پس از اشغال عفرین توسط دولت ترکیه در ۱۸ مارس ۲۰۱۸، نزدیک به ۳۰۰ هزار نفر که نیمی از جمعیت این شهر است مجبور به کوچ شدند. از این تعداد ۱۵۷ هزار نفر در منطقه شهبا ساکن شدند و بیش از ۱۰ هزار نفر در شرایط سخت مجبور به اسکان در کمپ‌های مهاجران شدند.

شهبا بین شهرهای منبج، باب، اعزاز، سمان، جرابلس و تل رفعت است. این منطقه توسط اداره خودمدیریتی شمال و شرق سوریه(روژآوا) اداره می‌شود و مهاجران آواره، کمک اندکی از نهادهای بین المللی دریافت می‌کنند. منطقه و اداره خودمدیریتی روژآوا تنها مانده‌اند. بنابراین خدمات بهداشتی و مالی در کمپ‌ها کم است.

تحریم، حمله و زلزله

اردوگاه‌های عفرین، سردم، شهبا، برخودان و وگره؛ به همراه برخی از مناطق اقلیم شهبا در محاصره دولت دمشق، دولت ترکیه و گروه‌های آن قرار دارند. از آنجایی که دولت دمشق جاده‌های شهبا و سایر مناطق اداره خودمختار را کنترل و منطقه را تحریم می‌کند، کمک‌ها، سوخت و دارو به سختی به منطقه می‌رسد. این موضوع نیز باعث مشکل کمبود دارو در کمپ‌های مهاجران شده است.

زلزله ۶ فوریه، شهبا و حلب را نیز تحت تأثیر قرار داد. به ویژه بسیاری از ساختمان‌ها در حلب که قبل و بعد از جنگ به شدت آسیب دیده بودند، ویران شدند. پس از زلزله، ۲ هزار و ۲۰۵ خانواده عفرینی در سال ۲۰۱۸ به حلب نقل مکان کرده بودند، مجبور شدند به اردوگاه‌های شهبا بروند. دولت دمشق حتی پس از زلزله هم محاصره را لغو نکرد. اجازه نمی‌داد سوخت، دارو و مایحتاج اولیه زندگی وارد منطقه شود. علاوه بر این، حملات دولت ترکیه به این منطقه ۵ سال است که ادامه دارد.

یک پرسشنامه برای شناسایی مشکلات تهیه شد

کنگره استار به ۵۰۰ خانواده در ۵ کمپ مهاجران در شهبا رسیدگی و یک نظرسنجی تهیه کرد. در این بررسی مشکلات بهداشتی و اقتصادی زنان و کودکان مورد بررسی قرار گرفت. اکثر زنانی که در این نظرسنجی شرکت کردند اظهار داشتند که ۵ نفر یا بیشتر زیر یک چادر زندگی می‌کنند.

مشکلات اقتصادی بر سلامت تأثیر می‌گذارد

۸۰ درصد زنان مصاحبه شونده گفته‌اند که فرصت‌های شغلی در کمپ‌ها و اطراف آنها بسیار کم است که این وضعیت معیشتی را بدتر می‌کند و بیشتر زنان به همسر خود وابسته هستند. همچنین فقر ناشی از کمبود فرصت‌های شغلی بر سلامت زنان تأثیر می‌گذارد.

۸۲ درصد زنان حتی اگر به دلایل مالی مریض شوند نمی‌توانند به پزشک مراجعه کنند. شرایط کمپ‌ها و تحریم دولت دمشق از دلایل اصلی وضعیت بد بهداشتی در منطقه است. این منطقه در تابستان بسیار گرم و در زمستان بسیار سرد است. به همین دلیل در تابستان به کولر و در زمستان به اجاق گاز نیاز است. این در حالی است که نیروهای دولت دمشق اجازه نمی‌دهند مواد ضروری و سوخت به منطقه برسد، بنابراین برق قطع شده و مشکلات بهداشتی بدتر می‌شود.

نبود مراکز بهداشتی و درمانی مشکل جدی ساکنان و مهاجران شهبا است. به خصوص در منطقه، پزشک متخصص  بسیار کمی برای بیماری‌های زنان و کودکان وجود دارد. برای خدمات بارداری و زایمان، زنان مجبورند به حلب بروند. در مورد مشکلات خاص بهداشتی زنان و کودکان، نیاز به نهادهایی است که بتوانند آموزش و درمان ارائه دهند.

شرایط و ضوابط زندگی معلولان

شرایط خاصی برای افراد با نیازهای ویژه وجود ندارد. ۱۰ درصد از خانواده‌هایی که در این نظرسنجی شرکت کردند در میان آنها افراد دارای معلولیت وجود دارد. در شهبا نیاز مبرم به خدمات درمانی و مراقبتی برای کودکان معلول هست.

زندگی خصوصی و بهداشت

زنان شرکت‌کننده در این نظرسنجی اظهار داشتند که فقدان حریم خصوصی یکی از بزرگترین مشکلات زندگی روزمره است. از آنجایی که چادرها به هم نزدیک هستند و زیر یک چادر بیش از ۶ نفر هستند، این موضوع فشار روحی و روانی بر خانم‌ها وارد می‌کند و آنها را دچار افسردگی می‌کند. در این نظرسنجی از بهداشت، نظافت سخنی به میان نیامده است، اما اکثر خانم‌هایی که در نظرسنجی شرکت کرده‌اند، اظهار داشته‌اند که عدم رعایت بهداشت و عدم رعایت حریم خصوصی برایشان بسیار سخت است. در کمپ‌ها، بسیاری از مردم در مناطق بسته زندگی می‌کنند و از همان توالت‌ها و وسایل شستشو استفاده می‌کنند. امکانات بهداشتی برای زنان در دوران قاعدگی بسیار مهم است.

این وضعیت به دلیل نبود آب سالم، غذا برای کودکان و نبود فرصت بازی برای کودکان، فشار روانی بر زنان وارد می‌کند.

۸۰ درصد زنان می‌گویند که نمی‌توانند به اندازه کافی از فرزندان خود مراقبت کنند، نمی‌توانند به فرزندان خود اسباب بازی بدهند زیرا تحت تأثیر فشار روانی هستند.

در دستور کار سازمان‌های بین المللی نیست

منال محمد، عضو ائتلاف سیاست دمکراتیک کنگره استار، در رابطه با این نظرسنجی گفت: بیش از ۵ سال از اشغال عفرین توسط دولت ترکیه می‌گذرد. خلق عفرین مجبور به اسکان در اردوگاه‌های شهبا شدند. نهادهای بین المللی در کنار اشغال، حملات و مهاجرت، وضعیت زندگی در اردوگاه‌های شهبا را نادیده می‌گیرند و از آنها حمایت نمی‌کنند. خلق ما فقط با امکانات خودمدیریتی روژآوا روزگار می‌گذرانند.

گام‌های لازم برداشته نشده است

منال با یادآوری اینکه نظرسنجی‌ها و تحقیقات زیادی در مورد زنان انجام شده است، گفت: نظرسنجی‌های ما فقط در سطح پژوهشی نیست، به موسسات زنان و موسسات حقوق بشر در خاورمیانه و اروپا ارسال می‌شود، همچنین به شخصیت‌های شناخته‌شده نیز گزارش می‌شود. ما مشکلی برای در میان گذاشتن نتایج با نیروهای بین‌المللی نداریم، زیرا تاکنون برای خلق ما در اردوگاه‌های شهبا، زنان و کودکان گام مشخصی برنداشته‌اند.

محافظت در برابر بیماری دشوار است

منال بیان کرد که نتایج این نظرسنجی را به ۷ زبان منتشر کرده‌اند و در مورد نتایج آن گفت: "شرایط زندگی در اردوگاه‌ها و همچنین فرصت طلبی دولت دمشق وضعیت بهداشتی را بدتر می‌کند. زیرا با ماندن تعداد بسیاری در مکان‌های بسته، خطر شیوع بیماری‌های عفونی زیاد است، محافظت در برابر بیماری‌ها دشوار است، کمبود دارو یکی از بزرگترین مشکلات است، برای بیماری‌های التهابی، قلبی و دیابت نیز دارویی وجود ندارد. در شرایط اضطراری افراد مجبور می‌شوند به حلب بروند و داروها را با قیمت ده برابر بیشتر بخرند. بیشتر ساکنان کمپ حتی توانایی مالی برای خرید دارو را ندارند."

منال تصریح کرد که به دلیل جاه طلبی دولت دمشق، شرایط در شهبا رو به وخامت است و جامعه جهانی اکنون باید جدیت این واقعیت را درک کند که شرایط زندگی هزاران نفر در حال بدتر شدن است.