در بخش دوم گزارش ویژه‌مان، به شهر حسکه، بزرگترین شهر کانتون جزیر، بزرگترین کانتون شمال و شرق سوریه، که صدها هزار مهاجر در آن زندگی می‌کنند، دربیسیه، دروازه و گذرگاه بین کوه‌های کوردستان، عاموده، قدیمی‌ترین سکونتگاه منطقه و شهر سریکانیه که از اکتبر ۲۰۱۹ تحت اشغال ترکیه است، پرداختیم.

لانه مهاجران: حسکه

شهر حسکه که از آن به عنوان پناهگاه آوارگان نیز یاد می‌شود، در قلب روژاوا قرار دارد. این شهر که گذرگاه کانتون‌های جزیر و فرات است و یک میلیون نفر جمعیت دارد، تحت سیطره کوردها است و عرب‌ها، آشوری‌ها، ارمنی‌ها، آشوری‌ها و چچنی‌ها نیز زندگی می‌کنند. شهر حسکه شهری در شمال و شرق سوریه است که میزبان بیشترین مهاجران و پناهندگان سوریه است. در حال حاضر، این شهری است که مهاجران سریکانیه و عفرین، همچنین در تاریخ نیز سوری‌ها و ارامنه فراری از نسل‌کشی را در آغوش گرفته است.

در اطراف کوه‌های چیایه کَزوان که شمال شهر را احاطه کرده‌اند، سکونتگاه‌هایی از دوره اکدی، آشوری و بابلی وجود دارد. برای مدت طولانی، دامداری و کشاورزی منبع امرار معاش بود، زیرا رودخانه خابور از مرکز شهر می‌گذشت. در حال حاضر به دلیل قطع آب توسط دولت ترکیه، تولیدات دامی و کشاورزی کاهش یافته است. در حالی که نیروهای امنیت داخلی شمال و شرق سوریه امنیت را در اکثریت قریب به اتفاق شهر تامین می‌کنند، پست‌های بازرسی متعلق به نیروهای سریانی و آشوری وجود دارد. نیروهای دولتی دمشق در بخش بازار مرکزی شهر مستقر هستند. همچنین در این شهر زندان‌هایی وجود دارد که ۱۰ هزار زندانی داعشی در آن نگهداری می‌شوند. بیش از ۶۰ هزار داعشی در اردوگاه هول واقع در حاشیه شهر حسکه زندگی می‌کنند.

قدیمی‌ترین سکونتگاه روژاوا: عاموده

منطقه عاموده که بین شهرهای دربیسیه و غرب قامشلو قرار دارد به نام کانی دارا نیز شناخته می‌شود. نام این شهر در دوره آشوری تل‌آمادا بوده است. نام عاموده از کلمه کوردی "آماده" به معنای "حاضر و آماده" گرفته شده است. در جنگ‌های آن دوره به منظور «تپه‌ای که یگان‌های نظامی آماده هستند» گفته می‌شد. در حالی که اکثر کوردها در عاموده، یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های روژاوای کوردستان زندگی می‌کنند، تعداد عرب‌ها و ارمنی‌ها بسیار کم است. تپه‌های تاریخی زیادی مانند تل‌موزان و تل‌هیتین در محدوده این منطقه قرار دارند. این شهر که منبع اصلی امرار معاش آن کشاورزی و سبزی‌کاری بود، به عنوان مسیر تجاری نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت.

دربیسیه بن خطه (طرف پایین مرز)

نام این شهر که در مقابل منطقه قوسَر (قزل‌تپه) شهر مردین قرار دارد، به معنای "محل عبور" است. این شهر که راه ترانزیتی بین مردین و قره‌ژداغ است، دربسیه بن خطه(دربیسیه سفلی) و مقابل آن شهر قوسَر به نام دربیسیه سر خطه (دربیسیه علیا) نامیده می‌شود. این شهر که توسط خط راه‌آهن به دو قسمت تقسیم شده است به عنوان مرکز کشاورزی نیز شناخته می‌شود. علاوه بر کوردها، عرب‌ها، آشوری‌ها و ارمنی‌ها در آن زندگی می‌کنند.

تل‌تمر

تل‌تمر یا به زبان کوردی «تپه‌ی خرما» که توسط آشوری‌ها و کوردهایی که از قتل‌عام سِمِله بین سال‌های ۱۹۳۳ تا ۱۹۳۵ جان سالم به در برده‌اند، تأسیس شده است، در ۴۰ کیلومتری شمال شهر حسکه واقع است. علاوه بر کوردها و عرب‌ها، آشوری‌ها و سریانی‌هایی که از نسل‌کشی ۱۹۱۵ گریخته‌اند، بیشتر در این منطقه زندگی می‌کنند که در کنار رودخانه خابور قرار دارد. امنیت این منطقه که وابسته به کانتون حسکه است توسط نیروهای سریانی و آشوری و همچنین نیروهای امنیت داخلی شمال و شرق سوریه تامین می‌شود. از اکتبر ۲۰۱۹ که سریکانیه توسط دولت ترکیه اشغال شد، اغلب نام آن با بمباران و درگیری‌های مداوم در بحث روزآمد شنیده می‌شود.

سریکانیه

یکی دیگر از شهرهای مهم کانتون شهر سریکانیه است. این شهر که به نام واشوکانی نیز شناخته می‌شود، بخش دیگری از شهر سریکانی (جیلان پنار) روحا است که در روبروی آن قرار دارد. تا اکتبر ۲۰۱۹، کوردها، عرب‌ها، ارمنی‌ها، آشوری‌ها، سریانی‌ها، ترکمن‌ها، چرکس‌ها و چچنی‌ها در شهری که تپه تاریخی تل‌خلف، یکی از اولین سکونتگاه‌های بشریت در آن قرار دارد، با وحدت زندگی می‌کردند. دولت ترکیه که عملیات تهاجم خود را تحت عنوان «عملیات چشمه صلح» در اکتبر ۲۰۱۹ آغاز کرده بود، شهر را با بمباران‌های شدید و حملات وحشیانه اشغال کرد و مردم این منطقه به مسیر مهاجرت افتادند و در شهر حسکه و اطراف آن ساکن شدند تا از گزند مهاجمان در امان بمانند.

این شهر که به خاطر مکان‌های تاریخی و چشمه‌هایش مشهور است، مرکز جاذبه‌های کشاورزی و دامداری بود.