اختلافات بین بشار اسد و رامی مخلوف سرمایه‌دار نزدیک به وی افکار عمومی را نسبت به این موضوع حساس کرده است. تا کنون در رابطه با اظهارات این شخص تحلیل‌های فراوانی صورت گرفته است. رامی مخلوف کیست؟ چرا از طرفداری از اسد به یکی از منتقدان وی تبدیل شده است؟
خانواده مخلوف یکی از ستون‌های اقتصادی سوریه به شمار می‌روند. در زمان ریاست‌جمهوری حافظ الاسد، این خانواده در حوزه‌های مختلفی از انرژی گرفته تا ساختمان‌سازی، ارتباطات و حوزه خوراک از رانت‌های فراوانی برخوردار بودند. همچنین بازرگانی این کشور نیز تحت سیطره این خانواده بود. این انحصارات، باعث ایجاد امپراتوری وسیع رامی مخلوف شد.
حافظ اسد از این نکته اطمینان یافته بود که خانواده همسرش، انیسه مخلوف می‌تواند فرزندش را در تکیه دادن به مسند وی حمایت کرده و شبکه‌ای مطمئن را برای حمایت از وی ایجاد کند. بعد از سال ۲۰۱۱ و شروع بی‌ثباتی‌های سوریه، خانواده مخلوف در حمایت مالی، نظامی و لجستیکی نقش مهمی را ایفا کرد.
امپراتوری بزرگ مخلوف قبل از آغاز بی‌ثباتیها در سوریه
رامی مخلوف شرکت «الشام القابیده» را به عنوان شرکتی سوری تاسیس کرد و بسیاری از شرکتهای تولیدی بزرگ در این کشور به شرکت خود وصل نموده و آن را به صورت هولدینگ اداره می‌کرد. روزنامه فاینشنال تایمز رامی خلوف را به عنوان مالک بیش از ۶۰ درصد از سرمایه سوریه معرفی کرده است. با گسترش برتری وی بر حوزه مالی و تولیدی وی بر سوریه، بسیاری از حوزه‌های دیگر مانند شبکه‌های تلفن ثابت و همراه، گاز، نفت، ساختمان سازی، بانکداری، شرکتهای هوایی و پارچه سازی، مالی و همچنین مطبوعات مانند «روزنامه وطن»، «تلویزیون نینار» و شرکتهای تبلیغاتی مانند «شرکت پرومدیا»، مدارس خصوصی «شویفات» و شرکتهای تولیدی «میدل ایست التل» و شرکت «تی‌پی راماک» به زیر مجموعه امپراتوری وی اضافه شدند. انحصار تجارت سیگار و توتون نیز در سراسر سوریه نیز به تملک وی درآمد. مجموعه «بوستان» که در سال ۱۹٩۹ در لاذقیه تاسیس شد جزو املاک وی است. با آغاز تنش‌ها در سوریه، بوستان از سازمانی خیریه به سازمانی برای حمایت از نیروهای ایرانی در سوریه تبدیل شد.
مخلوف نیز مانند اسد از علویان این کشور است. طبق اطلاعات منتشر شده از یکسال قبل، گفته می‌شود که مخلوف از اسد حمایت کرده است، اما هیچگاه در رسانه‌های این کشور ظاهر نمی‌شد، اما ظاهر شدن وی در رسانه‌های اجتماعی در هفته قبل خبر ساز شده است.
ارتباط نزدیک مخلوف با ایران، باری بر دوش اسد
ظاهر شدن رامی مخلوف سرمایه‌دار سوری در شبکهههای اجتماعی که نام وی در لیست کسانی است که مرتکب جنایات در سوریه شده‌اند، اکنون گمانه‌زنی‌های جدیدی را در رابطه با آینده سوریه نیز مطرح کرده است. زیرا از یک طرف مخلوف از اسد حمایت می‌نمود و از طرف دیگر نامه‌های هشدار‌امیزی را نیز به وی رسانده و اظهار داشته است که اقداماتش وی را با خطر مواجه می‌سازد، اقدامات وی نه بازی و نه شوخی، بلکه خطرناک هستند.
اختلافات بین گروههای قدرت در سوریه به شیوه‌های گوناگونی تا کنون ظاهر شده‌اند. اصلی‌ترین اختلافات بین سرمایه‌داران است که تلاش نمودند تا بر اقنصاد سوریه حاکمیت بیابند. اما از طرف دیگر حکومت سوریه نیز برای دور زدن تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی نیازمند سرمایه‌داران است، به همین دلیل حکومت سوریه تلاش کرد تا سرمایه‌داران را بدین منظور مورد استفاده قرار دهد و جنگ در سوریه این فرصت را ایجاد کرد تا بازرگانان جنگ و بی‌ثباتی که در شرایط جنگی با افزایش سرمایه نیز مواجه شده بودند، در صف مقدم قرار گیرند.
همانگونه که پیش از این نیز اشاره شد، خانواده اسد اقتصاد سوریه را در دست رامی مخلوف قرار داد. اما بین سال‌های ۲۰۰۳-۲۰۱۱ سرمایه‌داران نزدیک به اسد تحت تحریم‌های آمریکا وقع شده بودند. از ان زمان رامی مخلوف و بخش بزرگی از سرمایه‌داران سنی و نزدیک به خانواده اسد که در لیست بین‌المللی افراد تحت تعقیب قرار نداشتند، حمایت کامل اسد را کسب کردند. تحریم‌های خارجی بر مخلوف از آغاز تنش‌ها در سوریه راه را بر پیروزی سمیر الفوز که در لیست مجازات بین‌المللی قرار گرفته بود سد نموده بود. زیرا به دلیل این مجازات‌ها، مطرح شد نام رامی مخلوف تهدیدی بین‌المللی متوجه وی می‌ساخت. این وضعیت به جایی رسید که ریاست شورای شرکت «سیریاتِل» را به دو شرکت دیگر تفویض نماید. هر چند این دو شرکت نیز در اصل به وی متعلق بودند، به دلیل قرار گرفتن رامی مخلوف در لیست بین‌المللی افراد تحت تعقیب، نام وی از دو شرکت الشام القابیده نیز حذف شد.
در این رابطه، پژوهشگر سیاسی و روزنامه‌نگار سوری، مالک الحافظ اظهار می‌دارد: رامی مخلوف که اکنون اقتصاد سوریه را در در تملک ندارد، به دلیل ارتباطش با ایران شهرت یافته است. فعالیت‌های انجمن خیریه وی ( انجمن بوستان) برای زمینه نظامی در حلب و سازماندهی نظامیان در درعا به بهانه کمک اکنون فاش شده است. اما در واقع وی به طور کامل برای بقای حضور حاکمیت ایران در جنوب سوریه فعالیت می‌کند.
سمیر الفوز کیست؟
سمیر الفوز ۴۴ ساله، از اهالی لاذقیه است. بعد از آنکه سال ۲۰۱۳ همراه با ده نفر دیگر در ترکیه مرتکب قتل و زندانی شد، نام وی در عرصه سرمایه‌گذار و رسانه‌ها منتشر شد. سپس الفوز ریاست شورای مدیریت گروه صنعتی و بازرگانی «الفوز القابیده» را برعهده گرفت که در سال ۱۹۸۸ تاسیس شده بود. همراه با این مجموعه، الفوز مدیریت گروه «عمان القابیده» و بسیاری از شعبات دیگر آن را مانند شرکت الفوز برای بازرگانی، «الفوز بازرگانی»، «شرکت حمل و نقل المهیمن» و «ساختمان‌سازی سروح» را نیز بر عهده داشت. ریاست شعبات گروه الفوز برای تولید مواد غذایی، نیز بر عهده وی بود. اخیرا نیز الفوز برای پیگیری پروژه‌های ساختمان سازی به ترکیه رفته و در اینترنت، رسانه‌ها و شرکتهای انتشاراتی سرمایه‌گذاری کرده است. ناظران براین باور هستند که الفوز تحریم‌های اقتصادی اسد را از طریق پیگیری پروژه‌های جدید دنبال می‌کند. در تمام سال‌هایی که تنشهای سوریه ادامه یافته‌اند، رامی مخلوف از انظار به دور بوده و سمیر الفوز را در مرکز توجه قرار داد. این اقدام در نهایت باعث رقابت بین این دو شد. روزنامه وطن که متعلق به رامی مخلوف است، به پروژه‌ها و اقدامات سمیر الفوز حمله نمود.
قرار گرفتن سمیر الفوز بر مسیر رامی مخلوف
بعد از مطرح شدن نام سمیر الفوز و کشف ارتباط محکم وی با اسد و ایران، الفوز در ژانویه ۲۰۱۹ با مجازات‌های آمریکا و اروپا روبرو شد. الفوز در معرض مجازات اتحادیه اروپا قرار گفت و به عنوان سپر بلای مخلوف قرار گرفت و نام وی تدریجا از لیست افراد حامی بشار اسد خارج شد. رامی مخلوف از این وضعیت استفاده کرده و بار دیگر در کانون اقتصاد سوریه قرار گرفت. هم اکنون ظاهر شدن رامی مخلوف در مقابل افکار عمومی و سخنان وی بعد از سال‌ها، این موضوع را تایید می‌کند.
بهره‌برداری روسیه از این اختلافات
ظاهر شدن و سخنرانی مخلوف همزمان با فروپاشی اقتصادی و پایین آمدن شدید نرخ لیر سوری و نیاز رژیم سوریه به کاهش فشار اقتصادی بین‌المللی صورت گرفته است. همچنین گزارش روسیه مبنی بر وجود و انتقاد از فساد مالی نیز حاکی از اینست که روسیه نیز به انحای مختلف می‌کوشد تا به شیوه‌ای غیر محسوس ادامه حمایت از اسد را تغییر دهد.
در رابطه با همزمانی این رویداد، الحافظ براین بارو است که: این موضوع نشان می‌دهد که در روزهای اخیر سرمایه‌داران سوری در همکاری با پوتین اسد و خانواده وی را مورد حمله قرار داده‌اند. در سوریه، اکنون سرمایه‌داران هستند که این کشور را اداره می‌کنند و این اقدام در چارچوب فشارهای پیشین بر اسد به منظور دور کردن حاکمیت اقتصادی وابسته به ایران روی می‌دهند. مسکو نیز تحت تاثیر دیدگاههای واشنگتن از اروپا می‌خواهد که زمینه را برای بازتاسیس سوریه در زمانیکه طرفداران ایران از عرصه اقتصادی این کشور دور شده‌اند مهیا کند و در نتیجه کلی، هر چند فشارها بر ایران نیز ادامه دارند، اما در نهایت حاکمیت ایران در فضای سرزمینی سوریه نیز از میان می‌رود.
طبق توافقات مطرح شده طرف‌های نظامی و سیاسی روسیه با آمریکا و اسرائیل، حاکمیت ایران در سوریه تضعیف شده و نیروهای این کشور از مرزهای اسرائیل دور شده و طبق توافقات آستانه، باید ایران را از صحنه اقتصادی این کشور نیز دور کنند.
در این رابطه الحافظ اظهار می‌دارد که: به نظرمن بر اساس واقعیات موجود و موازنه قوا، تحقق منافع روسیه مبنی بر از میان برداشتن حاکمیت ایران در سوریه، در حال وقوع است. در وهله نخست این هدف از طریق توافقنامه‌ها، تولید و سپس دور کردن شخصیت‌های وابسته به تهران، در حوزه اقتصادی کلید می‌خورد. روسیه در رابطه با از میان برداشتن نقش ایران در سوریه و خصوصا در شرق و مرکز سوریه، با اسرائیل همگام است. در جنوب سوریه نیز زمینه‌سازی‌هایی برای وارد آوردن ضربه‌ای سنگین بر ایران در حال انجام است.
اختلافات چگونه پایان می‌یابند؟
اکنون نگاه‌ها متوجه رقابت بین سرمایه‌داران طرفداران رژیم سوریه است. در این باره، الحافظ براین باور است که: من جنگی که اکنون برخی آن را به عنوان نبرد اقتصادی بزرگ بین رامی مخلوف و اسما الاسد (همسر بشار اسد) عنوان می‌کنند، را نبرد آشکار منافعی می‌بینم که نمی‌توان گفت گسترده می‌شود، و نمی‌توان گفت بشار اسد ریسک کرده و شخصیت مهمی مانند رامی مخلوف را از دست بدهد.
الحافظ در رابطه با آینده مخلوف می‌گوید: اختلافاتی که افکار عمومی از آن آگاهی دارند، به هیچ نحوی به این معنا نیست که رامی مخلوف به اسانی امپراتوری اقتصادی بزرگ خود را از دست بدهد. طبق اطلاعات افراد نزدیک به وی، رامی همراه با پدرش در بلاروس بوده و هیچ مشکل جدی بین وی و بشار به چشم نمی‌خورد و اسد از وی خواسته است که کمتر در انظار عمومی ظاهر شود. همزمان نمی‌خواهد که علیه روسیه به شانتاژ دست بزند. اما مایل است تا اختلافات خود را با بشار اسد از طریق افکار عمومی برملا کند تا به طرف‌های خارجی اعلام کند که زمان مخلوف و ایران به پایان رسیده است.
مالک الحافظ پژوهشگر و تحلیلگر سیاسی سوریه در رابطه با سرانجام این اختلافات و در این باره که چه کسی به پیروزی دست می‌یابد اظهار می‌دارد: مشاهده می‌شود که اسما الاسد که متمایل به اروپاست، برای تغییر مسیر اقتصادی سوریه در آینده، با روسیه به توافق دست می‌یابد. توافق اسد و همسر وی با روسیه، به نفع هر دو طرف خواهد بود. اما بدون تردید برای طرفداران ایران در سوریه، این اقدام ضربه‌ای مهلک خواهد بود.
منبع: ANHA
