بریوان ماتیار، گردآورنده فولکلور، با دیدار رو در رو با زنان در روستاها، ترانه‌ها، ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات عامیانه را جمع‌آوری کرد. بریوان تاکید کرد که با این کار قصد داشته حافظه فرهنگی را زنده نگه دارد و به میراث فرهنگی کمک کند.
بریوان ماتیار، به عنوان روشی برای مبارزه با سیاست‌های همگون‌سازی و سرکوب، ترانه‌هایی را که زنان به زبان مادری خود می‌خواندند، گردآوری کرده و یک حافظه فرهنگی ایجاد کرده است. بریوان ماتیار با ده‌ها زن در مناطق پاسور، الح و فارقین دیدار رو در رو داشته و ترانه‌ها، ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات را هم به صورت کتبی و هم با استفاده از نت موسیقی و ضبط صدا، مستند کرده است.
بر اساس این گردآوری‌ها، بریوان کتاب خود با عنوان «Stranên Dawetan» (ترانه‌های عروسی) را به دست خوانندگان رسانده است.
بریوان ماتیار با اشاره به اینکه هدف اصلی او از این گردآوری‌ها، حفاظت از زبان مادری و احیای حافظه فرهنگی در حال نابودی بوده است، گفت: «من می‌خواهم فرهنگ زبان مادری را ایجاد کنم، آن را زنده نگه دارم و از زبان مادری‌ام محافظت کنم.» او بدین ترتیب به اهمیت کار خود اشاره کرد.
نجات حدود ۱۵۰ ترانه کوردی از نابودی
بریوان ماتیار، گردآورنده فولکلور، از سال ۲۰۱۶ شروع به ضبط ترانه‌های کوردی بی‌نام و نشانی کرد که از مادر و عمه‌هایش شنیده بود. در نتیجه تحقیقات ۹ ساله او، حدود ۱۵۰ ترانه کوردی و بسیاری از ضرب‌المثل‌ها، اصطلاحات و اشعار که در آستانه نابودی بودند، از فراموشی نجات یافتند.
بریوان ماتیار، با کار گردآوری خود به نام «Stranên Dawetan»، قصد دارد میراث فرهنگی مردم را هم به صورت نوشتاری و هم صوتی به نسل‌های آینده منتقل کند.
در پی زبان مادری خود
بریوان ماتیار با اشاره به گذشته فرهنگی و هنری غنی مردم کورد، گفت:
«مردم کورد هم از نظر هنر و هم از نظر فرهنگ، دارای گذشته‌ای بسیار غنی هستند. اما نمی‌دانیم که این فرهنگ را چقدر می‌شناسیم. ما تعداد زیادی دنگبِژ (خوانندگان فولکلور) و هنر شفاهی داریم. همیشه کنجکاو بودم که این‌ها کجا پنهان شده‌اند و توسط چه کسانی خوانده شده‌اند. به دنبال این سوالات، روستا به روستا گشتم و این کتاب را نوشتم.»
بریوان که حدود ۵۰ ترانه جمع‌آوری شده از خانواده خود را نیز به نت تبدیل کرده و به کتابش افزوده است، گفت: «این سفر را با مادرم آغاز کردم.»
بریوان ماتیار همچنین گفت که علاوه بر ترانه‌ها، ترانه‌های سنتی، ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحاتی را که هنوز در عروسی‌ها خوانده می‌شوند و از گذشته تا به امروز منتقل شده‌اند، جمع‌آوری کرده است.
«خواستم حافظه را حفظ و زنده نگه دارم»
بریوان ماتیار، با گوش دادن به ۱۴۳ ترانه از ۱۲ هنرمند در الح، فارقین و پاسور و تبدیل آنها به نت، در کتاب خود این ترانه‌ها را هم به صورت نوشتاری و هم با امکان گوش دادن به ضبط‌های صوتی و نت‌ها به خوانندگان ارائه می‌دهد.
بریوان ماتیار گفت: «این کتاب فقط یک کار فرهنگی نیست، بلکه تلاشی برای حفاظت از حافظه زبان مادری است. ما می‌خواستیم میراث فرهنگی و زبانی را ثبت کنیم. می‌خواستیم فولکلور و فرهنگ را به وضوح در میدان نشان دهیم. این کار را برای جبران بخشی از کاستی‌های این حوزه انجام دادیم. هم با ده‌ها نفر در تماس بودیم و هم ترانه‌هایی را که از گذشته تا به امروز خوانده شده‌اند، مستند کردیم و بدین ترتیب از نابودی آنها جلوگیری کردیم.»
«حاوی پیام‌های فرهنگی و جامعه‌شناختی»
یکی از جزئیات مهم موجود در کتاب، ترانه‌ای است که داستان «Pira Kemukê» (پل کَموک) را روایت می‌کند، پلی که سال‌ها پیش به دلیل سدسازی در فارقین زیر آب رفت. بریوان ماتیار گفت: «این پل در ترانه‌های مردمی همچنان زنده است. اگر این ترانه را از دست می‌دادیم، حتی از وجود آن پل هم خبر نداشتیم.
ما زبان‌ها و کلماتی را که دیگر در شهرها صحبت نمی‌شوند، به ترانه‌ها اضافه کردیم. ترانه‌ها در این نقطه هم پیام‌های فرهنگی، هم جامعه‌شناختی و هم تاریخی می‌دهند.» او افزود: «ترانه‌ها نه تنها حافظه فرهنگی را حفظ می‌کنند، بلکه حافظه تاریخی و اکولوژیکی را نیز حفظ می‌کنند.»
بریوان ماتیار با تاکید بر اهمیت کمک‌های جمع‌آوری‌های او به میراث زبانی و فرهنگی، گفت: «این کار نه تنها مقاومتی در برابر آسیمیلاسیون است، بلکه تلاشی برای حفظ حافظه مردم در برابر غارت اکولوژیکی و بلایای طبیعی نیز هست. این گام را برای یافتن ردپای یک زبان و فرهنگ گمشده برداشتم.»
