در لیبی، مردم آمازیغ به مبارزه برای حقوق مشروع خود و حفظ هویت و زبان خود ادامه می‌دهند. فتحی بن خلیفه، رئیس حزب مادر لیبی و رئیس سابق کنگره جهانی آمازیغ به پرسش‌های خبرگزاری فرات (ANF) پاسخ داد. فتحی بن خلیفه درباره اهمیت حضور مردم آمازیغ در لیبی و مقاومت آنها در این کشور و روابط بین آنها و کوردها صحبت کرد.

-مردم آمازیغ لیبی کجا زندگی می‌کنند، مهمترین نهادهای آنها کدامند؟ همچنین جمعیت آنها در لیبی چقدر است و آیا همه آمازیغ‌های لیبی به زبان خود صحبت می‌کنند یا نه؟

برای شناخت مردم آمازیغ در لیبی دو راه داریم. اولی؛ بر اساس آنچه گفته می‌شود که آمازیغ هایی در لیبی زندگی کرده و به زبان آمازیغی صحبت می‌کنند، آمازیغ هستند که بیشتر در مناطق ساحلی، بیابانی و کوهستانی زندگی می‌کنند. اما در واقع مردم لیبی آمازیغ هستند. به مرور زمان آسمیله شدند و زبانشان تغییر کرد و عربی شد. اما سنت‌ها، آداب و رسوم، سبک زندگی، غذا و نوشیدنی آنها مشابه است.

در لیبی، هیچ گروهی وجود ندارد که به یک فرهنگ پایبند باشد، اما همه با هم زندگی می‌کنند. لیبیاییهای «جریک» وجود دارند. آنها به فرهنگ خود پایبند نبودند، آنها بر اساس زبان، فرهنگ و سنت‌های لیبیایی زندگی می‌کنند. سیاه‌پوستان آفریقایی نیز در آنجا زندگی می‌کنند، آنها نیز به عنوان «جریکیس» با فرهنگ لیبی مرتبط هستند. بنابراین فرهنگ اصلی در لیبی فرهنگ لیبی است.

سرشماری خاصی از آمازیغ ها در لیبی وجود ندارد، زیرا همه رژیم‌ها دیکتاتوری هستند. فقط وزارت امور مدنی، تعداد آمازیغ را حدود ۹۰۰ هزار نفر یا یک میلیون نفر اعلام کرده است. این درصدها ۲۰ تا ۲۵ درصد جمعیت لیبی است.

- اندیشه‌های ناسیونالیستی و اسلام گرایانه چه تأثیرات منفی بر مردم کورد و آمازیغ دارد؟ مردم آمازیغ چقدر از این موضوع رنج کشیده‌اند؟

ایدئولوژی‌هایی که از بیرون می‌آیند، مانند ایدئولوژی‌های ناسیونالیسم عربی و اسلام سیاسی، نمی‌گوییم منفی است، اما می‌توانیم بگوییم که تحقیرآمیز و تبعیض آمیز است. من معتقدم که رنج مردم کورد و مردم آمازیغ به این دلیل است که مخالفان ما مدافعان ناسیونالیسم عربی هستند. هم حزب بعث و هم حزب ناصر و هم جنبش‌های اسلامی سیاسی همه به این شکل برخورد کرده‌اند، فقط نام‌ها تغییر کرده است.

-وضعیت مردم آمازیغ در رژیم قبلی لیبی چگونه بود؟

رژیم قبلی یک رژیم عربی، ناصری و دیکتاتوری بود. وجود آمازیغها را به رسمیت نمی‌شناخت. در تلاش بود تا تمام عرصه‌های زندگی در لیبی را به زور عربی کند. حتی می‌خواست نام لیبی را به طور کامل تغییر دهد چون لیبی یک نام تاریخی است. آمازیغ دوران سختی را پشت سر گذاشت و با حملات نسل‌کشی زیادی مواجه شد. به حدی رسید که نمی‌توانستیم اسامی آمازیغی را برای فرزندانمان انتخاب کنیم. صحبت به زبان آمازیغی در همه جا رسما ممنوع بود. قذافی نیز خود از تبار آمازیغ بود. اما به دلیل علایق خاص و ایدئولوژی ملی خود حقیقت خود را انکار کرد.

-پس از حادثه موسوم به «بهار عربی» وضعیت جامعه آمازیغ در لیبی چگونه تغییر کرد؟ آیا اداره خاصی برای مردم آمازیغ ایجاد شده است؟ برای زبان و هویت مردم آمازیغ چه اقداماتی انجام شد؟

مردم آمازیغ در ۱۷ فوریه ۲۰۱۱ انقلاب کرده و حضور خود را در میدان نشان دادند. با این اقدامات صدای آمازیغها به همه جا رسید. در نتیجه مبارزه آنها، یک اداره خودمدیریتی ایجاد شد که به عنوان یک اداره صلح‌آمیز و منضبط شناخته شد. گروه‌های زیادی در لیبی بودند که از طریق ترکیه و برخی کشورهای حوزه خلیج فارس، از خارج و کشورهای غربی کمک خواستند. تفاوت مردم آمازیغ با سایر گروه‌ها در این است که بر نیرو و ایمان خود تکیه می‌کردند. این ویژگی است که آنها را از یکدیگر متمایز می‌کند.

مردم آمازیغ هرگز به ارزش‌های خود خیانت نکرده‌اند و این افتخار ماست. زمانی که رژیم قذافی سرنگون شد، ملت‌های حامی بسیاری ظهور کردند. اما مردم آمازیغ هرگز به هیچ حزبی نپیوستند. آنها انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۳ را رد کردند و وارد جنگ داخلی ۲۰۱۴ نشدند.

اما انتخابات کمیته قانون اساسی که از پایه‌های ملی تشکیل شده بود را تحریم کردند. با وجود این، بسیاری از مردم بر نظام پارلمانی و مشروطه اصرار داشتند، اما در نهایت شکست خوردند. اینگونه مشخص شد، موضع آمازیغها درست بود. چون خود بنیان اشتباه بود که منجر به تحریفات و کشتارهای بسیاری شد. ما به موفقیت‌های به دست آمده افتخار می‌کنیم. تاریخ ما زنده است، زبان آمازیغ اکنون به صورت رسمی در مدارس و موسسات رسانه‌ای استفاده می‌شود و آموزش داده می‌شود. همه فعالیت‌های ما در زندگی اکنون به زبان آمازیغ انجام می‌شود و صدای ما در سراسر جهان پخش شده است.

-چه مشکلاتی باعث می‌شود که آمازیغها نتوانند با زبان و فرهنگ خود به خوبی کار و فعالیت کنند؟ به عنوان رهبر حزب لیبی، چگونه می‌توانید راه حلی برای این وضعیت بیابید؟

من نمی‌توانم وارد جزئیات شوم، اما قول می‌دهم که در آینده پیشرفت بزرگی در سیستم لیبی رخ خواهد داد. در آینده مردم آمازیغ، لیبی را به عنوان یک کشور دموکراتیک رهبری خواهند کرد. این سیستم به دور از درگیری‌های نظامی و ایدئولوژی احزاب خواهد بود. ما به این افتخار می‌کنیم.

-مردم کورد نیز مانند مردم آمازیغ مورد حملات نسل‌کشی هویتی و فرهنگی قرار گرفته‌اند. همچنین بارها با طرحهای عرب‌سازی، ترکی‌سازی و فارسی سازی مواجه شده‌اند. چگونه می‌توان روابط دو ملت را از نظر هنری، فرهنگی و سیاسی تقویت کرد؟

شباهت‌هایی بین این دو خلق وجود دارد، مانند اینکه هر دو سیاست‌های نسل‌کشی یکسانی را تجربه کردند. من می‌بینم که وضعیت کوردها از آمازیغها سخت‌تر است. زیرا دشمنان ما در شمال آفریقا فقط اعراب و مسلمانان هستند. اما دشمنان کوردها عرب، ترک و فارس هستند. ما از مردم کورد حمایت می‌کنیم و می‌گوییم؛ «ما با شما هستیم.» همچنین ما رفقای کورد خود را داریم که همیشه به آنها افتخار می‌کنیم. ما از مبارزات مردم کورد برای آزادی جسمانی رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان و مبارزه آنها برای استقلال حمایت می‌کنیم.»