اگرچه دادگاه حقوق بشر اروپا اعلام کرد که حبس ابد تشدید شده مغایر با ماده ۳ دادگاه حقوق بشر اروپا است و شکنجه بودن آن را تأیید کرد، گفت که برخلاف کمیته وزرای مسئول اجرای تصمیمات دادگاه حقوق بشر اروپا، فضا را برای ترکیه باز کرد.

به منظور شرکت در جلسات مجمع پارلمانی شورای اروپا (PACE) که از ۳۰ سپتامبر تا ۴ اکتبر ۲۰۲۴ برگزار می‌شود، هیئت دم پارتی در استراسبورگ فرانسه و ابراهیم بیلمز، یکی از وکلای دفتر حقوقی سده، یک سری جلسات برگزار کرد. در این دیدارها، نقض حقوق بشر، اقدامات ضد دموکراتیک و مشکلات حقوقی در ترکیه مورد بحث و بررسی قرار گرفت. ابراهیم بیلمز، وکیل دادگستری که با سی‌پی‌تی نیز دیدار کرده بود، پرونده‌ای را در رابطه با انزوا، شکنجه و نسل‌کشی در امرالی، انزوای مطلق و عدم ارتباط مطلق رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان به مقامات تحویل داد.

در آخرین روز دیدارها، کنفرانس مطبوعاتی با عنوان «وضعیت زندانیان سیاسی در زندان‌های ترکیه» به ویژه در رابطه با تصمیم‌گیری در مورد انزوا، شکنجه و نسل‌کشی نظام امرالی در شورای اروپا و تصمیم حق امید اتخاذ شده از سوی کمیته وزیران شورای اروپا برگزار شد.

کنفرانس مطبوعاتی که توسط آکادمیسین دکتر. سارا گلین اداره می‌شد، با حضور ابراهیم بیلمز، یکی از وکلای دفتر حقوقی سده، و دکتر دیپا گوویندارجان درایور، نماینده مجلس از گروه وحدت چپ و بَردان اوزتورک نماینده پارلمان دم پارتی استان آمد به عنوان سخنران حضور یافتند.

بعد از اینکه بردان اوزتورک سیستم انزوا، شکنجه و نسل‌کشی علیه رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان را در امرالی ارزیابی کرد، ابراهیم بیلمز وکیل دفتر حقوقی سده سخنرانی کرد.

«وضعیت زندان‌ها و زندانیان سیاسی زخم در حال خونریزی ترکیه است»

وکیل دادگستری بیلمز با بیان اینکه کنفرانس مطبوعاتی را در شورای اروپا که دادگاه حقوق بشر اروپا و سی‌پی‌تی به آن وابسته هستند برگزار کردند بیان کرد: «بنابراین ما در نهادی هستیم که می‌توانیم آن را حافظ اصول کلی حقوقی و حقوق بشر بنامیم. ما در مورد نهادی صحبت می‌کنیم که توسط کشورهای عضو که کنوانسیون حقوق بشر را وضع کرده‌اند، امضا شده است. متأسفانه ترکیه زخم در حال خونریزی دارد: زندان‌ها و به خصوص وضعیت زندانیان سیاسی... مسئله زندانیان بیمار وجود دارد. زندانیانی هستند که با وجود اینکه ۳۰ سال در زندان بودند، با آزادی مشروط آزاد نشدند.

«امرالی جایی است که این مشکلات به اوج خود رسیده‌اند»

مشکلات خیلی بیشتر است، اما جایی که اوج می‌گیرد زندان امرالی است. ۴۳ ماه است که اطلاعی از امرالی دریافت نمی‌کنیم. آیا می‌توانید این را تصور کنید؟ یک زندان در یکی از کشورهای عضو شورای اروپا وجود دارد. مثلاً در استراسبورگ، پاریس یا مونیخ و ۴۳ ماه است که هیچکس نتوانسته وارد این زندان شود، هیچ خبری از چهار زندانی آنجا دریافت نشده است. نه وکلا، اعضای خانواده، سیاستمداران و نه سازمان‌های غیردولتی نمی‌توانند بروند. امکان مکالمه تلفنی وجود ندارد. نامه می‌نویسیم اما جوابی نمی‌گیریم.

«در امرالی در واقع یک وضعیت خسارت وجود دارد»

سی‌پی‌تی این را نوعی حالت غیرمعمول توصیف می‌کند. به عبارت دیگر، این وضعیت در واقع نوعی خسارت است. طبیعتاً یکی از طرفین ما در این مورد سی‌پی‌تی است. زیرا شرایط انزوا در امرالی معادل «شکنجه» است. سی‌پی‌تی تاکنون بارها به امرالی رفته است. اما آخرین دیدار او دو سال پیش بود. و علیرغم همه اصرار ما هنوز گزارش خود را در خصوص این بازدید اعلام نکرده است. آنها می‌گویند: 'برای این کار، طبق روال، به تأیید ترکیه نیاز داریم. ' اما من فقط وضعیت امرالی را توضیح دادم. هیچ اطلاعی دریافت نمی‌شود. به نظر ما انتظار برای تایید ترکیه امری تجملی است. سی‌پی‌تی در واقع چندی پیش چنین اظهاراتی را در مورد آذربایجان بیان کرد. ما فکر می‌کنیم که زمان این وضعیت فرا رسیده است و حتی برای ترکیه نزدیک است. زیرا علیرغم تمامی گزارش‌ها و توصیه‌های سی‌پی‌تی طی ۲۴ سال، ترکیه هیچ پیشرفتی نداشته است. او به طور مداوم از انجام وظیفه خود اجتناب می‌کند.

«حبس ابد تشدید شده مجازات اعدام است که به طول زمان واگذاشته شده است»

جنبه «حبس ابد تشدید شده» نیز وجود دارد. در ترکیه چنین مجازاتی وجود نداشت. آقای اوجالان محاکمه و به اعدام محکوم شد. با این حال، ترکیه مجازات اعدام را لغو کرد تا توسط دادگاه حقوق بشر اروپا محاکمه نشود. اما همه کارشناسان حقوقی با نظر ما موافقند که «حبس ابد تشدید شده» مجازاتی مشابه اعدام است. این یک مجازات اعدام است که به طول زمان واگذاشته شده است. زیرا کسانی که این حکم را دریافت می‌کنند هیچ امکان و امیدی برای آزادی ندارند. در واقع وقتی این مجازات را به آقای اوجالان دادند، می‌گفتند هدفشان همین بوده است. گفتند: 'به مرور زمان او را آرام آرام می‌کشیم. ' این موضوع دیگر موضوعی نیست که به آقای اوجالان مربوط باشد. امروز هزاران نفر به این مجازات محکوم شده‌اند. اگرچه کمیته وزیران شورای اروپا درخواست می‌کند، اما ترکیه حتی تعداد آن را فاش نمی‌کند.

«ما در جلسه سی‌پی‌تی به شرایط کودای اشاره کردیم و روز دیگر از مرگ او مطلع شدیم»

من می‌خواهم یک مثال قابل توجه برای توضیح وخامت اوضاع بیان کنم. ما دیروز اول اکتبر با سی‌پی‌تی جلسه‌ای داشتیم. آنچه را که باید می‌گفتم آنجا هم گفتم. یک زندانی به نام عبدالقادر کودای وجود دارد. او به حبس ابد تشدید شده محکوم شد. او آنقدر بیمار بود که در بستر بیماری بود. بنابراین او حتی نمی‌توانست از زمین بلند شود. حتی با برانکارد به جلسه وکیل آمد. در ترکیه، مؤسسه پزشکی قانونی معمولاً گزارش «نمی‌تواند در زندان به زندگی‌اش ادامه دهد» را برای زندانیان بیمار صادر نمی‌کند. اما به دلیل اینکه حکم او حبس تشدید شده بود او را آزاد نکردند. آنها حتی اگر می‌خواستند نیز نمی‌توانستند او را آزاد کنند. چون در قانون چنین بندی وجود دارد. ما این را در ۱ اکتبر به سی‌پی‌تی گفتیم. و متأسفانه امروز صبح باخبر شدیم که عبدالقادر کودای درگذشت. به عبارت دیگر، من سعی می‌کنم توضیح دهم که 'حبس ابد تشدید شده' چه مشکلات بزرگی برای ترکیه ایجاد می‌کند.

«دادگاه حقوق بشر اروپا حبس ابد تشدید شده را شکنجه نامید»

و در درخواست ما از طرف آقای اوجالان در سال ۲۰۱۴، دادگاه حقوق بشر اروپا گفت: 'این خلاف ماده ۳ قرارداد است' و تایید کرد که این مجازات 'شکنجه' است. با وجود گذشت ۱۰ سال، متاسفانه ترکیه هیچ تغییری در این زمینه ایجاد نکرده است. دادگاه حقوق بشر در پرونده‌های دیگر پس از آقای اوجالان نیز تصمیمات مشابهی گرفت. متأسفانه کمیته وزیران که مسئولیت اجرای تصمیمات دادگاه اروپایی حقوق بشر را بر عهده دارد، به وظایف خود در این زمینه به اندازه کافی عمل نمی‌کند. ترکیه به طور مداوم مشکلات خود را به طول زمان وامی‌گذارد. این کار را به عنوان یک سیاست و روش انجام می‌دهد. او همین کار را با حبس ابد تشدید شده انجام می‌دهد. متاسفانه کمیته وزیران این میدان را به روی ترکیه نیز باز می‌کند.

رویکرد دولت ترکیه به امرالی به معنای حل نشدن مسئله کورد است

در آخرین جلسه هفته گذشته در مورد ترکیه به ترکیه یک سال دیگر فرصت داده شد تا مقررات حبس ابد تشدید شده را وضع کند. وضعیت آقای اوجالان فقط به این دلیل نیست که او موکل ماست. در عین حال موضع‌گیری سیاسی هم دارد. او فردی است که در مورد مسئله کورد حرفی برای گفتن دارد. او بازیگری است که ترکیه در مورد مسئله کورد او را مخاطب قرار داده است. بنابراین، رویکرد دولت به امرالی و انزوایی که در امرالی تحمیل می‌کند، در واقع به معنای حل‌نشده باقی ماندن مسئله کورد است. و این باعث می‌شود که کل ترکیه به تمام معنا بازنده شود. شاید اروپایی‌ها از اهمیت این موضوع آگاه نباشند. اما یکی از بزرگترین موانع بر سر راه دمکراتیک شدن ترکیه، حل نشدن مسئله کورد و انزوای ناشی از آن در امرالی است.

اجازه دهید این را نیز بیان کنم تا این موضوع روشن شود. پس از آوردن آقای اوجالان به امرالی، به مدت پنج سال بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۴، پ‌ک‌ک با درخواست او آتش‌بس یک‌جانبه اعلام کرد و نیروهای مسلح خود را به خارج از مرزها کشاند. و ترکیه در این پنج سال تمام اصلاحات خود را در روند ورود به اتحادیه اروپا انجام داده است. مذاکرات عضویت کامل آغاز شده است. وضعیت نامزدی به آن داده شد و اقتصاد آن در آن زمان بهبود یافت. متأسفانه ترکیه نتوانست از این روند به خوبی استفاده کند. و وانمود کرد که مسئله کورد حل شده است. با این حال، چنین چیزی اتفاق نیفتاد. در واقع درست در جایی که لاینحلی است باقی ماند. و بعد از مدتی اوضاع بدتر شد. در چارچوب تمام آنچه گفتم، من از همه کسانی که در نهادهای اروپایی کار می‌کنند می‌خواهم که در مورد مسئله کورد حساسیت بیشتری داشته باشند.»

«ترکیه عدم حل مسئله کورد را مبنا قرار می‌دهد»

دکتر دیپا گوویندارجان درایور در سخنرانی خود خاطرنشان کرد که بسیاری از کشورها در توطئه بین‌المللی علیه رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان نقش داشته‌اند. درایور با تاکید بر اینکه پیش از این میز راه حلی بین دولت ترکیه و کوردها ایجاد شده بود و این میز توسط دولت ترکیه سرنگون شد، تصریح کرد: «دولت ترکیه عدم حل مسئله کوردها را مبنا قرار می‌دهد.»

دیپا گوویندارجان درایور با تاکید بر اینکه دولت ترکیه یکی از اعضای شورای اروپا است و تمامی توافقات را امضا کرده است، ادامه داد: «انزوای آقای اوجالان همچنان ادامه دارد. نهادهای اروپایی باید وظایف و مسئولیت‌های خود را در چارچوب دموکراسی، حاکمیت قانون و حقوق بشر انجام دهند. وقتی به این موسسات فشار بیشتری وارد می‌کنیم، کاستی‌های این نهادها را هم می‌بینیم. وقتی به وضعیت آقای اوجالان نگاه می‌کنیم، مهم‌ترین چیزی که ما را به فکر فرو می‌برد، شرایطی است که او در آن قرار دارد و تلاش برای جدا کردن او از جامعه. این یکی از چیزهایی است که ما را بیشتر به فکر فرو می‌برد. آقای اوجالان در واقع بسیار فراتر از زندان نوع F در انزوا قرار دارد. همبستگی زندانیان در زندان برای مبارزه مشترک بسیار مهم است. در حالی که در بسیاری از زندان‌ها این امکان وجود دارد، اما وقتی به شرایط اوجالان نگاه می‌کنیم، امکان‌پذیر نیست. به عنوان مثال، «قوانین ماندلا» قوانینی است که علیه عدم ابلاغ مطلق تهیه شده است، اما امروز با عبدالله اوجالان نه در چارچوب این قوانین، بلکه به گونه‌ای رفتار می‌شود که بر خلاف این قوانین است. این وضعیت کاملاً خارج از قواعد حقوق جهانی است.

«ترکیه در صدر فهرست زندانیانی که شکنجه شده‌اند قرار دارد»

در زندان‌های آمریکا که به آن «سیاه چاله‌ها» می‌گویند، می‌توانیم با این افراط‌گرایی مواجه شویم. افرادی هستند که به صورت غیرقانونی در اسارت و در انزوا نگهداری می‌شوند. نمونه‌های افراطی مانند بازرسی نواری در هوای بسیار سرد و رهاسازی حشرات در سلول‌هایی که زندانیان در آن نگهداری می‌شوند وجود دارد. اینها اتفاق می‌افتد. نهادهایی که باید به وظایف خود عمل کنند می‌گویند: 'در واقع، ما ربطی به اینها نداریم'. این را نادیده می‌گیرند. مثلاً اینها در گواتمالا هم اتفاق می‌افتد. دنیا این مکان را نادیده می‌گیرد زیرا انسان‌های آنجا «زندانی مسلمان» هستند. به جای پایان دادن به این سیستم شکنجه، دولت‌ها در تلاش هستند تا زندان‌های بیشتری بسازند و این سیستم را بهبود بخشند. ترکیه در حال حاضر در صدر فهرست «زندانیانی که شکنجه شده‌اند» قرار دارد.

سی‌پی‌تی شکنجه در نوع F را تأیید می‌کند

آنچه با آقای اوجالان انجام شد به نوعی نادیده گرفته می‌شود. بنابراین آنچه در شخص آقای اوجالان با همه زندانیان و همه ستمدیدگان انجام می‌شود نادیده گرفته می‌شود. زمانی که فهمیدم سی‌پی‌تی ۹ بار به امرالی رفته است بسیار تعجب کردم. سی‌پی‌تی یک بار گزارش داد که زندان‌های نوع F شرایط بهتری را برای زندانیان فراهم می‌کند. در واقع، این گزارش سی‌پی‌تی آنچه را که من گفتم تأیید می‌کند. به عبارت دیگر، سی‌پی‌تی موضعی اتخاذ کرد که شکنجه در نوع F را تایید کرد.»