در یکصدمین سالگرد اعدام شیخ سعید و یارانش، زبیر آیدار در مورد کنفرانس و تجمع برنامه‌ریزی شده صحبت کرد و بر اهمیت زنده نگه داشتن حافظه تاکید کرد و از همه خواست که در تجمع ۲۹ ژوئن در کلن حضور یابند.
کوردها که با معاهده لوزان نادیده گرفته شدند، به رهبری شیخ سعید مقاومتی را آغاز کردند که با خونریزی سرکوب شد. شیخ سعید و یارانش در ۲۹ ژوئن ۱۹۲۵ در میدان داغ‌کاپی شهر آمد اعدام شدند.
در طول صد سال گذشته، نه دولت ترکیه از مفهوم آسیمیلاسیون و نابودی دست کشید و نه کوردها از جستجوی آزادی. به منظور زنده نگه داشتن حافظه و روشن کردن آنچه در آن روزها رخ داد، کنگره ملی کوردستان (ک‌ن‌ک) به مناسبت صدمین سالگرد مقاومت شیخ سعید، کنفرانسی دو روزه را در بروکسل، پایتخت بلژیک، برگزار خواهد کرد. بلافاصله پس از کنفرانس در تاریخ‌های ۲۷-۲۸ ژوئن، راهپیمایی و تجمعی در ۲۹ ژوئن در شهر کلن آلمان برگزار خواهد شد.
زبیر آیدار، عضو شورای اجرایی کنفدرالیسم جوامع کوردستان (ک‌ج‌ک) که در کمیته آماده‌سازی کنفرانس و تجمع حضور دارد، با خبرگزاری فرات (ANF) گفتگو کرد.
«قیام شیخ سعید با تحریک آغاز شد»
زبیر آیدار توضیح داد که قیام شیخ سعید با تحریک مقامات دولتی ترکیه در آن زمان آغاز شد. وی اظهار داشت که جمعیت آزادی در حال تدارک بود، اما در فوریه ۱۹۲۵ در منطقه پیران از توابع آمد، با تلاش برای بازداشت یاران شیخ سعید، قیام آغاز شد و دولت ترکیه برای غافلگیر کردن جمعیت آزادی در میانه زمستان، دست به چنین تحریکی زد.
«با لوزان، کوردها نادیده گرفته شدند»
آیدار بیان کرد که قیام شیخ سعید در واکنش به نادیده گرفته شدن کوردها با پیمان لوزان آغاز شد. او گفت: «کوردها در برابر جمهوری که بر اساس یکپارچگی بنا شده بود، واکنش داشتند. آن‌ها می‌خواستند مبارزه‌ای برای آزادی آغاز کنند. دولت نیز در برابر این، سیاست سرکوب و نابودی را اجرا کرد.» آیدار اظهار داشت که دولت ترکیه در مرحله تاسیس خود، پاکسازی اتنیکی انجام داده است و افزود که در ۱۹۱۵ ارامنه، آشوری‌ها و کلدانی‌ها، در ۱۹۱۹ یونانیان پونتوس، و در ۱۹۲۵ کوردها مورد نسل‌کشی قرار گرفتند. آیدار با اشاره به اهمیت زنده نگه داشتن حافظه در برابر کشتارها و نسل‌کشی‌ها گفت: «اینکه بتوانیم بحث کنیم که چه چیزی در کجا و چه زمانی اتفاق افتاد، مهم است. در صدمین سالگرد، یاد کسانی که فداکاری کردند و بیان آنچه در چارچوب آکادمیک رخ داد، اهمیت دارد. ما این کنفرانس را نیز با همین هدف برگزار می‌کنیم.»
«روز اعدام شیخ سعید پیامی به رهبر آپو بود»
زبیر آیدار، حکم اعدام رهبر آپو در سالگرد اعدام شیخ سعید و یارانش در ۲۹ ژوئن را نمونه‌ای از زنده نگه داشتن حافظه توسط عاملان کشتار دانست و گفت: «حتی اگر ما بخوابیم، حتی اگر ما به خاطر نیاوریم، آن‌ها همه چیز را به خاطر دارند. حکم اعدام رهبر آپو در ۲۹ ژوئن یک پیام مهم است. آن‌ها گفتند: 'ما با شما اینگونه رفتار خواهیم کرد. همان کاری که با شیخ سعید و یارانش کردیم، با شما نیز خواهیم کرد.' ما نیز باید این‌ها را فراموش نکنیم و تاریخ را در جای خود قرار دهیم.» آیدار با تاکید بر سطح آکادمیک کنفرانس، اظهار داشت که این مسئله از هر جهت مورد بحث قرار خواهد گرفت و کارگاه‌هایی در مورد آنچه قبل و بعد از آن رخ داده است، برگزار خواهد شد، وضعیت سیاسی و اجتماعی کوردستان مورد بررسی قرار خواهد گرفت و یادآور شد که قیام شیخ سعید نه تنها باکور کوردستان، بلکه تمام بخش‌های کوردستان را تحت تاثیر قرار داده است.
«کنفرانس و تجمع با رهنمودی ملی آماده شده است»
آیدار با تاکید بر اینکه این کنفرانس به طور کلی پیام «فراموش نکردیم و فراموش نخواهیم کرد» را منتقل خواهد کرد، یادآور شد که مکان دفن شیخ سعید و یارانش هنوز مشخص نیست و همزمان خواستار عدالت و تشکیل یک کمیسیون حقیقت‌یاب شد.
آیدار با یادآوری تجمع که پس از کنفرانس در شهر کلن آلمان برگزار خواهد شد، گفت: «این همچنین یک یادبود شهیدان است. این کنفرانس و تجمع با رهنمود ملی آماده شده است. در اینجا، به جای ایدئولوژی یا رویکرد این یا آن حزب، یک کنفرانس و تجمع با انعکاس‌های ملی آماده شده است. قیام‌های کوردها حافظه و ارزش‌های مشترک ما هستند. همه باید مطابق با آن رفتار کنند.»
«قیام‌های کوردها بر چوبه‌های دار، به پایان رسید»
آیدار با اشاره به اینکه قیام شیخ سعید به بحث‌های راه‌حل و گفتگو در ترکیه نیز مربوط می‌شود، گفت: «در باکور کوردستان، فرآیند گفتگویی به رهبری رهبر آپو در جریان است. وقتی به امروز نگاه می‌کنید، ۱۹۲۵ امروز نیز ادامه دارد. اما ما با رویکردی متفاوت، یعنی تلاش برای حل آن بر سر میز، به این موضوع می‌پردازیم. همانطور که در تمام قیام‌های کوردها اتفاق افتاد، در آن روز نیز چوبه‌های دار برپا شد. ما اکنون در تلاشیم تا میزهای راه‌حل را برقرار کنیم و در حال حاضر یک میز وجود دارد. تمام قیام‌های کوردها بر چوبه‌های دار به پایان رسید. اما قیام ۵۲ ساله حزب کارگران کوردستان (پ‌ک‌ک) اکنون به دنبال راه‌حل بر سر میز است. ما برای این تلاش می‌کنیم. به همین دلیل، درس گرفتن از تاریخ و ساختن امروز مهم است.» آیدار این هشدار را نیز داد: «این به این معنی نیست که با بیان آنچه در گذشته اتفاق افتاده، به روند آسیب می‌رسانیم. یا با گفتن اینکه امروز فرآیندی وجود دارد، 'گذشته را فراموش کنیم' نمی‌گوییم. همه چیز در یک واقعیت مشخص می‌شود. این واقعیت ماست و باید با گذشته روبرو شد.»
«در ۲۹ ژوئن منتظر مشارکت همه در میدان تجمع کلن هستیم»
زبیر آیدار در پایان، این فراخوان را برای تجمع صادر کرد: «۲۹ ژوئن ۲۰۲۵؛ دقیقا ۱۰۰ سال پیش، ما می‌خواهیم به چوبه‌های داری که در میدان داغ‌کاپی آمد برپا شد، پاسخ دهیم. یعنی در آن روز صبح، چوبه‌های دار برای شیخ سعید و ۴۷ نفر از یارانش برپا شد. همه آن‌ها اعدام شدند. ۱۰۰ سال بعد، ما به عنوان نوادگان آن‌ها، به عنوان وارثان آن‌ها، به عنوان وارثانی که ادعا داریم این هدف را به موفقیت و به راه‌حل می‌رسانیم، در کلن گرد هم خواهیم آمد. این یک تجمع از یک سازمان یا حزب نیست. این یک یادبود شهیدان است. این تجمعی است که همه برای گرامیداشت یاد کسانی که ۱۰۰ سال پیش شهید شدند، گرد هم می‌آیند. تمام احزاب، سازمان‌ها، افراد و مردم کوردستان دعوت شده‌اند. منتظر مشارکت همه در میدان تجمع کلن هستیم.»
