بخش غربی کردستان که کردها به آن " روژاوا " می گویند در سال 2013 بیش از هر زمانی در محور مباحث سیاسی جهان قرار گرفت . با وجود تمامی فشارهای سیاسی و اقتصادی و تحریم ها ، مدل " خودمدیریتی دمکراتیک " که کردها از آغاز قیام مردمی سوریه برای نهادینه کردن آن گام برداشته بودند حرکتی رو به رشد داشت و برقراری مدیریت خودگردان دمکراتیک با مشارکت عموم خلق های ساکن روژاوا نظر جامعه جهانی را به خود جلب کرد .

تلاش دهها ساله مردم روژاوا(غرب کردستان) برای آزادی پس از قیام پانزدهم مارس سال 2011 در سوریه به عالی ترین حد خود رسید .

مردم روژاوا که در نوزدهم ژوئیه سال 2012 نیروهای رژیم بعث سوریه را از شهرهای خود بیرون رانده و در مسیر برقراری مدل خودگردانی دمکراتیک گام برداشتند در سال 2013 با سازمان یافتگی بیشتری که به آن دست یافتند شکل و شمایل خودمدیرتی را نمایان تر کردند.روند برقراری مدل خودمدیریتی دمکراتیک امسال با مشارکت دیگر اقلیت های ساکن منطقه پیشرفت زیادی به خود دید .

حزب اتحاد دمکراتیک  PYD در ماه ژوئیه سال 2013 با تکمیل پروژه خودمدیریی دمکراتیک آنرا به دیگر خلق های ساکن منطقه نیز ارائه داد . PYD همچنین برای عملی کردن این پروژه سلسله نشستهایی با نمایندگان تشکلات موجود در روژاوا برگزار کرد .

بدنبال این دیدارها که نظر مثبت بسیاری از جریانات را جلب کرد در روز سیزدهم آگوست 2013 آسیا عبدالله از روسای مشترک حزب اتحاد دمکراتیک در یک کنفرانس خبری اعلام کرد مرحله نخست پروژه آنها به اتمام رسیده و دور دوم اجرای پروژه به جریان افتاده است. وی پروژه ای که دارای 9 ماده بود را اعلام کرد و آنرا مسیر رسیدن به خودگردانی دمکراتیک دانست .

در روز هشتم سپتامبر نیز مجلس خلق روژاوا (MGRK) و انجمن میهنی کرد در سوریه (ENKS) نشستی برای بررسی این پروژه انجام دادند . این نشست به توافق طرفین رسید و هر دو مجلس متعهد شدند برای اجرای پروژه فعالیت کنند. در این چارچوب برای عملی کردن 9 ماده ای که در پروژه بود کمیته هایی تشکیل داده شدند . مفاد این پروژه از این قرار بودند :

یک – در خلال چهل روز کمیته تدوین قانون موقت با مشارکت نمایندگان تمامی خلق های منطقه تشکیل شود.

دو – تمامی طرف ها افرادی که قرار است در شورای موقت جای گیرند را انتخاب می کنند.

سه – شورای موقت همپیمانی اجتماعی را فراهم می کند .

چهار – شورای موقت مسئول تدوین قوانین انتخابات دمکراتیک خواهد بود .

پنج – شورای موقت مسئول اصلی رهبری است و به منظور تسهیل امورش اقدام به تشکیل کمیته های سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و امنیتی می کند.

شش – نیروهای امنیتی و دفاعی مسئولیت تأمین آرامش و امنیت مناطق کردنشین و مناطق مشترک کردها و دیگر خلق ها را بر عهده خواهند داشت . این سازه ها ملی بشمار می روند و عملکردی منطبق با قوانین و موازین بین المللی خواهند داشت . این سازه ها همچنین در قبال مدیریت موقت نیز مسئولند.

هفت – ناظران بین المللی و سازمان های حقوق بشری غیر دولتی می توانند بر انتخابات دمکراتیک نظارت داشته باشند.

هشت – مجلس عمومی که اعضای آن در انتخابات برگزیده می شوند مجلس مشروع تمامی خلق ها در مناطق کردی و مناطق مشترک خواهد بود . 

نه – مجلس عمومی یک قانون اساسی دمکراتیک منطبق با حقوق بشر و حقوق بین الملل تنظیم خواهد کرد.

پس از آنکه این پروژه از سوی هر دو مجلس غرب کردستان به امضا رسید کمیته های اجرایی آن تشکیل داده شدند و دیدارها با اقلیت های ساکن منطقه ادامه داشتند. در حالیکه تمامی طرف ها برای اجرای این پروژه قول مساعد داده بودند اما به دلیل مداخلات نیروهای خارجی و منطقه ای ، انجمن میهنی کرد در سوریه در نشستی اعلام کرد که به همکاری خود خاتمه خواهد داد .

مجلس عمومی موسسان تأسیس شد

در روز دوازدهم نوامبر پس از گفتگوهای صورت گرفته نشستی در قامشلو با شرکت نمایندگان خلق های ساکن منطقه برگزار شد . در این نشست مجلس مدیریتی مشترک دولت موقت که هشتاد و دو عضو داشت شکل گرفت . تحت چتر این مجلس نیز شورای تدوین پروژه خودمدیریتی و شورای تدوین اسناد و قوانین تشکیل شدند. در این نشست همچنین در مورد شمایل نظام مدیریتی نیز گفتگوهایی صورت گرفت و تصمیم بر آن شد که روژاوا بصورت ایالتی اداره شود . مناطق روژاوا به سه ایالت عفرین ، کوبان و جزیر تقسیم شدند . طبق تصمیمات اتخاذ شده می بایست هر ایالتی مدیران خود را انتخاب کرده و به مجلس عمومی معرفی کند.

بازتاب جهانی خودمدیریتی در روژاوا

تأسیس مجلس در صحنه سیاسی جهان نظرها را به خود معطوف کرد و رسانه ها آنرا بازتاب دادند . جریانات مخالف و موافق به تحلیل و ارزیابی این موضوع پرداختند . ائتلاف مخالفان سوریه با این پروژه مخالفت کرد و از تأسیس مجلس به عنوان خیانت نام برد . ایالات متحده امریکا نیز با تغییرات روی داده مخالف بود .

ترکیه نیز طبق معمول مخالفت خود با این پروژه را اعلام داشت و گفت که اجازه نخواهد اتفاق تازه ای در روژاوا روی دهد . در این جریان نخست وزیر ترکیه با رئیس اقلیم فدرال کردستان به تبادل نظر پرداختند.

مسعود بارزانی رئیس اقلیم فدرال در جنوب کردستان که از سوی رجب اردوغان به ترکیه دعوت شده بود در چهاردهم نوامبر 2013 طی بیانیه ای مدعی شد که در بخش غربی کردستان انقلاب روی نداده است . یک روز پس از این اظهارات ، بارزانی در شهر آمد با اردوغان دیدار کرد و پیمان نامه ای چهار ماده ای بر ضد روژاوا با وی به امضا رساند . مقامات اقلیم فدرال محتوای این پیمان نامه که در مطبوعات ترکی منتشر شد را تکذیب کردند اما نخست وزیر ترک اردوغان در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد ترکیه با همکارتی بارزانی در برابر روژاوا عمل می کند .

گامی دیگر بسوی اعلان خودمدیریتی

در روز پانزدهم نوامبر کمیته نظارت بر پروژه اداره موقت نخستین نشست خود را در قامشلو برگزار نمود . در این نشست کمیته ای نوزده نفره که متشکل از نمایندگان سه ایالت اعلام شده بودند تشکیل شد .

پس از اتمام فعالیت های کمیته تدارکات و به پیشنهاد کمیته نظارت بر پروژه خودمدیریتی ، مجلس مشترک جلسه ای برگزار کرد و طی آن تصمیمات تازه ای اتخاذ شدند .

یک – هر یک از ایالات اعلام شده باید بطور مستقل مدیریت خودگردان خود را برگزیند.

دو – مجلس عمومی موسسان و شورای تدوین پروژه تحت نام " مجلس تدوین قوانین موقت " با یکدیگر تلفیق شدند .

سه – برای تدارک پروژه خودگردانی ، " شورای تدوین پروژه خودمدیریتی دمکراتیک " تشکیل شد.

چهار – نام سه ایالت خودمدیر به عنوان ایالت جزیر ، کوبان و عفرین اعلام شدند.

پس از این نشست انجمن میهنی کرد در سوریه با رد پروژه خودمدیریتی اعلام کرد که بطور مستقل در کنفرانس ژنو دو شرکت خواهد کرد .

نشست هولیر ؛

بدنبال پیشرفت هایی که حاصل شد فعالیت ها در ارتباط با خودمدیریتی دمکراتیک دامه داشت اما دیدارها میان مجلس خلق روژاوا و انجمن میهنی کرد قطع شده بود . پس از مدتی سردی روابط ، کنفدرالیسم جوامع کردستان در بیانیه ای اعلام کرد که حزب کارگران کردستان و پارت دمکرات کردستان در دیدارهایی با محوریت روژاوا به توافق رسیده اند. سرانجام در روز هفدهم دسامبر امسال در هولیر دیدارها میان مجلس خلق روژاوا و انجمن میهنی کرد در سوریه از سر گرفته شد . در این دیدارها که تا بیست و سوم دسامبر ادامه داشتند طرفین در ارتباط با مواردی از قبیل " اعزام یک هیئت مشترک به کنفرانس ژنو " ، بازگشایی دروازه مرزی سمالکا " و " وضعیت زندانیان در روژاو " به توافق رسیدند. البته در این دیدارها هیچ نتیجه ای در مورد فعالیت های مربوط به پروژه خودمدیریتی و شورای عالی کرد بدست نیامد .

نمایندگان این دو مجلس در روز بیست و چهارم دسامبر در یک کنفرانس خبری در هولیر توافقات بدست آمده را رسما اعلام کردند و از تداوم دیدارها برای توافقات دیگر خبر دادند.

شکوفایی در عرصه دیپلماسی

2013 از لحاظ دیپلماسی نیز سال روژاوا بود . نهاد شورای عالی کرد در این سال از سوی بسیاری از سازمان های جهانی برای انجام دیدار دعوت شد .

در روز چهارم ژوئن نمایندگان شورای عالی کرد به دنبال دعوت وزیر خارجه روسیه وارد مسکو شدند . در پی گفتگوی طرفین روسیه با شرکت مستقل شورای عالی کرد در دومین کنفرانس ژنو موافقت کرد . البته همپیمانان امریکا با شرکت مستقل کردها در کنفرانس ژنو مخالف خود را ابراز داشتند.

در روز ششم اکتبر هیئتی از شورای عالی کرد اینبار به ترکیه سفر کرد و با مقامات دولت و برخی از سفرای اروپایی دیدار انجام داد .

در روز سی ام اکتبر نیز نمایندگان مجلس خلق روژاوا در دمشق با اخضر ابراهیمی نماینده ویژه سازمان ملل متحده در امور سوریه دیدار و گفتگو کردند.

سفر صالح مسلم به ترکیه ؛

دولت ترکیه از آغاز قیام در سوریه با دستاوردهای کردها مخالفت کرد و در نقطه مقابل حزب اتحاد دمکراتیک قرار گرفت . صالح مسلم از روسای مشترک حزب اتحاد دمکراتیک در سفری به دعوت ترکیه در ماه ژوئیه با مقامات وزارت خارجه این کشور دیدار کرد و ابعاد پروژه خودمدیریتی دمکراتیک را به آنها معرفی کرد.

همچنین آسیه عبدالله رئیس مشترک حزب اتحاد دمکراتیک نیز در ماه سپتامبر به دعوت حزب صلح و دمکراسی به شهر آمد رفت و در مراسم روز جهانی صلح از مدل پیشنهادی کردها برای غرب کردستان سخن گفت .

تلاش برای انحلال شورای عالی کرد

در سال 2013 بسیاری از نیروهای منطقه ای و حتی جناح های کردی سعی کردند شورای عالی کرد را منحل کنند . در نتیجه این تلاش بود که انجمن میهنی کرد از حضور در نشست های این شورا انصراف داد .

پیوستن احزاب سیاسی به مجلس خلق روژاوای کردستان ؛

در ماه سپتامبر حزب کمونسیت کردستان و حزب لیبرال کردستان به مجلس خلق روژاوا پیوستند.

فعالیت های مشترک ؛

در سال 2013 همکاری های احزاب نیز افزایش یافتند . در روز بیست و دوم سپتامبر طی نشستی میان رهبران حزب اتحاد دمکراتیک و حزب دمکراتیک کرد در سوریه کمیته همکاری مشترک تشکیل شد . حزب اتحاد دمکراتیک همچنین با حزب اتحاد سریانی نیز پیمان همکاری امضا کرد .

در ماه آوریل نیز روسای احزاب روژاوا با مراد کارائیلان رئیس وقت شورای رهبری کنفدرالیسم جوامع کردستان دیدار کردند . حمید جاجی درویش دبیر حزب دمکرات پیشرو کرد در سوریه ، محی الدین شیخ علی دبیر حزب اتحاد دمکراتیک کرد در سوریه ، محمد موسا دبیر حزب چپ کرد در سوریه و نجم الدین ملا عمر دبیر حزب کمونیست کردستان در این دیدار حضور داشتند . مراد کارائیلان در این دیدار تأکید کرد آنها حامی منافع مردم روژاوا خواهند بود .

تحریم روژاوا و افزایش شمار پناهندگان ؛

تحریم های اعمال شده بر روژاوا نیز از مباحث مهم امسال بود . در روز نوزدهم ماه می هنگامی که گروهی از افراد مشکوک قصد داشتند از طریق راههای غیر معمول وارد روژاوا شوند از سوی واحدهای مدافع خلق دستگیر و به نیروی آسایش تحویل شدند. پس از بازجویی ها مشخص شد که گروه مورد نظر از اعضای احزاب کردی جنوب کردستان هستند که تحت آموزش نظامی قرار گرفته اند .پس از این رویداد مقامات اقلیم فدرال کردستان ضمن انسداد دروازه مرزی سیمالکا اقدام به استقرار نیروهای پیشمرگ در سراسر خطوط مرزی کردند .

از سوی دیگر مردم روژاوا به پناهندگی به کشورهای دیگر ترغیب شدند و بیش از سه ماه رسانه های نزدیک به دولت اقلیم فدرال کردستان مدعی شدند که دروازه مرزی سیمالکا برای قبول پناهندگان و ارسال کمک های انسان دوستانه باز است . به دنبال پخش این اخبار بود که هزاران نفر در مقابل دروازه مرزی تجمع کردند. این اتفاقات همزمان با شدت یافتن حملات گروههای تروریستی به روژاوا بود.

در روز پانزدهم آگوست مقامات اقلیم دروازه مرزی را گشودند و هزاران نفر وارد جنوب کردستان شدند .

دیوار ننگین و اعتراضات کردها ؛

دولت ترکیه از روز دهم اکتبر سال 2013 طرح دیوار کشی در نوار مرزی میان غرب و شما کردستان را آغاز کرد . این طرح دیوارکشی در محدوده های عفرین ، کوبان و سریکانی و نسیبین را شامل می شود ، طرحی که کردها از آن به عنوان دیوار ننگین نام بردند و با انجام اعتراضات گستره ای خواهان توقف اجرای آن هستند.