دفتر حقوقی سده، انجمن حقوقدانان برای آزادی، بنیاد پژوهشهای جامعه و حقوق، سازمان حقوق بشر و بنیاد حقوق بشر ترکیه در رابطه با حکم نقض دستورات اتحاذ شده علیه رهبر خلق کورد و زندانیان دیگر، حیاتی کایتان، امین قوربان و جوان بولتان در ۲۷ ژولای به کمیته وزرای اتحادیه اروپا مراجعه کرده بودند. کمیته هم در نشست خود در نوامبر و ۲ دسامبر در این باره تصمیمات خود را اعلام کرد.
کمیته وزرای اتحادیه اروپا در تصمیم خود به دلیل اطلاعات منتشر شده در خصوص امرالی ترکیه را مورد انتقاد قرار داده و تا سپتامبر ۲۰۲۲ به دولت ترک مهلت داده است تا اطلاعات مبسوطی را به آنها ارائه بدهد. در همین رابطه مظلوم دینچ وکیل رهبر خلق کورد، عبدالله اوجالان اعلام کرد که کمیته در نتیجه مبارزه و تلاشها این پرونده را در دستور کار خود قرار داده و این کمیته وضعیت را مورد بررسی قرار داده و بر ترکیه فشار وارد میکند تا تصمیمات کمیته را عملی کند.
مظلوم دینچ اعلام کرد که کمیته وزرای اتحادیه اروپا که دادگاه حقوق بشر اتحادیه اروپا پیگری تصمیمات آن را کنترل میکند، بعد از مدتی طولانی و ابا از برداشتن هر گونه اقدامی، اکنون بعد از ده سال وارد عمل شده و خاطرنشان ساخت که این نکته از اهمیت برخوردار است که کمیته بعد از این مدت طولانی این مسئله را در کانون توجه خود قرار دهد. در این باره دینچ اعلام نمود که پروندهای که کمیته آن را در دست گرفته است، بیش از ۱۰ سال از سوی دادگاه حقوق بشر اتحادیه اروپا تعلیق شده است. ما در سال ۲۰۰۴ به دادگاه حقوق بشر اتحادیه اروپا مراجعه کرده بودیم. اما کمیته جدید این پرونده را دوباره وارد مسیر پیگیری کرده است. ما خاطرنشان ساخته بودیم که مجازات تشدید شده حبس ابد بر اساس ماده سوم حقوق بشر اتحادیه اروپا نقض قوانین و حقوق به شمار میرود. علیرغم گذشت ۸ سال کمیته هیچگاه این مسئله را مورد پیگیری قرار نداده بود و برای عملی کردن این ماده هیچگاه ترکیه را تحت فشار قرار نداده بود.
برخورد سیاسی
مظلوم دینچ در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان ساخت که دادگاه حقوق بشر اتحادیه اروپا و شورای اروپا در چارچوب اهداف تاسیسی خود عمل نکرده و در ادامه افزود: این نهاد خود را مانند نهادی برای پشبرد حقوق بشر و تلاش برای توسعه دمکراسی معرفی میکند. اما زمانیکه مسئله آقای اوجالان مطرح میشود، این اصول کاملا متوقف شده و مذاکرات سیاسی و گفتگوهای سیاسی بر روند حقوقی برتری پیدا میکنند. شما میتوانید مشاهده کنید که طی سالها، نقض حقوق بشر به انحای مختلف و پلید گسترش پیدا کرده و این دادگاه بعد از این مدت هنوز نتوانسته این روند را متوقف کند. اما زمانیکه پروندههای دیگری مطرح میشوند، افکار عمومی اطلاع دارند که دادگاه حقوق بشر اتحادیه اروپا و هیات وزرای آن تا چه اندازه سریع به این پروندهها رسیدگی میکنند. اما زمانیکه مسئله کورد و آقای اوجالان مطرح میشوند، این نهاد حتی تصمیمات خود را هم اجرا نمیکند. بدون تردید این برخورد، برخوردی سیاسی است.
تصمیمات سیاسی
دینچ در بخش دیگری از سخنان خود اعلام نمود که در هیچ جای جهان انزوایی مانند انزوای تحمیل شده بر امرالی وجود ندارد و در این باره افزود: در این مرحله کمیته منع شکنجه حقوق بشر اتحادیه اروپا به اندازه کافی موضعگیری نمیکند. کمیته منع شکنجه در گزارش اخیر خود اظهار داشت که در امرالی انزوای مطلق وجود داشته بر اساس هیچیک از معیارها و توافقات بینالمللی نبوده و این مسئله مایه پذیرش نیست. همچنین پیشنهاد کرده است که سیستمی ایجاد شود که آقای اوجالان در هر زمانی که اراده کند بتواند با خانواده و وکلای خود دیدار داشته باشد. اما این پیشنهاد هیچگاه عملی نشده است. یعنی مشخص شده است که زمانی که موضوع آقای اوجالان باشد، این نهاد هم سیاسی عمل میکند.
فراخوان برای حمایت و پشتیبانی
مظلوم دینچ درخواست نمودکه بدون معطلی لازم است که این کمیته از ترکیه بخواهد که در رابطه با بهبود شرایط امرالی گام برداشته و در این چارچوب تا سپتامبر ۲۰۲۲ به ترکیه مهلت داده است. وی در ادامه افزود: ترکیه اما این تصمیم را نادیده میگیرد. و به این معنا است که در این باره به اقدامی دست نمیزند. بدون تردید این تصمیم کمیته وزرای اتحادیه اروپا میتواند زمینه آزادی آقای اوجالان را تامین کند. اما احتمال دارد همانگونه که تصمیمات قبلی خود را پیگیری نکرده است، از این تصمیم خود هم دفاعی نکرده و آن را پیگیری نکند و این احتمال وجود دارد که در این باره فشاری را بر ترکیه تحمیل نکند. اما اگر در بعد اجتماعی، مردم به صورت عمومی خواهان آزادی آقای اوجالان باشند و از این خواست پشتیبانیهای وسیعی صورت بگیرد، اگر در سطح نهادهای بینالمللی از این مسئله حمایت جدی صورت بگیرد، این تصمیم میتواند عملی شود.
دینچ ضمن اشاره به عزیمت کمیته منع شکنجه اتحادیه اروپا به امرالی هم گفت: این کمیته از امرالی دیدار کرد و گزارشی را هم در خصوص این دیدار آماده کرده است. اما حتی گزارشهای تنظیم شده خود را پیگیری نمیکند. اما لازم است که اکنون وظایف و مسئولیتهای خود را در این باره عملی کند. بدون شک این سازمانها با هم در ارتباط هستند. دینچ در این باره خاطرنشان ساخت که در سال ۲۰۲۰ قانون آزادی از زندان اصلاح شده بود. اصلاح این قانون به منظور آزادی مشروط بود. اما علیرغم شرایط آزادی، در عمل زمینه ازادی زندانی را فراهم نمیکند. ما هیچگاه این استدلال را که آزادی آقای اوجالان باعث به خطر افتادن امنیت جامعه خواهد شد نمیپذیریم. بر عکس، آزادی فیزیکی آقای اوجالان و زمینهساز برای آزادی او باعث میشود که وی نقش خود را برای حل مسئله کورد ایفا کند.
آزادی آقای اوجالان برای تمام جامعه جهانی یک الزام است
دینچ با اشاره به زمانیکه صدای آقای اوجالان به جامعه رسید اظهار داشت: چون ما میدانیم در صورتیکه آقای اوجالان بتواند نقش خود را ایفا کند دمکراسی در ترکیه و آزادی کورد، آزادی خلقهای خاورمیانه و پیشرفت در دمکراسی حاصل میشود، ما فرایند ۲۰۱۳-۲۰۱۵ را تجربه کردیم. در بعد عملی، آزادی آقای اوجالان نه فقط برای جامعه ترکیه، بلکه برای تمام خاورمیانه و جامعه جهانی یک الزام به شمار میرود.
دینچ در بخش دیگری از سخنان خود ضمن اشاره به مهلت تعیین شده برای ترکیه از سوی کمیته وزرای اتحادیه اروپا گفت: این مسئله در واقع نشان میدهد که ترکیه در این باره هیچ گامی بر نمیدارد. اما این سطح مبارزات و تلاشها است که ترکیه را ناگزیر میکند تا در این باره قدم بردارد. تا زمانیکه این حکم عملی نشود تلاشهای ما ادامه پیدا میکند. ترکیه سالیان درازی است که این حکم را نادیده میگیرد. به گونهای عمل میکند که گویا چنین تصمیمی اصلا وجود ندارد. اما در صورتیکه ترکیه بر اساس این تصمیمات عمل نکند، احتمال دارد که نقض قوانین در بسیاری از حوزههای دیگر هم روی بدهد. فرایند تلاشهای ما تا زمان عملی شدن این تصمیم ادامه پیدا میکند. لازم است که کمیته این پرونده را به عنوان دستور کار خود در دست داشته باشد و نقش فعالتری را در این باره ایفا کند. میتواند نقض قوانین و حقوق در ترکیه را هم به این مورد اضافه کند. از طرف دیگر میتواند دست به اقداماتی بزند که حتی منجر به لغو عضویت ترکیه از این شورا هم بشود. بدون شک این مسئله هزینههای سیاسی را به دنبال خواهد داشت. زمانی که این محدودیتها بر ترکیه تحمیل شوند، پیامدهای سیاسی هم خواهند داشت.
لزوم عملی شدن آزادی فیزیکی آقای اوجالان
مظلوم دینچ در بخش پایانی سخنان خود اعلام کرد که ۸ ماه است از آقای اوجالان اطلاعی در دست نیست و درخواستها برای دیدار با وی هم نتیجه نداده است. درخواست نخست ما لغو انزوا و حصر مطلق تحمیل شده بر ایشان است. اجازه تماس تلفنی، دیدار با وکلا و خانواده و حق دریافت نامه باید به وی داده شود. این اقدامات باید سریع انجام شوند. ما درخواست داریم که در سریعترین زمان ممکن شرایط انزوای مطلق که اجازه نمیدهد آقای اوجالان با جامعه ارتباط برقرار کند، لغو و جامعه بتواند با ایشان ارتباط برقرار کند. و این اقدامات به این منظور است که ایشان بتوانند به نحو پایدار در بعد دمکراسی و آزادیها نقش خود را ایفا کنند. از طرف دیگر باید آزادی فیزیکی آقای اوجالان تامین گردد.