر و یا «نیا» سوق داده می‌شود که گفته می‌شود تمامی زبانها یا یک گروه از زبانها در یک دوره زمانی مشخص از این زبان جدا شده و تغییر کرده‌اند. چنین فرضیه‌هایی را باور ندارم. اگر شما بگویید که این زبانها بر یکدیگر تأثیر داشته‌اند چون کسانی که با آن زبانها صحبت کرده‌اند با همدیگر در ارتباط بوده‌اند، باور خواهم کرد، در غیر این صورت به چنین موضوعاتی باور ندارم. مشخص کردن تاریخ دقیق زبان‌هایی که دولت دائمی آنها شکل نگرفته‌است، کار آسانی نیست.
بایستی به چنین آگاهی‌ها و اطلاعاتی متکی نبود. همانگونه که می‌دانید زبان فرانسوی کنونی نیز، بعد از قرن 9 میلادی شکل گرفته است و طی 1000 سال گذشته تغییر یافته و قریب 600 زبان و لهجه گوناگون بر آن تأثیراتی داشته است، حتی بعد از انقلاب فرانسه در میان فرانسویان از آن استفاده شده است. زبان انگلیسی تا قبل از 700 سال نیز حتی در قصر کنت‌های انگلیسی نیز بدان سخن گفته نمی‌شد. زبان ترکی که اکنون وجود دارد نیز 80 سال قبل شکل گرفت. تنها می‌توان تغییرات زبانها تنها با استفاده از دست‌نوشته‌ها ممکن است".
آیدوغان بر این عقیده است که نمی‌توان تنها با استفاده از 100 کلمه تاریخ را بار دیگر از نو نوشت و در اینباره گفت: "اگر گفته می‌شود که زبان هندواروپایی از مزوپوتامیا و آناتولی نشأت گرفته است، در آن صورت بایستی تاریخ دنیا را نیز از نو نوشت، به همین خاطر نیز کوچ قوم‌ها که گفته می‌شود از مزوپوتامیا آغاز شده است، چنین نخواهد بود. در این صورت نیز بایستی تاریخ کردها بار دیگر از نو نوشته شود. گفته می‌شود که آنها از مناطق شمال دریاچه وان به مناطق مزوپوتامیا کوچ کرده‌اند".
ابراهیم سیدو آیدوغان در رابطه با نقش زبان کردی نیز چنین گفت: "کردها به خاطر این که زندگی عشیره‌ای داشتند و به دلیل اینکه زبان کردی در درس‌های مدرسه قرار نگرفت و به زبان روابط بین دوٌلی مبدل نشد،بصورت دست‌نخورده باقی ماند. به همین خاطر است که ما اکنون زبان اشعار فقی طیران را درک می‌کنیم. اما به دلیل تأثیرات اسلام و زبان عربی همچنین اشعار کلاسیک فارسی وجود داشته، درک اشعار احمد خانی کمی مشکل می‌باشد. یعنی تاریخ زبانها در دست‌نوشته‌هایی که وجود دارد، نهفته است و اطلاعات موثقی را در اختیار همگان قرار می‌دهد. این صحیح است که از زبان کردی محافظت شده است، اما این بدان معنی نیست که این زبان از دیگر زبانها حائز اهمیت بیشتری است.
قبل از آن بایستی دانست که کردها از چه منطقه‌ای آمده‌اند. تا کنون مشاهده نکرده‌ام که کسی بگوید که کردها در مزوپوتامیا به دنیا آمده و برای همیشه در آنجا مانده‌اند. اینها تنها افسانه و داستان‌های گفتاری است که از ابعاد علمی برخوردار نیست. بایستی از چنین تحقیقاتی هراس داشت، چون اطلاعات دقیقی را در اختیار انسان قرار نمی‌دهند. چون آنچه می‌گویید احتمال دارد که صحیح بوده و یا غلط باشد".
زبان کردی دست‌کم 5 هزار سال قدمت تاریخی دارد
دکتر کامران برواری از بخش کردشناسی دانشگاه شهر دهوک نیز عقیده‌ای جداگانه دارد. وی می‌گوید که اساس و سرچشمه زبان "آری" زبان کردی است، چونکه تمامی ملت‌های آری (هندواروپایی) از کردستان کوچ کرده‌اند و چنین می‌گوید: "
تشکیل این ملت‌ها نیز به مانند ملت و زبان مستقل بعد از طوفان نوح انجام گرفته است. ملت کرد تنها ملت کردستان نبوده است، بلعکس خلق‌ها و دیگر ملت‌های آری نیز همه از کردستان کوچ کرده‌اند. ملت‌های دیگر (ترک، عرب، فارس) از کردستان کوچ کرده‌اند، به همین خاطر رابطه زبان کردی با زبان‌های آری به به مثابه رابطه مادر و فرزند است.
کردها مادر بوده و دیگر زبانها نیز فرزندانش هستند،به همین خاطر ریشه این زبانها مشترک است، امروزه در هر یک از زبان‌های آری بخشی از زبان کردی یافت می‌شود. ملت کرد قبل از دیگر ملت‌ها شکل گرفته است، دست‌کم به مدت 5000 هزار سال است که زبان کردی در قالب زبان نوشتاری و جمع‌آوری شده وجود دارد. چون اولین کتاب جهان که نوشته شده است کتاب داستان گیل‌گامش است که به زبان کردی نوشته شده است.
سندی موثق در دست ما وجود ندارد
سامی تان سردبیر روزنامه "زند" نیز با اشاره به اسناد تاریخی می‌گوید که در رابطه با قدمت تاریخ زبان کردی اطلاعات دقیقی وجود ندارد. وی خاطر نشان ساخت که در سطح جهان زبان کردی به "مادها" ربط داده می‌شود. وی در اینباره گفت:
"اما در رابطه با زبان "مادها" سندی در دست نیست؛ تنها برخی کلمات که در زبان‌های همسایه یافت می‌شود بعنوان نمونه انتخاب می‌شوند. برای اینکه بدانیم که زبان کردی چه زمان از دیگر زبان‌های ایرانی جدا شده است، می‌توان از آمار کلمات مشترک ارزیابی‌ای انجام داد. می‌توانیم زبان‌های کردی و فارسی را با هم مقایسه کنیم. هنگامی که آنرا بررسی می‌کنیم، مشاهده می‌شود که قریب 60 درصد کلمات این دو زبان مشترک می‌باشند، تنها تلفظ برخی کلمات تغییر می‌یابد. از سوی دیگر نیز کارشناسانی که در بخش زبان‌شناسی تاریخی فعالیت می‌کنند، اعلام کرده‌اند که در هر زبان هر هزار سال تنها 20 درصد کلمات تغییر می‌یابد. اگر چنین باشد، جدا شدن زبان‌های کردی و فارسی تا دو هزار سال پیش برمی‌گردد.
هنگامی که زبان کردی و فارسی را با هم مقایسه می‌کنیم، مشاهده می‌کنیم که زبان کردی به ویژه لهجه‌های زازاکی، هورامی و حتی تا اندازه‌ای نیز کرمانجی، صورت قدیمی خود را حفظ کرده‌اند. به همین خاطر تحقیق بر روی زبان کردی، می‌تواند در تحقیقاتی که بر روی زبان‌های هندواروپایی صورت می‌گیرد، تأثیر داشته باشد و موضوعات نامفهوم و را روشن سازد".
در ماه آگوست زبان‌شناسان درمورد خانواده زبان‌های هندواروپایی که کردی هم یکی از آنهاست, یک تئوری نوین را مطرح ساختند. پیشتر گفته می‌شد که زبان‌های هندواروپایی از استپ‌های روسیه به نقاط دیگر جهان پراکنده شده, اما در نتیجه تحقیقات گروه محقق بین‌المللی آشکار شد که زبان‌های هندواروپایی از منطقه مزوپوتامیا و آناتولی نشأت گرفته و در جهان پراکنده‌شده‌اند.
در تحقیقاتی که در دانشگاه آوکلند زلاندنو انجام گرفته اظهار شده بود که زبان کردی دست‌کم 1500 سال پیش از دیگر زبانها جدا شده است. محققان برای این مهم نیز از زبان کردی 100 کلمه انتخاب کرده و با دیگر زبانها تطبیق داده بودند. بر این اساس زانا فارقینی، ابراهیم سیدو، دکتر کامران برواری و سامی تان زبان‌شناسان نامی کرد، نظرات خود را در اینباره به خبرگزاریمان ANF بیان داشتند.
زانا فارقینی رئیس انستیتوی کردی در شهر استانبول نظرات خود راجع به این تحقیقات را چنین بیان داشت: "در ابتدا می‌خواهم بیان دارم که متد تشخیص سن و قدمت زبانها در عرصه زبان‌شناسی با فعالیت‌های محقق آمریکایی M. Swadesh شناخته شده است. این تحقیقات بر کلمات بنیادین زبانی انجام گرفت که احتمال بیشتری داده می‌شود که زبان مادری باشد. یکی از نتایج این تحقیقات نیز این است که به احتمال زیاد زبان کردی 1500 سال قبل از زبان هندواروپایی جدا شده است و زبان‌هایی از قبیل انگلیسی و فارسی نیز 800 سال بعد از این زبانها جدا شده اند. این یک تئوری قابل توجهی است که بایستی به شیوه‌ای جدی در رابطه با آن تحقیقاتی صورت گیرد"
زانا فارقینی اظهار داشت که به خاطر اینکه جزئیات این تحقیق در دسترس آنها نمی‌باشد نمی‌توان به شیوه‌ای کاملتر در رابطه با آن اظهار نظر کرده و یا انتقاد‌های را در اینباره بیان داشت. زانا فارقینی در ادامه در رابطه با لیست کلماتی که در رابطه با آنها تحقیقاتی انجام گرفته است نیز اظهار نظر کرده و گفت:
کلمات از دیگر لهجه‌های کردی انتخاب نشده‌اند
"برخی موارد توجه مرا جلب کرد. مثلا: تمامی کلمات از لهجه کرمانجی انتخاب شده است. اما زبان مرجع را زبان کردی اعلام کرده‌اند. این امر نوعی نقصان در تحقیقات است. دوم اینکه انتخاب کلمات به شیوه‌ای مناسب نبوده است. بایستی مترادف کلمات کردی انتخاب می‌شد.
به عنوان مثال:در این لیست کلمات کردی çivîk (پرنده) وجود دارد اما çûk وجود ندارد؛ kûçik و seg (سگ) انتخاب شده‌اند اما kutik انتخاب نشده است. یا اینکه çerm (پوست)را انتخاب کرده‌اند اما کلمات هم معنی post و kevil را انتخاب نکرده‌اند. کلمه terî و boçê (دُم) را انتخاب کرده‌اند اما کلمات هم معنی آن به مانند qemç و dûvê را برنگزیده‌اند. یا اینکه agir (آتش) وجود دارد اما ar و یا adir وجود ندارد. نمونه‌های بیشتری از این دست را می‌توان مثال زد.
نمونه‌های صحیح نتایج صحیحتری را در بر خواهد داشت. به نظر من اگر لیست کلمات زبان کردی به گونه‌ای صحیح و کاملتر انتخاب می‌شد، احتمال داشت که تأثیرات بیشتری بر انجام تحقیقات داشته باشد. همچنین برای زبان کردی و قدمت آن نتایج جالب توجهی نیز درج می‌شد.
بنا به تحقیقاتی که زبان‌شناسان بر کلمات بنیادین زبانها انجام داده‌اند، در هر هزار سال 19 درصد کلمات یک زبان تغییر می‌کنند 81 درصد دیگر نیز بدون تغییر باقی می‌ماند. به همین خاطر تحقیقاتی که در رابطه با ریشه زبانها انجام می‌گیرد بایستی با دقت و حساسیت بیشتری انجام گیرد". زانا فارقینی در ادامه بیان داشت که کردها هر اندازه جایگاه کسب کنند, به همان اندازه نیز توجه دیگر زبان‌های جهان را جلب می کنند. وی خاطر نشان ساخت که زبان و فرهنگ کردی پلی است برای شناخت زبان و فرهنگ دیگر تمدن‌ها و ملت‌هایی که در این جغرافیا زندگی کرده و دیگر از میان رفته‌اند. او در ادامه گفت:
"جغرافیای کردها، سرزمینی تاریخی است، در نتیجه تحقیقات و فعالیت‌های باستان‌شناسی که در سال‌های اخیر در این سرزمین انجام می‌گیرد، اثبات می‌کند که بسیاری از تئوری‌ها در رابطه با تاریخ انسانی بی‌پایه و اساس می‌باشند. اگر در واقع تحقیقات و بررسی‌های علمی در مورد فرهنگ و اساطیر کردی صورت گیرد و در رابطه با تحقیقات زبان‌شناسی نیز، فعالیت‌ها،تحقیق و جستجوهایی در سطح بهتری صورت گیرند، می‌توانم بگویم که بخش‌های نامکشوف و غیرمشخص تاریخ انسان نیز کشف شده و قدمت فرهنگ و زبان کردی نیز معلوم خواهد شد".
اما ابراهیم سیدو آیدوغان مسئول بخش کرمانجی در دانشگاه سوربن فرانسه در اینباره نظر جداگانه‌ای دارد. وی در این رابطه بیان داشت: "به نظر من اگر زبان کردی دارای قدمتی 5000 ساله و یا 50 ساله باشد نیز اطلاعاتی حائز اهمیت و موثقی را در بر ندارد و بایستی از این اطلاعات شک داشت . به همین خاطر تحقیقات در مورد ریشه زبانها و زمان جداشدنشان حتی تصنیف آنها تنها یک فرضیه است و آنچنان که مشخص است چنین فرضیه‌هایی نیز توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. اما به نظر من این موضوع بسیار مهمی نیست و نمی‌توان به نتیجه‌ای مطلق رسید. به همین خاطر نیز در دست ما اطلاعاتی که این حقیقت را مشخص کنیم وجود ندارد.
نمی‌توان مشخص کرد که زبان کردی چه زمانی از دیگر زبانها جدا شده است، به همین خاطر نیز موضوع به سوی زبان مادر و یا «نیا» سوق داده می‌شود که گفته می‌شود تمامی زبانها یا یک گروه از زبانها در یک دوره زمانی مشخص از این زبان جدا شده و تغییر کرده‌اند. چنین فرضیه‌هایی را باور ندارم. اگر شما بگویید که این زبانها بر یکدیگر تأثیر داشته‌اند چون کسانی که با آن زبانها صحبت کرده‌اند با همدیگر در ارتباط بوده‌اند، باور خواهم کرد، در غیر این صورت به چنین موضوعاتی باور ندارم. مشخص کردن تاریخ دقیق زبان‌هایی که دولت دائمی آنها شکل نگرفته‌است، کار آسانی نیست.
بایستی به چنین آگاهی‌ها و اطلاعاتی متکی نبود. همانگونه که می‌دانید زبان فرانسوی کنونی نیز، بعد از قرن 9 میلادی شکل گرفته است و طی 1000 سال گذشته تغییر یافته و قریب 600 زبان و لهجه گوناگون بر آن تأثیراتی داشته است، حتی بعد از انقلاب فرانسه در میان فرانسویان از آن استفاده شده است. زبان انگلیسی تا قبل از 700 سال نیز حتی در قصر کنت‌های انگلیسی نیز بدان سخن گفته نمی‌شد. زبان ترکی که اکنون وجود دارد نیز 80 سال قبل شکل گرفت. تنها می‌توان تغییرات زبانها تنها با استفاده از دست‌نوشته‌ها ممکن است".
آیدوغان بر این عقیده است که نمی‌توان تنها با استفاده از 100 کلمه تاریخ را بار دیگر از نو نوشت و در اینباره گفت: "اگر گفته می‌شود که زبان هندواروپایی از مزوپوتامیا و آناتولی نشأت گرفته است، در آن صورت بایستی تاریخ دنیا را نیز از نو نوشت، به همین خاطر نیز کوچ قوم‌ها که گفته می‌شود از مزوپوتامیا آغاز شده است، چنین نخواهد بود. در این صورت نیز بایستی تاریخ کردها بار دیگر از نو نوشته شود. گفته می‌شود که آنها از مناطق شمال دریاچه وان به مناطق مزوپوتامیا کوچ کرده‌اند".
ابراهیم سیدو آیدوغان در رابطه با نقش زبان کردی نیز چنین گفت: "کردها به خاطر این که زندگی عشیره‌ای داشتند و به دلیل اینکه زبان کردی در درس‌های مدرسه قرار نگرفت و به زبان روابط بین دوٌلی مبدل نشد،بصورت دست‌نخورده باقی ماند. به همین خاطر است که ما اکنون زبان اشعار فقی طیران را درک می‌کنیم. اما به دلیل تأثیرات اسلام و زبان عربی همچنین اشعار کلاسیک فارسی وجود داشته، درک اشعار احمد خانی کمی مشکل می‌باشد. یعنی تاریخ زبانها در دست‌نوشته‌هایی که وجود دارد، نهفته است و اطلاعات موثقی را در اختیار همگان قرار می‌دهد. این صحیح است که از زبان کردی محافظت شده است، اما این بدان معنی نیست که این زبان از دیگر زبانها حائز اهمیت بیشتری است.
قبل از آن بایستی دانست که کردها از چه منطقه‌ای آمده‌اند. تا کنون مشاهده نکرده‌ام که کسی بگوید که کردها در مزوپوتامیا به دنیا آمده و برای همیشه در آنجا مانده‌اند. اینها تنها افسانه و داستان‌های گفتاری است که از ابعاد علمی برخوردار نیست. بایستی از چنین تحقیقاتی هراس داشت، چون اطلاعات دقیقی را در اختیار انسان قرار نمی‌دهند. چون آنچه می‌گویید احتمال دارد که صحیح بوده و یا غلط باشد".
زبان کردی دست‌کم 5 هزار سال قدمت تاریخی دارد
دکتر کامران برواری از بخش کردشناسی دانشگاه شهر دهوک نیز عقیده‌ای جداگانه دارد. وی می‌گوید که اساس و سرچشمه زبان "آری" زبان کردی است، چونکه تمامی ملت‌های آری (هندواروپایی) از کردستان کوچ کرده‌اند و چنین می‌گوید: "
تشکیل این ملت‌ها نیز به مانند ملت و زبان مستقل بعد از طوفان نوح انجام گرفته است. ملت کرد تنها ملت کردستان نبوده است، بلعکس خلق‌ها و دیگر ملت‌های آری نیز همه از کردستان کوچ کرده‌اند. ملت‌های دیگر (ترک، عرب، فارس) از کردستان کوچ کرده‌اند، به همین خاطر رابطه زبان کردی با زبان‌های آری به به مثابه رابطه مادر و فرزند است.
کردها مادر بوده و دیگر زبانها نیز فرزندانش هستند،به همین خاطر ریشه این زبانها مشترک است، امروزه در هر یک از زبان‌های آری بخشی از زبان کردی یافت می‌شود. ملت کرد قبل از دیگر ملت‌ها شکل گرفته است، دست‌کم به مدت 5000 هزار سال است که زبان کردی در قالب زبان نوشتاری و جمع‌آوری شده وجود دارد. چون اولین کتاب جهان که نوشته شده است کتاب داستان گیل‌گامش است که به زبان کردی نوشته شده است.
سندی موثق در دست ما وجود ندارد
سامی تان سردبیر روزنامه "زند" نیز با اشاره به اسناد تاریخی می‌گوید که در رابطه با قدمت تاریخ زبان کردی اطلاعات دقیقی وجود ندارد. وی خاطر نشان ساخت که در سطح جهان زبان کردی به "مادها" ربط داده می‌شود. وی در اینباره گفت:
"اما در رابطه با زبان "مادها" سندی در دست نیست؛ تنها برخی کلمات که در زبان‌های همسایه یافت می‌شود بعنوان نمونه انتخاب می‌شوند. برای اینکه بدانیم که زبان کردی چه زمان از دیگر زبان‌های ایرانی جدا شده است، می‌توان از آمار کلمات مشترک ارزیابی‌ای انجام داد. می‌توانیم زبان‌های کردی و فارسی را با هم مقایسه کنیم. هنگامی که آنرا بررسی می‌کنیم، مشاهده می‌شود که قریب 60 درصد کلمات این دو زبان مشترک می‌باشند، تنها تلفظ برخی کلمات تغییر می‌یابد. از سوی دیگر نیز کارشناسانی که در بخش زبان‌شناسی تاریخی فعالیت می‌کنند، اعلام کرده‌اند که در هر زبان هر هزار سال تنها 20 درصد کلمات تغییر می‌یابد. اگر چنین باشد، جدا شدن زبان‌های کردی و فارسی تا دو هزار سال پیش برمی‌گردد.
هنگامی که زبان کردی و فارسی را با هم مقایسه می‌کنیم، مشاهده می‌کنیم که زبان کردی به ویژه لهجه‌های زازاکی، هورامی و حتی تا اندازه‌ای نیز کرمانجی، صورت قدیمی خود را حفظ کرده‌اند. به همین خاطر تحقیق بر روی زبان کردی، می‌تواند در تحقیقاتی که بر روی زبان‌های هندواروپایی صورت می‌گیرد، تأثیر داشته باشد و موضوعات نامفهوم و را روشن سازد".
