جشن اَکیتو که به عنوان یکی از قدیمی‌ترین جشن‌های جهان شناخته می‌شود، در سرزمین‌های حاصلخیز مزوپوتامیا متولد شده و با جشن گرفتن توسط تمدن‌های مختلف در طول هزاران سال، به امروز رسیده است. این جشن که نماد فرارسیدن بهار، بیداری طبیعت و آغاز سال نو است، به ویژه برای جوامع آشوری، سریانی و کلدانی، به عنوان نشانه‌ای از هویت فرهنگی به حیات خود ادامه می‌دهد. اما جشن اَکیتو چگونه پدید آمد، چه مسیری را در تاریخ طی کرد و امروزه چگونه جشن گرفته می‌شود؟ در اینجا داستان این جشن منحصر به فرد آمده است.

تولد اَکیتو در مزوپوتامیا

ریشه‌های جشن اَکیتو به سومریان، یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های تاریخ، بازمی‌گردد. اَکیتو که از جشنواره زاگموق، به معنای آغاز سال در زبان سومری، مشتق شده است، بعدها در تمدن‌های آکدی، بابلی و آشوری توسعه یافت و به سنتی تبدیل شد که در حوالی اعتدال بهاری (اواخر مارس - اوایل آوریل) جشن گرفته می‌شد. این جشن که در مزوپوتامیا به عنوان بخشی از چرخه زندگی جوامع کشاورزی پدید آمد، به منظور جشن گرفتن آغاز کاشت جو و احیای مجدد طبیعت برگزار می‌شد.

در بابل، اَکیتو جشنواره‌ای ۱۲ روزه بود و در اولین روز آوریل به اوج خود می‌رسید. در این دوره، «حماسه انوما الیش» مربوط به مردوخ (مردوک)، خدای اصلی بابل، در معابد خوانده می‌شد و با آیین‌هایی نظم جهان دوباره زنده می‌شد. پادشاه از طرف مردم در مقابل خدایان عذرخواهی می‌کرد، در معابد دعا خوانده می‌شد و مجسمه‌های خدایان به معبد اَکیتو (بیت آکیتی) در کنار رودخانه منتقل می‌شد. این مراسم، خروج خدا از دنیای زیرین و بازگشت او به زمین با بهار را نمادین می‌کرد.

در آشور، این جشنواره به افتخار آشور، خدای جنگ، جشن گرفته می‌شد و مراسمی در «خانه‌های اَکیتو»ی ویژه خارج از دیوارهای شهر برگزار می‌شد.

دگرگونی تاریخی

جشن اَکیتو پس از فروپاشی تمدن‌های مزوپوتامیا نیز به حیات خود ادامه داد. جشن‌ها در دوره امپراتوری سلوکی (۳۱۲-۶۳ قبل از میلاد) و امپراتوری روم ادامه یافت. به عنوان مثال، الاگابالوس، امپراتور رومی سوریه‌ای‌الاصل (۲۱۸-۲۲۲ پس از میلاد)، این جشن را به ایتالیا منتقل کرد و جشن‌هایی را به نام خدای الاگابال برگزار کرد. اما گسترش مسیحیت و آشفتگی‌های سیاسی در مزوپوتامیا، محبوبیت اَکیتو را برای مدتی تحت الشعاع قرار داد. با این حال، جوامع آشوری، سریانی و کلدانی این سنت باستانی را فراموش نکردند. این جوامع که از بومیان مزوپوتامیا هستند، اَکیتو را به عنوان جشن سال نو و بهار زنده نگه داشتند.

اما در قرن بیستم، به ویژه به دلیل نسل‌کشی سیفو در سال ۱۹۱۵ و درگیری‌های بعدی در خاورمیانه، بسیاری از مردم آشوری، کلدانی و سریانی مجبور به ترک سرزمین‌های خود شدند. این دیاسپورا، مرزهای جغرافیایی اَکیتو را گسترش داد و روح این جشن را به ابعاد جهانی رساند. در ترکیه، جشن اَکیتو سال‌ها به عنوان سنتی که به طور خاموش توسط جامعه سریانی جشن گرفته می‌شد، باقی ماند. در طول قرن بیستم، به دلایل «امنیتی»، اجازه برگزاری رسمی آن داده نشد و این جشن عمدتا در خانه‌ها یا بین گروه‌های کوچک به طور مخفیانه زنده نگه داشته شد.

اَکیتو در زمان حال: نماد اتحاد و امید

امروزه، جشن اَکیتو توسط مردم آشوری، کلدانی و سریانی در سراسر جهان با شور و شوق جشن گرفته می‌شود و در شمال و شرق سوریه نیز با همان شور و شوق مورد استقبال قرار می‌گیرد. جشن‌ها برخلاف جشنواره‌های ۱۲ روزه دوران باستان، معمولا به یک روز محدود می‌شوند. در این جشن که در ۱ آوریل برگزار می‌شود، مردم گرد هم می‌آیند و بیداری طبیعت را گرامی می‌دارند. لباس‌های سنتی پوشیده می‌شود، آهنگ‌هایی به زبان مادری خوانده می‌شود، رقص‌های محلی اجرا می‌شود و با رفتن به دشت‌ها، فضای جشن ایجاد می‌شود.

در برخی مناطق، زنان با ساختن تاج‌های گل، آنها را به درهای خانه‌های خود آویزان می‌کنند. این سنت که به «دقنا نیسان» (ریش نیسان) معروف است، نماد برکت بهار است. اَکیتو به عنوان نمادی از همبستگی اجتماعی و امید تلقی می‌شود. علیرغم جنگ‌ها در خاورمیانه، به نیرویی تبدیل می‌شود که مردم را متحد می‌کند.

پس از انقلاب روژاوا آزادانه جشن گرفته می‌شود

جشن اَکیتو در شمال و شرق سوریه، به ویژه در کانتون جزیر که آشوری‌ها و سریانی‌ها به طور متراکم در آن زندگی می‌کنند، هم از نظر باورداشتی و هم از نظر فرهنگی اهمیت دارد. قبل از انقلاب روژاوا، در دوره رژیم بعث، برگزاری این جشن تحت نظارت شدید بود و اغلب ممنوع بود. اما از سال ۲۰۱۲، اداره خودمدیریتی سیاستی را اتخاذ کرد که از آزادی‌های فرهنگی سریانی‌ها، کوردها، عرب‌ها و سایر مردم حمایت می‌کرد.

جامعه سریانی و آشوری در این منطقه، اگرچه در طول تاریخ با سرکوب و مهاجرت مواجه شده‌اند، اما پس از انقلاب روژاوا (۲۰۱۲) این فرصت را پیدا کردند که این جشن را آزادانه برگزار کنند. به یمن اهمیتی که اداره خودمدیریتی به چندفرهنگی بودن مردم می‌دهد، جشن اَکیتو از یک جشن مخصوص سریانی‌ها فراتر رفته و با سایر مردم منطقه نیز به اشتراک گذاشته می‌شود. جوامع همسایه مانند کوردها، عرب‌ها و ترکمن‌ها نیز با شرکت در جشن‌ها همبستگی خود را نشان می‌دهند.

اداره خودمدیریتی دموکراتیک شمال و شرق سوریه، جشن اَکیتو را به عنوان تعطیل رسمی به رسمیت می‌شناسد. مقدمات قبل از جشن توسط حزب اتحاد سریانی هماهنگ می‌شود. این مقدمات شامل تعیین برنامه‌های رویداد، تزئین مکان‌ها و سازماندهی مناطق جشن عمومی است. امسال اَکیتو در ۱ آوریل در روستای گرشیران در تربِسپی، روستای وردیات در تل‌تمر و روستای حکمیه در دِرک جشن گرفته می‌شود.

برای ۶ هزار و ۷۷۵مین بار جشن گرفته خواهد شد

جشن اَکیتو امسال برای ۶ هزار و ۷۷۵مین بار جشن گرفته خواهد شد. این جشن نه تنها جشن سال نو است، بلکه انعکاسی از مبارزه مردم آشوری، کلدانی و سریانی برای حفظ هویت خود است. این جشن که بیداری طبیعت را با فرارسیدن بهار جشن می‌گیرد، آرزوی صلح، برکت و شروعی دوباره را نمایندگی می‌کند.

به عنوان یکی از قدیمی‌ترین سنت‌های تاریخ بشریت، میراثی است که از سرزمین‌های باستانی مزوپوتامیا به سراسر جهان رسیده است. کسانی که هر ۱ آوریل اَکیتو را جشن می‌گیرند، پیامی را از اعماق تاریخ تکرار می‌کنند: «طبیعت بیدار می‌شود، امید جوانه می‌زند.»