گروه موسیقی هَورا (Koma Hevra) که اخیراً نامش را در جهان موسیقی کوردی به کرات میشنویم، نه تنها با آثارش بلکه با فشارهایی که بر آن وارد میشود، جلب توجه میکند. کنسرتهای گروه موسیقی که اعضایش جوان هستند ممنوع میشوند و تحقیقات علیه اعضای گروه آغاز میشود. سرانجام یکی از تکنوازان گروه به نام گَنجآی مورکوچ در جریان یورش به خانهاش بازداشت و دستگیر شد. گروه موسیقی هَورا که کار خود را از ۴ آوریل ۲۰۱۹ آغاز کرد و سال پنجم خود را به پایان رساند، اکنون به جایگاهی رسیده است که شاگردانی دارد، هنرمندان جدیدی آموزش داده و خود را ارتقا میدهد. گروه موسیقی هَورا که کنسرتهایش در کوردستان و ترکیه با علاقهی زیادی مورد استقبال قرار میگیرد و بهویژه توجه جوانان کورد را به خود جلب کرده است، برخلاف درک فزاینده فردی از موسیقی، همچنان بر کار با فرهنگ انقلابی و ساخت موسیقی انقلابی اصرار دارد.
تعریف گروه موسیقی هورا از خود به عنوان یک کمون و تعهد آنها به سنت موسیقی انقلابی نیز توجه دولت را به خود جلب کرده است. همچنین تحقیقات درباره کنسرتهای این گروه که اخیرا بسیاری از کنسرتهای آن ممنوع شده است، آغاز شده است. در نهایت با باز شدن تحقیقات و بازداشتها، تلاش میشود تا اعضای گروه جرمانگاری شوند و نفوذی که آنها بر جامعه دارند شکسته شود. گنجآی مورکوچ، یکی از اعضای گروه و خواننده گروه، در ۲۵ اکتبر در جریان یورش به خانهاش در استانبول بازداشت و دستگیر شد. پس از آن، فشارها بر این گروه ادامه یافت، تحقیقات علیه اعضای گروه آغاز شد و زینب دوغان عضو گروه بازداشت شد.
«ما در دورهای ظهور کردیم که سرمایهداری جامعه را تحت استیلا درآورده است»
باران سونبول، زینب دوغان، یوسف کَلَش و اَدا بایدوغان از اعضای گروه موسیقی هَورا درباره فشارهای وارده بر گروه و اصرار آنها برای ساخت موسیقی انقلابی با خبرگزاری فرات (ANF) صحبت کردند.
باران سونبول، یکی از اعضای گروه، با بیان اینکه آنها در فضایی که سرمایهداری جامعه را تحت استیلا درآورده و جامعه را متلاشی کرده ظهور کردند و در این دوره برای ساختن یک زندگی دموکراتیک و جمعی کار میکنند، گفت: «در واقع، آخرین چیزی که باید بگویم این است. بگذارید از ابتدا بگویم. فرهنگ عصر جدید بیتردید فرهنگ مدرنیته دموکراتیک یا فرهنگ ملت دموکراتیک است که آن را ایده آخرین دورهای توصیف میکنیم که میکوشد در فضایی که سرمایهداری جامعه را تحت استیلا درآورده و متلاشی کرده است، زندگی دموکراتیک و جمعی بسازد. بیشک مهمترین اتفاق جامعه فرهنگ و هنر است. توسعه و بقای درازمدت جامعه بدون فرهنگ و هنر ممکن نیست. پس فرهنگ و هنر چیست؟
اگر از مفهوم هنر شروع کنیم، هنر به معنای شکل دادن است، میدانید که فرهنگ و هنر پدیدهای منحصر به فرد برای انسان است. وقتی این را ارزیابی میکنیم، باید به تاریخ بشر و چگونگی توسعه بشریت نگاه کنیم. در واقع میتوان گفت که بشریت با هنر آغاز شد، تاریخ بشر پس از آن که انسان اولین کنش هنری خود را انجام داد آغاز شد. اولین کنش هنری آغازگر جامعهپذیری و فرهنگپذیری است. هنر تا زمانی که در خدمت حقایق حیاتی جامعه باشد پذیرفته شده و توسعه یافته است. سپس زنجیرهای از ارزشها به رهبری زنان شکل گرفت و در دوره نوسنگی به اوج خود رسید. در اینجا یک سیستم اکولوژیکی در هم تنیده با طبیعت وجود دارد. بعدها ساختاری مردانه پیدا کرد و شکل زندگی تحریف شدهای به خود گرفت که میتوان آن را به عنوان تاریخچه کشتارگاهها در نظر گرفت. دروغی ایجاد شد که میگفتند بشریت با بهترین نظام دولتی اداره میشود، اما همانطور که آنها اعتراف کردند، با پشت سر گذاشتن تاریخچه کشتارگاهها به پایان رسید.»
«هنرمندان باید از سیستمی که برای مردم در روژاوا امیدبخش است دفاع کنند»
سونبول با تاکید بر اینکه پنج هزار سال است که به سیستمی غیر از دولت اجازه داده نشده است، گفت: «در عصر روشنگری، پدیدهای که ما آن را هنر روشنگری مینامیم، پدیدار شد. در اینجا لیبرالیسم برانگیخته شد و نتیجه آن سوال کلاسیکی شد که شما بسیار درباره آن میشنوید. پدیده فرهنگ و هنر توسط جامعه مورد قضاوت نادرست قرار گرفت، مانند 'هنر برای جامعه است یا برای هنر است؟' در نتیجه دنیایی ایجاد شد که در آن پول فرمانده بوده، مردم با هم درگیر بوده و همه باید خود را نجات میدادند. در این مرحله، لازم است همه ارزشهای اجتماعی، ارزشهای اخلاقی و سیاسی فرهنگ نوسنگی را با امکانات امروزی ترکیب کرد و فرهنگ جدیدی ایجاد کرد، فرهنگ بالغتر و منضبطتر فرهنگ نوسنگی که آن را مدرنیته دموکراتیک مینامیم. باید این را فرهنگ عصر جدید اعلام کرد. در واقع به یک معنا باید ببینیم که این فلسفه نجات جهان است.»
سونبول با تاکید بر اینکه هدف اصلی حملات علیه روژاوا، سیستمی است که برای مردم آنجا امید ایجاد میکند، افزود هنرمندان باید از نظام روژاوا دفاع کنند و ادامه داد: «همچنین لازم است به روژاوا اشاره کرد، جایی که نظام مدرنیته دموکراتیک به وجود آمده است. همانطور که میدانید اخیراً حملات تبهکاران افزایش یافته است، چرا این حملات صورت میگیرند؟ آنها نمیتوانند چنین فرصتی داشته باشند مگر اینکه توسط کشورهای دیگر حمایت شوند. این حملات برای تضعیف نظام روژاوا انجام میشود که امید جدیدی را در جهان القا میکند و به مردم امید میبخشد. در این مرحله اعلام میکنیم که هنرمندان باید این فرهنگ را به مردم برسانند.»
«یک فرآیند نسلکشی فرهنگی تجربه میشود که از سال ۲۰۱۰ آغاز شد»
یوسف کلش یکی از اعضای گروه با بیان اینکه به ویژه هنرمندان کورد در دورههای اخیر از رویکرد فرهنگ-هنر انقلابی دور بودهاند و این امر از سال ۲۰۱۰ شروع شده است، گفت: «یک نسلکشی فرهنگی در جریان است که از سال ۲۰۱۰ بدینسو فردیسازی به خصوص در هنرمندان و گروههای موسیقی کوردی بسیار زیاد شده است. به ویژه گروهها به طور کامل حذف شدند. اعضا و گروههای ما با سیاستهای تحمیلی نظام شروع به خودسانسوری کردند. صادقانه بگویم، آگاهی از این حملات سیستماتیک طولانیمدت ضروری است. کسانی که فرهنگ و هنر را به بهترین نحو انجام میدهند، آزاداندیش هستند. کسانی که نمیتوانند آزادانه فکر کنند و در راستای تحمیل نظام عمل کنند، نمیتوانند هنر بسازند. باید از خودسانسوری خلاص شد. هجمههای نظام زمانی شروع میشود که (هنر) در خدمت انقلاب باشد. حملات از نقطهای شروع میشوند که مخاطبان مردم هستند.
ما موسیقیدانان و هنرمندان باید راهحلی برای این موضوع پیدا کنیم. ما باید آزادانه بیندیشیم و احساسات و افکار مردممان را در هنرمان منعکس کنیم. باید سانسور نظام را نپذیرفت. با توجه به دوره گذشته، کمبود باورنکردنی هنرمندان وجود دارد. به جای پرداختن به اصل فرهنگ، فرهنگ را فردی کرده و آن را به پول (امری برای کسب پول) تبدیل کردند. لازم است این امر دقیقاً در همین روند از میان برداشته شود. با پیشرفت دنیا، ما نباید عقب بیفتیم. در حالی که هنرمندان کورد در طول تاریخ از یک احساس برخوردار بودهاند، ما باید خودسانسوری را کنار بگذاریم و از آن گذار صورت دهیم. متاسفانه در این دوره هنرمندان ما نمیتوانند موضعی کاملاً منطبق با فرهنگ انقلابی داشته باشند. در حالی که اکنون در مرحلهای هستیم که میتوانیم به نقطه دیگری برسیم و اجتماعی شویم، باید فرهنگ و هنر خود را بر این اساس پیش ببریم.»
«ما راه گروه موسیقی برخودان (KOMA BERXWEDAN) و گروه موسیقی آمد (KOMA AMED) را دنبال میکنیم»
زینب دوغان یکی از تکنوازان گروه با بیان اینکه فساد در موسیقی کوردی پس از کودتای ۱۹۸۰ شدید بوده است، افزود که دولت هنرمندان کورد را مجبور به انجام این اقدامات فاسد کرده است. دوغان ادامه داد: «قبل از سال ۱۹۸۰ فرهنگ مبارزه وجود داشت و بعد از ۱۹۸۰ فرهنگ موسیقی پاپ و عربسک (سبکی از موسیقی که در مخاطب ناامیدی و تقدیرگرایی بوجود میآورد) به وجود آمد. دولت این کار را به ویژه توسط هنرمندان کورد انجام داد. هنرمندانی مانند ابراهیم تاتلیسَس و فردی تایفور، قیام اجتماعی مردم را با موسیقی عربسک سرکوب کردند و جامعهای کاملاً ناامن و فردگرا ایجاد کردند. از سوی دیگر گروههای موسیقی کمون ما مانند گروه موسیقی برخودان، گروه موسیقی آگر ژیان، گروه موسیقی آمد دوباره فرهنگ موسیقی انقلابی را ایجاد کردند. ما هم راه گروههای موسیقی انقلابی را دنبال میکنیم. فشارها از این موضوع ناشی میشود.
یک ماه پیش، عضو گروه ما گنجآی مورکوچ به دلیلی کاملا ساختگی بازداشت و دستگیر شد. او در حال حاضر همچنان در زندان است. از ملاقات ما با رفیقمان نیز جلوگیری میکنند و یک سیاست انزوا به اجرا درآمده است. میدانیم که اینها صرفاً برای ارعاب است. رفیق ما گنجآی هم مثل بقیه رفقایمان بسیار قوی است، میدانیم که تحت این فشارها تسلیم نمیشود. همینطور دو روز بعد از دستگیری رفیقمان، من را در یک یورش به منزلم بازداشت کردند. پس از انتقال من برای دستگیری به نحوی که کار ما را مختل کند، حکم کنترل قضایی برایم صادر شد. مجدداً علیه من شکایتی به دلیل خواندن آهنگهایی که در کنسرتی که اخیراً در آمد برگزار کردیم، تشکیل شد. ما هنرمندیم، میدانیم ترانههایی که میخوانیم جرم نیستند. ما تا زمانی که بتوانیم فرهنگ و زبان کوردی را آزادانه بیان کنیم، به مبارزه خود ادامه خواهیم داد.»
«به عنوان گروه موسیقی هورا، در برابر فشار مقاومت خواهیم کرد، ما تنها نیستیم»
اَدا بایدوغان با بیان اینکه گروه موسیقی هَورا در برابر فساد تحمیلی ظهور کرد، گفت: «هدف نظام سرمایهداری و درک لیبرالیسم تکه تکه کردن جامعه و فردی کردن آن است. ما میتوانیم این را با جنگ ویژه مرتبط کنیم. از آنجا که دولت زندگی مشترک را نمیخواهد، هنرمندان فردگرا را تربیت میکند. ما کمون هَورا را به عنوان واکنشی به این امر، به عنوان واکنشی به هنرمندان فردگرا تأسیس کردیم.»
یوسف کَلَش با اشاره به دلایل فشاری که بر آنها وارد شد، ظهور جمعی گروه موسیقی هَورا را باعث ناراحتی (نظام) دانست و گفت: «ما آزادانه فکر میکنیم، اجتماعی فکر میکنیم، احساسات مردم را منعکس میکنیم. اینها از سوی نظام جرمانگاری میشوند. اگر هنرمند نتواند احساسات جامعه را منعکس کند، نمیتواند هنرمند باشد. بازتاب همه احساسات مردم کورد ضروری است. ترانههایی که میخوانیم جرمانگاری میشوند، اظهاراتی که روی صحنه میدهیم جرمانگاری میشوند. ما به قیم معترضیم و با اینکه این طبیعیترین حق ماست، حتی این نیز جرمانگاری میشود.
همانطور که رفیقمان زینب اشاره کرد، یکی از رفقایمان به خاطر پیکنیکی که در آن حضور داشت محکوم شد. ما در دورهای هستیم که معلوم نیست چه کسی به چه کسی حمله خواهد کرد. ما به عنوان گروه موسیقی هَورا از زمان اولین حضورمان تحت فشار بودهایم. این فشارها ادامه خواهد داشت. ما در برابر این مقاومت خواهیم کرد. ما موسیقیدان هستیم، آزادانه فکر میکنیم. حتی در دوره گذشته با خانواده برخی از شاگردان ما تماس گرفته شد. همانطور که گفتم ما در مقابل آنها مقاومت خواهیم کرد. ما تنها نیستیم، این عواطف و احساسات در این جامعه مشترک است. انزوا مشکل همه ماست، قیم مشکل همه ماست. هنرمندان نباید خودسانسوری کنند.»