وکیل ابراهیم بیلمز با بیان اینکه طبق تصمیم دادگاه حقوق بشر، موکلان وی از سال ۲۰۱۴ تحت شکنجه در امرالی نگهداری می‌شوند، همچنین پرونده‌های انزوا در سازمان ملل را یادآور شد و خاطرنشان کرد که ترکیه محکوم خواهد شد.
۴۰ ماه است که از رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان که بیش از ۲۵ سال است در شرایط انزوای شدید در زندان جزیره امرالی به سر می‌برد، اطلاعی دریافت نمی‌شود. رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان که حق ملاقات با خانواده و وکیلش غصب شده است، به طور کلی در وضعیت عدم ارتباط مطلق قرار دارد. در مقابل این غیرقانونی، نهادهای مجاز، به ویژه کمیته اروپایی پیشگیری از شکنجه (سی‌پی‌تی) که تنها صلاحیت ورود به امرالی را دارد، سکوت می‌کنند.
انزوا در امرالی که هیچ قانونی در شخص رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان اجرا نمی‌شود، در چه مرحله ای است؟ چگونه حق زندانیان از وکیل و ملاقات با خانواده در امرالی سلب می‌شود؟ چرا سی‌پی‌تی در مقابل غیرقانونی سکوت کرده است؟ چگونه وکلای رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان برای شکستن این انزوا تلاش می‌کنند؟ اهمیت کارزار «آزادی عبدالله اوجالان، راه حل مسئله کورد» چیست؟
در مورد پاسخ همه این سوالات با ابراهیم بیلمز، یکی از وکلای رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان گفتگو کردیم. بخش دوم گفتگوی ما با وکیل دادگستری بیلمز به شرح زیر است:
ما مطمئن هستیم که سازمان ملل ترکیه را محکوم خواهد کرد
*به عنوان وکلای رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان، یکی از نهادهایی که از طریق آن بی‌قانونی در امرالی را مطرح می‌کنید، کمیته حقوق بشر سازمان ملل است. شما در سخنرانی خود در کنفرانسی که در دفتر ژنو سازمان ملل متحد برگزار شد، از نهادهای مجاز سازمان ملل متحد خواستید تا علیه انزوای امرالی اقدام کنند. این ارگان‌ها چه مسئولیتی دارند و درخواست‌های شما در اینجا در چه مرحله‌ای است؟
ما برای مدت طولانی از مکانیسم‌های حقوق بین‌الملل از طریق نهادهای دادگاه حقوق بشر اروپا و شورای اروپا استفاده می‌کردیم. من رویکرد دادگاه حقوق بشر اروپا را برای شما توضیح دادم. ۱۲ سال است که به درخواست ما برای انزوای دسته‌جمعی پاسخ نداده است.
در گذشته، ما به ارگان‌ها و کمیساریای‌های مربوطه سازمان ملل درخواست می‌دادیم. به منظور غلبه بر انزوا، در ۲۹ ژوئیه ۲۰۲۲ درخواستی را به کمیته حقوق بشر سازمان ملل ارائه کردیم. این کمیته همچنین به عنوان یک دادگاه بین‌المللی جهانی مانند دادگاه حقوق بشر اروپا عمل می‌کند.
درخواست‌های فردی را دریافت می‌کند و به نام آن کشورها قضاوت می‌کند. تفاوت آن با دادگاه حقوق بشر اروپا این است که صلاحیت قضایی آن در سراسر جهان است. در این زمینه، ما نیز در اینجا درخواستی را با عریضه خود در توضیح وضعیت ارائه دادیم. کمیته حقوق بشر سازمان ملل در ۶ سپتامبر ۲۰۲۲ درخواست ما را پذیرفت و از دولت ترکیه درخواست اقداماتی کرد.
کمیته با اشاره به غیرقابل قبول بودن شرایط انزوا، از ترکیه خواست فوراً راه را برای دسترسی نامحدود عبدالله اوجالان و سه زندانی دیگر در امرالی به وکلای مورد نظر خود هموار کند.
با وجود این تصمیم کمیته، ترکیه هیچ اقدامی نکرد و به این درخواست تن نداد. ما دوباره این وضعیت را به کمیته حقوق بشر سازمان ملل متحد رساندیم. پس از آن، کمیته مجدداً در ژانویه ۲۰۲۳ اقداماتی را درخواست کرد. اما ترکیه این خواسته را برآورده نکرد.
امروز، پرونده ما در کمیته حقوق بشر سازمان ملل همچنان ادامه دارد. ما مطمئن هستیم که کمیته حقوق بشر سازمان ملل ترکیه را محکوم خواهد کرد. زیرا این انزوا با کنوانسیون حقوق بشر اروپا، کنوانسیون‌های سازمان ملل و یا قانون اساسی خود ترکیه سازگار نیست.
مجدداً در ۱۷ می ۲۰۲۴ به گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد شکنجه و استقلال قضات و وکلا درخواست دادیم. ما به گزارشگر شکنجه مراجعه کردیم زیرا شرایط انزوا در امرالی شرایط شکنجه است. نمی‌توان این وضعیت را با اصطلاح دیگری نام برد، زیرا این شرایط به وضوح شرایط شکنجه است.
«بر اساس دادگاه حقوق بشر اروپا، موکلان ما از سال ۲۰۱۴ تحت شکنجه بوده‌اند»
در سال ۲۰۱۴، ما در رابطه با مجازات حبس ابد تشدید شده به دادگاه حقوق بشر اروپا مراجعه کردیم. در رابطه با این درخواست، دادگاه حقوق بشر اروپا حکم به حبس ابد تشدید شده را نقض ماده ۳ کنوانسیون حقوق بشر دانست. به عبارت دیگر، او حکم داد که ممنوعیت شکنجه در امرالی نقض شده است. بنابراین شیوه اجرای حکم تشدید حبس ابد را شکنجه دانست. بر اساس این تصمیم دادگاه حقوق بشر، موکلان ما از سال ۲۰۱۴ که این تصمیم صادر شد تحت شکنجه قانونی قرار داشتند.
من همه اینها را مستقل از شرایط انزوا می‌گویم. در حال حاضر، شرایط انزوا نیز به معنای شکنجه است. ما این خواسته‌ها را به گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد شکنجه رساندیم.
ما همچنین از انجام حرفه خودمان منع شده‌ایم. به موکلان ما مجازات‌های انضباطی داده می‌شود و از ملاقات با خانواده جلوگیری می‌شود، ما در آن فرآیندها دخالت نداریم. این تصمیمات به ما اطلاع داده نمی‌شود. با وجود اینکه وقتی از این وضعیت مطلع شدیم درخواست دادیم و درخواست کردیم که این تصمیمات برای ما ارسال شود، این تصمیمات برای ما ارسال نمی‌شود. همچنین آنها ما را در سیستم UYAP قرار نمی‌دهند.
همچنین تصمیمات منع وکیل گرفته می‌شود. در مورد آنها هم همینطور است. ما مطلع نیستیم و مشمول این روند نمی‌شویم. بنابراین ما نمی‌توانیم به حرفه خود عمل کنیم. به همین دلیل ما به گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد استقلال قضات و وکلا نیز درخواست دادیم. ما همچنان این پرونده را دنبال می‌کنیم.
«سکوت با رویکرد به مسئله کورد مرتبط است»
*همانطور که شما بیان کردید، شاهد این هستیم که هم قوانین داخلی و هم قوانین بین‌المللی در امرالی اجرا نمی‌شود. از سوی دیگر با وجود این غیرقانونی، دستگاه‌های مجاز همچنان در برابر این انزوا سکوت می‌کنند. چگونه باید به این سکوت پرداخت؟
من فکر می‌کنم که سکوت دولت‌ها و سازمان‌های رسمی فرادولتی کاملاً به مسئله کورد مربوط می‌شود. این وضعیتی است که مربوط به رویکرد به حل و عدم حل مسئله کورد است. در نتیجه نمی‌توان ادعا کرد که شرایط انزوایی که آقای اوجالان در آن قرار دارد مستقل از حل مسئله کورد است. موضع آقای اوجالان معلوم است. عبدالله اوجالان هم از نظر مردم کورد به عنوان یک رهبر و هم به عنوان یک بازیگر مهم در حل مسئله کورد شناخته می‌شود. میلیون‌ها نفر در گذشته کمپین‌ها را امضا کردند و آقای اوجالان را به عنوان اراده سیاسی خود نشان دادند. در آن زمان افرادی را محاکمه و دستگیر می‌کردند که به آقای اوجالان می‌گفتند آقای (جناب) اوجالان. با وجود این تهدید به دستگیری، افراد زیادی امضا کردند. وضعیت در جبهه کوردها بدین شکل است.
از سوی دیگر، اگرچه دولت در جریان محاکمه در سال ۱۹۹۹ تلاش کرد آقای اوجالان را در مطبوعات و افکار عمومی "اهریمن‌سازی" و لینچ کند، اما در واقع از تلاش‌های گذشته آقای اوجالان و جستجوی راه‌حلی برای مسئله کورد اطلاع داشت. یعنی دولت هم آقای اوجالان را به عنوان بازیگر پذیرفت. به همین دلیل پس از سال ۱۹۹۹ جلسات محرمانه‌ای را پشت درهای بسته در امرالی برگزار کرد.
«عبدالله اوجالان یک فرصت بزرگ برای مردم ترکیه است»
بعداً مذاکرات اسلو بین پ‌ک‌ک و مقامات دولتی برگزار شد. سپس، پس از سال ۲۰۱۲، فرآیندی به نام "فرایند راه‌حل" توسعه یافت. آقای اوجالان مستقیما مورد خطاب قرار گرفت. بنابراین باید به صراحت گفت که آقای اوجالان یک فرصت بزرگ هم برای دولت ترکیه و هم برای مردم ترکیه است. او رویکرد و اراده‌ای بسیار صمیمانه نسبت به حل مسئله کورد دارد. زمانی که به امرالی رفتیم، از نزدیک شاهد این وضعیت بودیم.
آقای اوجالان همیشه در تلاش و جستجوی راه حل بود. و ما شاهد بودیم که او قدرت انجام این کار را دارد. وی تمامی موضوعات مشابه این موضوع را در دنیا بررسی کرد. او معقول‌ترین پیشنهادات راه حل را ارائه کرد. او امکان شکل‌گیری جلسه دولما‌باغچه را فراهم کرد. او واقعاً صداقت و قدرت زیادی برای حل این موضوع دارد. بنابراین، ما در مورد یک فرد عادی صحبت نمی‌کنیم. به همین دلیل باید این انزوا را با مسئله کورد پیوند داد. بنابراین سکوت سازمان‌ها و دولت‌های بین‌المللی در قبال این انزوا به دیدگاه و رویکرد آنها نسبت به مسئله کورد مربوط می‌شود.
همچنین ممکن است قدرت‌های هژمونی وجود داشته باشند که خواهان حل دموکراتیک و مسالمت‌آمیز مسئله کورد نباشند. آنها می‌دانند که مسئله حل نشده کورد باعث تضعیف ترکیه و خاورمیانه می‌شود. مسئله کورد در کنار مسئله فلسطین یکی از داغ‌ترین مشکلات خاورمیانه است. همانطور که آقای اوجالان بارها در دفاعیات خود گفته است، مثلاً اگر ترکیه مسئله کورد را حل می‌کرد، به جای اینکه آن را دشمن ببیند، از ساختار روژاوا حمایت می‌کرد، شاید امروز در نقطه دیگری قرار می‌گرفتیم. او همه کوردها را در خاورمیانه جذب می‌کرد.
ترکیه تنها با دموکراتیک‌شدن می‌تواند این کار را انجام دهد. برخی از قدرت‌ها ممکن است ترکیه دموکراتیزه، ترکیه کوردستان و خاورمیانه‌ای که خلق‌ها در آن آزاد شده‌اند را نخواهند. بنابراین روابط بین‌الملل در این زمینه کمی پیچیده است.
به خاطر همه این دلایل، ساختاری به نام قانون وجود دارد. رعایت الزامات قانون ضروری است. آنچه طبق قانون لازم است این است که انزوای اعمال شده بر آقای اوجالان باید هر چه سریعتر برداشته شود. سازوکارهای قضایی بین‌المللی حداقل باید مداخلات لازم را در این زمینه انجام دهند.
«ترکیه نمی‌تواند کارزار آزادی را نادیده بگیرد»
*در ۱۰ اکتبر گذشته، کارزار جهانی تحت عنوان "آزادی برای عبدالله اوجالان، راه‌حل سیاسی برای مسئله کورد" راه‌اندازی شد. این کارزار با گنجاندن بخش‌های مختلف اجتماعی به رشد خود ادامه می‌دهد. این کارزار همچنین توجه را به این واقعیت جلب می‌کند که ترکیه در حال منزوی شدن روزافزون در عرصه بین‌المللی است. در مورد اهمیت این کارزار چه می‌خواهید بگویید؟
قبل از هر چیز، من فکر می‌کنم این کارزار بسیار مهم است. من فکر می‌کنم ترکیه هیچ شانسی برای نادیده گرفتن این کارزار ندارد. حتی اگر ترکیه چشمان خود را ببندد و این کارزار را نادیده بگیرد، واقعیت اینگونه نیست. وجهه ترکیه با این کارزار آسیب می‌بیند.
چشم‌انداز راه حل آقای اوجالان برای خاورمیانه به سرعت در حال شناخته شدن و بحث در اروپا و جهان است. کنفرانس‌هایی در این زمینه برگزار می‌شود. به یمن این کارزار، این شرایط انزوا بیشتر قابل مشاهده و شنیدن شده است. اگرچه سازمان‌ها و دولت‌های بین‌المللی سکوت اختیار کرده‌اند، افکار عمومی دموکراتیک در این کشورها اکنون شروع به صحبت کرده‌اند. بنابراین غیرممکن است که ترکیه تحت تأثیر این موضوع قرار نگیرد. من فکر می‌کنم که اگر این کمپین به همین شکل به رشد خود ادامه دهد، در آینده نزدیک نتیجه مثبتی حاصل خواهد شد.
«ما می‌توانیم با همبستگی انزوا را بشکنیم»
*در پایان چیزی هست که بخواهید اضافه کنید؟
همبستگی در شکستن انزوا بسیار مهم است. یک رویه و واقعیت دولتی وجود دارد که قوانین خود و قوانین بین‌المللی را اجرا نمی‌کند. متأسفانه سایر دولت‌ها و قدرت‌های بین‌المللی تا حد زیادی چشمان خود را بر این وضعیت می‌بندند. به همین دلیل، همه افکار عمومی دموکراتیک بین‌المللی و به ویژه سازمان‌های غیردولتی باید صدای خود را بلند کرده و در این زمینه اقدام کنند. ما انتظار همبستگی آنها را داریم. فکر می‌کنم با همبستگی بر این انزوا غلبه خواهیم کرد.
