پس از آزادسازی دیرالزور توسط نیروهای سوریه دموکراتیک (ق‌س‌د) در سال ۲۰۱۹، ساختارهای بسیاری از نهادهای زنان گرفته تا شهرداری‌ها، از کمون‌ها گرفته تا شوراها و سازمان‌های غیردولتی ایجاد شد. یکی از این ساختارها سازمان‌های غیردولتی توسعه یافته توسط جنبش جامعه
شهر دیرالزور در شمال و شرق سوریه منطقه‌ای بود که از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ برای مدتی طولانی تحت اشغال و تسلط تبهکاران داعش بود. اگرچه این منطقه‌ای است که توسط نیروهای سوریه دموکراتیک (ق‌س‌د) در مارس ۲۰۱۹ آزاد شد، اما به عنوان مکانی شناخته می‌شود که داعش بسیاری از هسته‌های خود را در آن مستقر کرده است. همچنین مشخص است که این هسته‌ها از مناطق تحت کنترل دولت ترکیه پشتیبانی می‌شوند و توسط میت ترکیه هدایت می‌شوند. به همین دلیل این منطقه مدام مورد حمله نیروهای دولتی دمشق، تبهکاران و دولت‌های مختلف و هسته‌های داعش قرار می‌گیرد.
علیرغم تلاش‌ها برای بی‌ثبات کردن منطقه، اداره خودمدیریتی و مردم منطقه همچنان به ایجاد سیستم خود در چارچوب پروژه ملت دموکراتیک و سیستم مدیریت دموکراتیکی که اداره خودمدیریتی در تلاش برای ایجاد آن است، ادامه می‌دهند. ساختارهای بسیاری از سیستم دفاعی گرفته تا واحدهای ایمنی کار، از نهادهای زنان گرفته تا شهرداری‌ها، از کمون‌ها تا شوراها و سازمان‌های مردم نهاد ایجاد شدند. یکی از این نهادها، سازمان‌های غیردولتی دموکراتیک است که توسط جنبش جامعه دموکراتیک (TEV-DEM) در دیرالزور ایجاد شده است.
سَجا الهویدی، عضو جنبش جامعه دموکراتیک با بیان اینکه تشکل‌های مردم نهاد در منطقه دیرالزور از سال ۲۰۲۱ شروع به تأسیس کردند، درباره روند تشکیل سازمان‌های مردم نهاد در این منطقه گفت:
«در سال ۲۰۲۱ تأسیس سازمان‌های مردم نهاد در دیرالزور آغاز شد. جنبش جامعه دموکراتیک این روند را رهبری می‌کرد. البته در مرحله تاسیس مشکلاتی نیز وجود داشت، زیرا جامعه در ابتدا به دلیل ذهنیت تحمیلی داعش نمی‌توانست این نهادها را بپذیرد. به عنوان مثال، اولین چیزی که آنها پرسیدند این بود: چرا این موسسات وجود دارند، به چه کسی خدمت خواهند کرد؟ با این حال، بزرگترین چالش، هسته‌های سازمان‌یافته داعش در منطقه بود. با وجود همه این موانع، ما بتدریج شروع به تأسیس مؤسسات خود کردیم.
ابتدا با اتحادیه‌های حرفه‌ای شروع کردیم: اتحادیه پزشکان، رانندگان، کشاورزان و وکلا را ایجاد کردیم. ما همچنین اتحادیه دامپزشکان و صیادان را تأسیس کردیم. اتاق‌های حرفه‌ای ایجاد شد و هر اتحادیه نمایندگان خود را در این اتاق‌ها داشت. هدف این موسسات این بود که هر گروه حرفه‌ای به دنبال راه‌حلی برای مشکلات خود باشند، کار خود را بهبود بخشند و حرفه خود را در چارچوب قانون انجام دهند. همه نهادها زیر چتر جنبش جامعه دموکراتیک جمع شده‌اند و در چارچوب قوانین تعیین شده توسط اداره خودمدیریتی انجام می‌شوند.
در کنفرانس جنبش جامعه دموکراتیک در سال ۲۰۲۳، روسای مشترک سازمان‌های مدنی انتخاب شدند و سازماندهی این نهادها تکمیل شد. بدین ترتیب تمامی این تشکیلات در سراسر شمال و شرق سوریه اعلام شد. همه نهادها زیر چتر کنفدرالیسم جامعه دموکراتیک گرد آمده‌اند. کنفدرالیسم جامعه دموکراتیک، که در سال ۲۰۲۳ تأسیس شد، با هدف افزایش زمینه و سطح کار ایجاد شد. همچنین بسیاری از سازمان‌های مدنی به صورت مستقل کار می‌کردند. جمع‌آوری اینها در زیر سقف یک ساختار سازمان‌یافته‌تر مهم بود. این تشکل‌های جامعه مدنی در عرصه سیاسی نیز نقش خواهند داشت، در تحولات منطقه حرفی برای گفتن خواهند داشت و با احزاب سیاسی در ارتباط خواهند بود.»
سَجا الهویدی در ادامه گفت: «در واقع، هدف ما در ابتدا گرد هم آوردن اتحادیه‌های کوچک بود. این در حالی است که امروز تعداد اعضای برخی اتحادیه‌ها از هزار نفر گذشته است. به خصوص اتحادیه کشاورزان در بین این گروه‌ها بزرگترین است، زیرا منطقه ما منطقه‌ای است که کشاورزی و دامپروری در آن رایج است. اتحادیه کشاورزان ۶۰ هزار عضو دارد. ساماندهی ۶۰ هزار نفر به این شکل در منطقه‌ای مانند دیرالزور دستاورد بزرگی است. انجمن بازرگانان هزار عضو دارد و ما برای پروژه‌هایی که در آینده می‌توانند انجام دهند برنامه‌ریزی کرده‌ایم.
نظام جامعه مدنی دموکراتیک بر اساس اصول دموکراتیک بنا شده است. قبل از تصمیم‌گیری، کنفرانس‌ها یا جلسات بزرگی برگزار می‌شود که همه اعضا در آن شرکت می‌کنند. در اینجا بحث و رای‌گیری انجام می‌شود. این کنفرانس‌ها و جلسات برای تمامی موسسات معتبر است. تصمیمات و برنامه‌های اتخاذ شده به نهادهای عمومی شمال و شرق سوریه تحویل داده می‌شود و در عمل شاهد اثرات مثبت قابل توجهی هستیم.
قبل از تشکیل یک سازمان غیردولتی دموکراتیک، مشکلات و سردرگمی در بسیاری از نقاط وجود داشت. اما با توسعه این امر سیستمی بین نهادها ایجاد شد که نقش موثری در آموزش و آگاهی جامعه داشت. در نشست‌ها، کارگاه‌ها و آموزش‌هایی که از زمان تأسیس این نهادها برگزار شده است، سیستم اداره خودمدیریتی و پروژه ملت دموکراتیک به طور گسترده مورد بحث و بررسی قرار گرفته و برای عموم توضیح داده می‌شود. نظام جامعه دموکراتیک نیز در این جلسات مورد بحث قرار می‌گیرد. می‌بینیم که کارهای انجام شده باعث تحولات بسیار مثبتی در بین مردم شده است. ملموس‌ترین نمونه آن را در واکنش‌های مردم به حملات به منطقه می‌توان دید.
ساختار اجتماعی جامعه ما بیشتر مبتنی بر قبیله‌گرایی است و رهبران قبایل بر مردم تأثیر جدی دارند. رهبران قبایل درگیر در پروژه ملت دموکراتیک کسانی بودند که به مردم به ویژه در زمان حملات انگیزه دادند و آنها را تشویق به موضع‌گیری در برابر حملات کردند. آنها همچنین در هر فرصتی بیان می‌کنند که هیچ گزینه‌ای جز سیستم اداره خودمدیریتی و پروژه ملت دموکراتیک ندارند. آنها در خط مقدم تمام اقدامات انجام شده علیه حملات بودند. علاوه بر این، روستاهای حاشیه رودخانه نیز مستقیماً با نیروهای دفاعی برای دفاع از خود وارد عمل شدند. نهادهای مدنی دموکراتیک به عنوان رابطی بین اداره خودمدیریتی و مردم عمل می‌کنند. به لطف این نهادها، مردم می‌توانند مطالبات خود را مستقیماً با اداره خودمدیریتی در میان بگذارند. یکی دیگر از وظایف نهادهای مدنی دموکراتیک این است که مردم را آموزش دهند و اطمینان حاصل کنند که مردم به وظیفه و مسئولیت خود در سیستم موجود واقف می‌شوند. این نهادها همچنین نقش مهمی در تضمین اعتماد بین مردم و شوراهای منطقه‌ای ایفا می‌کنند. تعداد افراد در نهادهای مدنی دموکراتیک بیش از ۲۰ هزار نفر است. این عدد شامل اتحادیه کشاورزان نمی‌شود. اتحادیه کشاورزان ۶۰ هزار عضو دارد. از این نظر می‌توان گفت که سازمان‌های مردم نهاد صدای مردم هستند.»
سَجا الهویدی با بیان اینکه داعش، دولت دمشق و بسیاری از نیروهای دیگر در تلاش برای ایجاد هرج و مرج در منطقه هستند، و آنها با این وضعیت دست و پنجه نرم می‌کنند، افزود که مسئله‌ای که آنها در آن با بیشترین سختی مواجه می‌شوند متقاعد کردن زنان برای حضور در این نهادها است و گفت:
«بسیاری از احزاب در دیرالزور، سازمان‌ها و هسته‌های خود را برای ایجاد هرج و مرج در منطقه تشکیل داده بودند. اینها از انواع ترفندها برای ایجاد اختلاف در دیرالزور استفاده می‌کنند و گروه‌های وابسته به دولت دمشق هستند. همچنین داعش در تلاش است تا هرج و مرج زیادی در منطقه ایجاد کند. البته اینها در جامعه تاثیر جدی دارد. وظیفه اصلی ما جلوگیری از این امر و حساس‌کردن و سازماندهی‌کردن مردم در برابر این حملات و سیاست‌های جنگ ویژه است.
سه سال است که نهادهای مدنی دموکراتیک در اینجا ایجاد شده‌اند. ما مشکلاتی را تجربه کردیم، به ویژه اطمینان از مشارکت زنان در این مؤسسات، سخت‌ترین موضوع بود. ساماندهی زنانی که سال‌ها در معرض فشارهای بزرگ و ذهنیت‌های تاریک بوده‌اند و اینکه در یک روز آنها را به شرکت در چنین نهادهایی تشویق کردن کار آسانی نیست. بزرگترین مانع، قبایل بودند. پیش از این چنین نهادهایی در منطقه سازماندهی نشده بود. برای اولین بار بود که شکل می‌گرفت و قبایل بیش از هر چیزی آن را بهانه قرار می‌دادند. آنها مدعی بودند که این مؤسسات قبلاً در منطقه وجود نداشت و بنابراین نمی‌خواستند زنان در این مؤسسات شرکت کنند. آنها اظهار داشتند که نمی‌خواهند زنان زیاد از خانه بیرون بروند و به همین دلیل حضور زنان در این موسسات را مناسب نمی‌دانند. برای غلبه بر این موضوع، جلسات و فعالیت‌های آموزشی زیادی ترتیب دادیم. برای تغییر این وضعیت تلاش و زمان زیادی صرف شد. حتی سعی کردیم با دیدار با سران قبایل و بارها دیدار با خانواده‌ها، حمایت آنها را جلب کنیم. این روند طولانی شد، اما به تدریج آنها شروع به پذیرش آن کردند. به تدریج نهادها را پذیرفتند و به این پروژه اعتماد کردند. آنها همچنین شروع به دیدن خود به عنوان بخشی از این سیستم کردند.
در مرحله کنونی، زنان می‌توانند به راحتی در موسسات شرکت کنند. در واقع، آنها کار خود را در سطح شایسته‌ای انجام می‌دهند و تعداد آنها در برخی جاها از مردان بیشتر است. این تحولات قطعا به ما قدرت می‌دهد. چون مدت‌ها مبارزه بزرگ و پرهزینه‌ای انجام شد، رنج‌های زیادی متحمل شدیم و نقطه‌ای که امروز به آن رسیدیم برای ما روحیه‌بخش بود. البته نمی‌توان گفت که همه مشکلات و سختی‌ها را به طور کامل پشت سر گذاشته‌ایم. اما می‌توانم بگویم در جایی مثل دیرالزور، زن در تمام ابعاد زندگی حضور دارد. آنها توانستند به ۶۰ درصد خواسته‌های خود از آموزش و پرورش گرفته تا نهادها و مجلس‌ها برسند. امروز ۴ هزار معلم زن تنها در حوزه آموزش وجود دارد.
همچنین ۱۰ هزار زن در اتحادیه کشاورزان حضور دارند. این منظره حاصل تلاش ماست و به ما روحیه می‌دهد. قدرت و حمایت زنان از یکدیگر در حال افزایش است. زنان در این مؤسسات به مؤسساتی که در آن کار می‌کنند محدود نمی‌شوند. ما همچنین سازمانی داریم که همه آنها را گرد هم می‌آورد. گاهی با هم کار می‌کنیم. ما با سایر نهادها و تشکل‌های زنانه گفتگوها و پروژه‌های مشترکی داریم تا زنان بیشتری را به این نوع کارها جذب کنیم. ما پروژه‌های بزرگتری در آینده داریم. ما برای رسیدن به اینها به کار خود ادامه می‌دهیم. هدف اصلی ما در اینجا گسترش بیشتر و عملی کردن پروژه ملت دموکراتیک در راستای فلسفه رهبر آپو است.»
