این پیمان که سه دهه پیش از این منعقد شده، به ۳۵ کشور عضو اجازه میدهد تا با هواپیماهای جاسوسی و تجسسی بر فراز قلمرو یکدیگر پراز کرده و به این ترتیب اطمینان حاصل کنند که دیگران در حال آماده شدن برای اقدام نظامی نیستند.
مقامات آمریکایی مدتهاست از این موضوع شکایت دارند که مسکو برخلاف تعهدش در پیمان «آسمانهای باز» اجازۀ پرواز تجسسی بر فراز منطقهای را که گفته میشود روسیه در حال استقرار سلاحهای هستهای قابل دستیابی به غرب اروپا، همچنین اجازه پرواز بر فراز مناطقی که در آنجا تمرینات نظامی در حال انجام است را نمیدهد.
در مقابل، بر اساس برخی گزارشهای محرمانه، پنتاگون و برخی آژانسهای اطلاعاتی آمریکا ادعا کردهاند که روسها بارها اقدام به پرواز بر فراز خاک آمریکا کردهاند تا از زیرساختهای حیاتی که میتواند هدف حملات سایبری قرار بگیرد، نقشه برداری کنند.
مقامات آمریکا همچنین میگویند که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۷ میلادی از انجام یکی از پروازهای روسیه بر فراز املاکش خشمگین شده است.
تصمیم آمریکا برای خروج از پیمان «آسمانهای باز» نگرانی متحدان اروپایی او را در پی داشته است. اگرچه آنها همچنان در این توافق باقی خواهند ماند اما هشدار دادهاند که با خروج واشنگتن، روسیه برای انجام پروازهای نظارتی توسط متحدان از روپایی «آسمانهای باز» بویژه در منطقه بالتیک محدودیتهای بیشتری قائل خواهد شد.
از نظر تحلیلگران، تصمیم آقای ترامپ برای خروج از معاهده «آسمانهای باز» این احتمال را که او بهزودی از یکی دیگر از مهمترین معاهدههای نظامی دوجانبۀ باقی مانده با روسیه یعنی پیمان کاهش تسلیحات هستهای موسوم به «نیو استارت» نیز خارج خواهد شد، تقویت میکند. تاریخ انقضای پیمان «نیو استارت» که شمار موشکهای هستهای ایالات متحده و روسیه مستقر در هر کشور را به ۱۵۵۰ موشک محدود میکند، تنها چند هفته پس از آغاز دور جدید ریاست جمهوری در آمریکا است.
این سومین بار است که دونالد ترامپ از یک توافق مهم کنترل تسلیحات خارج میشود. او دو سال پیش از توافق هستهای امضا شده با ایران خارج شد و سال گذشته نیز پیمان منع موشکهای هستهای میانبرد با روسیه را ترک کرد.
واکنش روسیه به خروج آمریکا
روسیه در واکنش به تصمیم آمریکا برای خروج از پیمان نظامی «آسمان های باز» تاکید کرد که تمام توان خود را برای نجات این معاهده به کار خواهد گرفت.
وزارت خارجه روسیه با انتشار بیانیه ای ضمن رد اتهام «نقض» پیمان نظامی «آسمان های باز» خروج ایالات متحده از این معاهده را ضربهای به کل چهارچوب امنیتی در اروپا توصیف کرد.