مَرال دانش بَشتاش، سخنگوی مشترک ه‌دک، با واکنش به هدف قرار دادن بیانیه منتشر شده پ‌ک‌ک از طریق پیمان لوزان توسط ج‌ه‌پ و محافل ملی‌گرا، گفت: «این کلیشه به معنای طرفداری از ادامه سیاست‌های انکار، آسیمیلاسیون و رد قدیمی است.»
پس از فراخوان تاریخی رهبر آپو، با عنوان «صلح و جامعه دموکراتیک»، دوازدهمین کنگره حزب کارگران کوردستان (پ‌ک‌ک) برگزار شد و بیانیه‌ای منتشر کرد که در آن به پایان دوره مبارزه مسلحانه و آغاز یک شروع و پارادایم جدید اشاره شد. این بیانیه همچنان بازتاب‌های گسترده‌ای دارد. در فضایی که انتظار صلح افزایش یافته است، هدف قرار دادن بیانیه توسط حزب جمهوری‌خواه خلق (ج‌ه‌پ) و محافل ملی‌گرا که به بررسی علل و نتایج مسئله کورد می‌پردازد و باز کردن بحث از طریق «پیمان لوزان» با واکنش‌هایی مواجه شده است.
مرال دانش بشتاش، سخنگوی مشترک کنگره دموکراتیک خلق‌ها (ه‌دک)، هم بیانیه و هم بحث‌های گمانه‌زنی که در اطراف آن در حال شکل‌گیری است را برای خبرگزاری فرات (ANF) ارزیابی کرد.
«بیانیه پ‌ک‌ک پس از کنگره یک بیانیه تاریخی است!»
مرال دانش بشتاش با بیان اینکه کنگره پ‌ک‌ک پس از فراخوان ۲۷ فوریه رهبر آپو مورد انتظار بود، یادآور شد که در کنگره برگزار شده در تاریخ ۵ تا ۷ می، با انتشار بیانیه‌ای حمایت و پشتیبانی از فراخوان «صلح و جامعه دموکراتیک» اعلام شد. بشتاش با تاکید بر اینکه بیانیه منتشر شده پس از کنگره یک بیانیه تاریخی است، خاطرنشان کرد که پایان دادن به فضای درگیری و جنگی که سال‌ها ادامه داشته است، هم از نظر محتوا و هم از نظر ایجاد یک نقشه راه عظیم برای حل مسئله در آینده، بسیار مهم است.
«تلاش زیادی کردیم اما با دیوار مواجه شدیم»
مرال دانش بشتاش با یادآوری اینکه هم امرالی و هم آنها به عنوان سیاستمدار همیشه گفتگو، مذاکره و حل مسئله را در دستور کار خود قرار داده‌اند، گفت: «در واقع سال‌های طولانی است که آقای اوجالان فراخوان‌های صلح داده است. اولین فراخوان آتش‌بس را در سال ۱۹۹۳ داد، اما مخاطبی پیدا نمی‌شد. از آن روز تا امروز، دهه‌های گمشده‌ای وجود دارد. ای کاش در آن سال‌ها، در فضایی بدون درگیری و جنگ مسلحانه، راه حل دموکراتیک را فراهم می‌کردیم. آقای اوجالان و ما برای این کار تلاش زیادی کردیم، اما متاسفانه با دیوار مواجه شدیم و پاسخی دریافت نمی‌کردیم. برعکس، سیاست قطب‌بندی، جداسازی و رد ادامه داشت. ما همیشه می‌گفتیم که اوجالان مخاطب است و می‌تواند به عنوان رهبر مؤسس این مسئله را حل کند و رهبری این موضوع را بر عهده بگیرد. در حال حاضر، به نوعی، سخنان ما اجابت شده است. به همین دلیل آن را مثبت ارزیابی می‌کنیم.»
«زمان دموکراتیزه شدن برای حل مسئله است»
مرال دانش بشتاش با بیان اینکه پس از اعلام تصمیمات کنگره پ‌ک‌ک، نگاه همه به مجلس ملی کبیر ترکیه، دولت و امرالی است، گفت که بحث‌های فشرده‌ای در مورد چگونگی مدیریت این روند و چگونگی پیشبرد آن انجام خواهد شد و نظرات بیان خواهد شد. بشتاش با یادآوری اینکه پ‌ک‌ک در نهایت یک جنبش قیامی و مسلحانه است که به عنوان نتیجه مشکلات موجود ظهور کرده است، نه علت آنها، گفت: «وقتی که کوردها با جمهوری در حداقل سطح، با انکار هویت، زبان و فرهنگ خود به عنوان یک کل و با سیاست‌های آسیمیلاسیون مواجه شدند و وقتی که دولت‌ها، اگر نگوییم همه، اما رویکرد سیاسی به مردم کورد تغییر نکرد، چنین قیامی رخ داد و مبارزه مسلحانه ده‌ها سال است که ادامه دارد. حال فرض کنیم که سلاح‌ها زمین گذاشته می‌شود. همانطور که در کنگره نیز در این راستا بیانیه صادر شد. آیا همه چیز حل خواهد شد؟ خیر. حل نخواهد شد. زمان دموکراتیزه شدن برای حل مسئله است. البته مهم‌ترین آدرس در این زمینه مجلس ملی کبیر ترکیه است.»
«اوجالان باید نقش خود را ایفا کند و تصمیمات اجرا نشده دادگاه قانون اساسی و دادگاه حقوق بشر اروپا اجرا شود!»
مرال دانش بشتاش با یادآوری اینکه به عنوان اولین گام، رهبر آپو به عنوان مخاطب اصلی باید بتواند نقش خود را برای پیشبرد سالم این روند ایفا کند، تاکید کرد که در کنار آن، اصول اجرا نشده قانون اساسی و همچنین تصمیمات اجرا نشده دادگاه قانون اساسی و دادگاه حقوق بشر اروپا باید بدون اتلاف وقت اجرا شوند. بشتاش با بیان اینکه اجرای این موارد گامی اعتمادساز در جامعه خواهد بود، تاکید کرد که برای این کار اراده سیاسی لازم است. بشتاش با اشاره به اینکه در این راستا همه چیز را نمی‌توان صرفا به عنوان یک زمینه حقوقی تعریف کرد و یک زمینه سیاسی نیز لازم است، سخنان خود را اینگونه ادامه داد: «برای اجرای قانون، اراده سیاسی لازم است. اکنون برای ساختن جامعه دموکراتیک، باید تحولات و گام‌های ملموس رخ دهد. باید به جامعه اعتماد کرد. زیرا مردم کورد و سایر مردم نیز رنج‌های بسیار بزرگی کشیده‌اند و هزینه‌های زیادی پرداخته‌اند. ما در جغرافیایی زندگی می‌کنیم که تقریبا هر روز یادبودی برای کسانی که فرزندان خود را از دست داده‌اند، کودکانی که در شکنجه از دست رفته‌اند، قتل‌های مجهول و ناپدیدشدگان برگزار می‌شود و سیاست عدم مجازات ادامه دارد. البته در دوره‌های بعدی حقایق و مواجهه با آنها نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت و ما نیز در این زمینه اظهاراتی خواهیم داشت. اما در حال حاضر، حداقل به تحولات ملموسی نیاز است که رنج‌های جامعه را کاهش دهد. همانطور که اشاره کردم، این امر می‌تواند با اجرای اصول قانون اساسی و تصمیمات اجرا نشده دادگاه قانون اساسی و دادگاه حقوق بشر اروپا آغاز شود. افرادی مانند صلاح‌الدین دمیرتاش، فیگَن یوکسَک‌داغ، عثمان کاوالا و لیلا گووَن که سال‌هاست به دلایل سیاسی گروگان گرفته شده‌اند و همچنین بازداشت‌شدگان در پرونده‌های کوبانی و گَزی و به طور کلی زندانیان سیاسی باید آزاد شوند. این یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای دموکراتیزه شدن است.»
«این یک کلیشه وحشتناک و یک بحث غیرقابل قبول است»
مرال دانش بشتاش با واکنش به هدف قرار دادن یافته‌های پ‌ک‌ک در مورد علل و نتایج مسئله کورد توسط اپوزیسیون اصلی و محافل ملی‌گرا از طریق پیمان لوزان، گفت: «پ‌ک‌ک می‌گوید من سلاح‌ها را زمین می‌گذارم و حل این مسئله از طریق کانال‌های سیاسی لازم است. برخی می‌گویند خیر، تو تجزیه‌طلبی. اولا، وضعیت بسیار وخیمی وجود دارد. باید به طور مفصل بررسی کرد که پ‌ک‌ک چگونه ظهور کرد، برای چه چیزی مبارزه می‌کرد و وضعیت کنونی چگونه است. هر جمهوری، دموکراتیک نیست. مصر جمهوری است، اما بلژیک مثلا سلطنتی است. حال آیا باید بگوییم مصر دموکراتیک است یا بلژیک یک حکومت ضد دموکراتیک است؟ مهم این است که محتوای جمهوری را پر کنیم. صرف اینکه اسمش جمهوری است، به این معنا نیست که همه چیز یکباره حل شده است. این یک کلیشه وحشتناک است. یک بحث غیرقابل قبول است. این به معنای طرفداری از ادامه سیاست‌های انکار، آسیمیلاسیون و رد قدیمی است. این به معنای مخالفت با صلح است. این به معنای مخالفت با حل مسئله است. پس بگذارید این را بگویند. اکنون در سال ۲۰۲۵ و در قرن بیست و یکم هستیم. آیا هنوز باید کوردها را انکار کرد؟ آیا باید بگوییم کوردی وجود ندارد؟ یا باید بگوییم زبان کوردی وجود ندارد؟ مثلا می‌گویند لوزان قابل بحث نیست. در دموکراسی‌ها همه چیز قابل بحث است. علاوه بر این، پیمان لوزان ۱۰۰ سال است که هم در عرصه بین‌المللی و هم در ترکیه مورد بحث قرار می‌گیرد. اینکه بگوییم نمی‌توانید آن را مورد بحث قرار دهید، نوع دیگری از حاکمیت است. آنها اکنون در وضعیتی قرار می‌گیرند که انگار می‌گویند وای، صلح در راه است. در این راستا، من فکر می‌کنم که زخم‌ها دیده نمی‌شوند، بلکه پذیرفته هم نمی‌شوند. در اینجا یک سیاست رد، یک رویکرد از موضع بالا و سلسله مراتبی وجود دارد که مردم کورد را پایین‌تر از خود و به عنوان سوژه‌هایی بدون حق می‌بیند. قبل از هر چیز، یک رویکرد تبعیض‌آمیز وجود دارد. دقیقا به همین دلیل است که وقتی از ساختن جامعه دموکراتیک صحبت می‌کنیم، این را می‌گوییم. چشم‌انداز حل مسئله با کلمات کهنه گذشته و کلیشه‌هایی که قرن‌ها تکرار شده‌اند، شکل نمی‌گیرد. اولا باید با اینها مواجه شویم. اگر اشتباهاتی وجود دارد، باید آنها را دید، خودانتقادی انجام داده و انتقاد کرد.»
«زبانی که وزیر دادگستری در مورد 'حق امید' به کار می‌برد، به حل مسئله کمک نمی‌کند»
مرال دانش بشتاش اظهارات یلماز تونچ، وزیر دادگستری، در مورد «حق امید» را که گفت: «چنین جلسه‌ای وجود ندارد، حق امید مطرح نیست»، اظهاراتی ناگوار توصیف کرد و خاطرنشان کرد که این زبان به حل مسئله و صلح کمک نمی‌کند. بشتاش تاکید کرد که در نهایت، «حق امید» مدت‌هاست که مورد بحث قرار می‌گیرد و تصمیم دادگاه حقوق بشر اروپا در این زمینه باید اجرا شود. بشتاش ابراز امیدواری کرد که وزارت دادگستری در این راستا زبان خود را تغییر دهد و گفت: «ترکیه طرف تصمیمات دادگاه حقوق بشر اروپا است و ماده ۹۰ قانون اساسی وجود دارد. وقتی می‌گفتم اراده سیاسی لازم است، منظورم اجرای این تصمیمات بود.»
«ما صلح را بدهکار مردم ترکیه هستیم و این کار را خواهیم کرد»
مرال دانش بشتاش، سخنگوی مشترک ه‌دک، همچنین به نقشه راه ه‌دک در آینده پرداخت و اعلام کرد که این روند را ارزیابی کرده و تصمیماتی اتخاذ خواهند کرد. مرال دانش بشتاش با یادآوری اینکه ه‌دک برای اجتماعی شدن و ساختن صلح، کارها، کنفرانس‌ها و جلساتی برگزار کرده است، اعلام کرد که به فعالیت‌های خود در شهرهای مختلف در این راستا ادامه خواهند داد.
مرال دانش بشتاش با تاکید بر اینکه آنها وظایف و نقش خود را برای تحقق فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک، آشکار شدن رضایت جامعه و البته اجتماعی شدن آن ایفا خواهند کرد، گفت: «واقعا می‌توانم بگویم که علاقه بسیار زیادی به این موضوع وجود دارد. تا به امروز، در هر جایی که رفته‌ایم، مردم سؤالاتی در ذهن دارند، خواسته‌هایی دارند، پیشنهاداتی دارند و نگرانی‌هایی دارند. ما این را می‌بینیم و پس از صحبت کردن در آن جلسات و بیان نظرات خود، یک برون‌رفت بسیار قوی‌تر حاصل می‌شود. آنها نیز احساس قدرت بیشتری می‌کنند و ما نیز همین احساس را داریم. ما در اینجا حتما با اقشار مختلف اجتماعی دیدار خواهیم کرد و صلح را با هم خواهیم ساخت. زیرا ما به مردم ترکیه، به آقای سِری و به همه کسانی که در این راه جان خود را از دست داده‌اند، مدیون هستیم و این کار را خواهیم کرد.»
