در تاریخ، ستمگران و حاکمان بارها برای جلوگیری از آشکار شدن حقیقت، رهروان حقیقت را آماج حملات و فشار قرار داده‌اند. زیرا پیروی از حقیقت، افشای حقیقت است. پیروان حقیقت؛ اصحاب مطبوعات و رسانه‌ها همواره در معرض بازی‌های کثیف، خشونت، شکنجه و فشار ستمگران قرار دارند. اعضای مطبوعات آزاد در هر چهار بخش کوردستان هدف حمله اشغالگران قرار می‌گیرند.

اولین شهید مطبوعات آزاد در باکور کوردستان: جنگیز آلتون

اولین شهید مطبوعات آزاد جنگیز آلتون در ۹ جولای ۱۹۶۸ در منطقه حصار اِلح به دنیا آمد. پس از پایان دبیرستان در الح، جنگیز در سال ۱۹۹۰ در بخش مکانیک مدرسه فنی و حرفه‌ای الح ثبت نام کرد. وی در سال ۱۹۹۱ به عنوان روزنامه‌نگار در روزنامه ینی اولکَی شروع به کار کرد. با توجه به اینکه جنگیز یک وطن‌دوست بزرگ بود، از نزدیک به جنبش آزادی کورد علاقه مند بود. در آن زمان، او به روزنامه‌نگاری مشغول بود. روزنامه‌نگاری کوردی که با «حقیقت خلق» شروع شد و با «وطن نو» ادامه یافت، تازه توسعه خود را آغاز کرده بود و دولت فشار زیادی بر آن وارد می‌کرد؛ از دید دولت، روزنامه‌نگاری کوردی باید کاملاً خاموش می‌شد. بنابراین، جنگیز هدف آنها شد. در آغاز دهه ۱۹۹۰ حملات در منطقه آغاز شد. این عملیات‌ها منجر به هدف قرار دادن شهر الح شد. جنگیز آنچه را که اتفاق می‌افتاد برای روزنامه فرستاد، جایی که وقایع هم ضبط شد و هم به گوش جهانیان رسید. هزينه اين گونه روزنامه نگاري سنگين است چراکه در حقيقت دلیل اصلی بود كه ظالمان نتوانستند به اهداف خود برسند. دولت سرکوبگر و اشغالگر در آن زمان آشکار و پنهان تمام مردم و رسانه‌های مردمی را سرکوب کرد. اما جنگیز با وجود همه شرایط سخت، روزنامه نگاری شریف و رهرو حقیقت باقی ماند. به همین دلیل هر روز او را تهدید می‌کردند. جنگیز همیشه به دفتر دادستان عمومی الح مراجعه می‌کرد و با عریضه‌هایی اعلام می‌کرد که مورد تهدید قرار گرفته است. جنگیز آلتون در ۲۴ فوریه ۱۹۹۲ بر اثر یک حمله وحشیانه به قتل رسید و اولین شهید مطبوعات آزاد شد.

تاریخچه و محل شهادت شهدای مطبوعات آزاد باکور کوردستان و ترکیه

- جنگیز آلتون، روزنامه ین اولکی، اِلح، ۲۴ فوریه ۱۹۹۲

- حافظ آکدمیر، روزنامه اوزگور گوندم، آمد، ۸ ژوئن ۱۹۹۲

- چتین آبابای، مجله اوزگور هالک، اِلح، ۲۹ جولای ۱۹۹۲

- یحیی اورهان، روزنامه اوزگور گوندم، سری‌کانی/رحا، گرجوش، ۹ اوت ۱۹۹۲

- حسین دنیز، روزنامه اوزگور گوندم، سری‌کانی/رحا، ۱۰ اوت ۱۹۹۲

- موسی آنتر، روزنامه اوزگور گوندم، آمد، ۲۰ سپتامبر ۱۹۹۲

- نامک تارانحی، مجله گرچک، آمد ۲۹ نوامبر ۱۹۹۲

- اورهان کاراآگار، خبرنگار روزنامه وان اوزگور گوندم، وان، ۱۹ ژانویه ۱۹۹۳

- اوگور مومجو، روزنامه جمهوریت، آنکارا، ۲۴ ژانویه ۱۹۹۳

- کمال کیلیچ، روزنامه اوزگوز گوندوم، رحا، ۱۸ فوریه ۱۹۹۳

- محمد احسان کاراموش، روزنامه فارقین، سیلوان، ۱۳ مارس ۱۹۹۳

- فرهاد تپه، روزنامه اوزگور گوندم، بدلیس، ۲۸ جولای ۱۹۹۳

- مظفر آککوش، روزنامه ملیت، چَولیک، ۲۰ سپتامبر ۱۹۹۳

-ناظم بابا اوغلو، روزنامه اوزگور گوندم، سِوَرک/رحا، ۱۲ مارس ۱۹۹۴

-اسماعیل آگای، روزنامه اوزگوز اولکه، استانبول، ۲۹ می ۱۹۹۴

-ارسین یلدیز، روزنامه اوزگور اولکه، استانبول، ۳ دسامبر ۱۹۹۴

- سیف‌الدین تپه، روزنامه ینی پولتیک، بدلیس، ۲۹ اوت ۱۹۹۵

- متین گوکتپه، روزنام،ه اورنسل، استانبول، ۸ دسامبر ۱۹۹۶

- هرانت دینک، روزنامه آگوس، استانبول، ۱۹ ژانویه ۲۰۰۷

- انگین چَبَر، مجله مش، استانبول، ۹ اکتبر ۲۰۰۸

- متین آلاتاش، روزنامه آزادی کشور، آدانا، ۴ آوریل ۲۰۱۰

- قادر باگدو، روزنامه آزادی کشور، آدانا، ۱۴ اکتبر ۲۰۱۴

- روهات آکتاش، روزنامه آزادی کشور، جزیر، ۲۴ فوریه ۲۰۱۶

شهدای مطبوعات آزاد روژهلات کوردستان و ایران:

از سال ۱۹۷۹ که نظام جمهوری اسلامی به قدرت رسید، مقامات جدید به سرعت نظر خود را علیه «آزادی بیان یا عقیده» اعلام کردند. فرقی نمی‌کند که کدام دولت در خاورمیانه قدرت را در دست دارد یا به تازگی روی کار آمده است؛ تاریخ نشان می‌دهد که کمتر حکومتی وجود دارد که با «آزادی بیان» سازگار باشد و با قلم آزاد مخالفت نکند. دولت‌ها با افشاگری، انتقاد و هر چیزی که قدرت آنها را تضعیف می‌کند برخورد می‌کنند. بارزترین نمونه آن دولت‌های ایران در دوره پهلوی و خمینی، بعثی‌های آدمکش در عراق، تونس و... هستند. در این میان خبرنگاران و روزنامه‌نگاران بیش از هر گروه دیگری با تهدید مرگ و دستگیری روبرو هستند. زندان ساده‌ترین راه برای دولت‌ها برای سرکوب و جلوگیری از انتشار اخبار واقعی و صادقانه است. برخی از حاکمان هم البته تصمیم می‌گیرند منتقدان خود را به طور کامل حذف کنند. در ایران و روژهلات کوردستان ده‌ها روزنامه نگار و روشنفکر سرشناس در راه اطلاع رسانی جان خود را از دست داده‌اند.

زمانی که رضا پهلوی به قدرت رسید، یکی از افرادی که به خاطر اشعار انقلابی‌اش ترور شد، میرزاده عشقی کوردستانی بود. پس از او افراد زیادی کشته شدند که یکی از آنها مورخ احمد کسروی بود.

با آمدن حکومت خمینی امیدهایی وجود داشت که کشتار روزنامه نگاران و روشنفکران پایان یابد. با این حال، دولت جدید به زودی اعلام کرد که مخالف مطبوعات آزاد است.

در فوریه ۲۰۱۷، سازمان خبرنگاران بدون مرز اعلام کرد که ۴ روزنامه نگار به نام‌های «سعید سلطانپور»، «رحمان هاتفی منفرد»، «سیمون فرزامی» و «علی اصغر امیرانی» در دهه ۱۹۸۰ توسط مقامات ایرانی به قتل رسیدند.

سیمون فرزامی روزنامه نگار ایرانی سوئیسی بود که پس از انقلاب به کار خود در ایران ادامه داد. او رئیس دفتر «خبرگزاری فرانسه» در ایران و سردبیر «ژورنال دو تهران» بود که در می ۱۹۷۹ به اتهام جاسوسی برای آمریکا دستگیر و سپس اعدام شد.

در ۱۰ سال گذشته خبرنگاران زیادی در داخل و خارج از ایران کشته و ربوده شده‌اند. آنها تحت فشار شدید مجبور به اعتراف اجباری علیه خود شدند. وبلاگ نویس ستار بهشتی پس از دستگیری در زیر شکنجه‌های سنگین و وحشیانه کشته شد. هاله سحابی روزنامه نگار سرشناس در مراسم عزاداری پدرش کشته شد. روح‌الله زم از پاریس به عراق برده شد و از آنجا به تهران آورده، دستگیر و اعدام شد. او صاحب خبرگزاری آمدنیوز بود که نقش بسزایی در اطلاع رسانی جامعه داشت و با اسناد به روز اسرار پنهان مقامات جمهوری اسلامی را فاش می‌کرد و میلیون‌ها دنبال کننده داشت. مسعود مولوی یکی از باهوش‌ترین افراد در عرصه مطبوعات بود که در افشای نام مفسدان ایران نقش بسزایی داشت. مسعود از ایران فرار کرد و به استانبول رسید و آنجا ترور شد. دلیل قتل او که در آن زمان ۳۳ سال سن داشت، اسناد دولتی بود که برخی از آنها را در کانال تلگرامی خود منتشر کرده بود. وقتی به ترکیه آمد، در آوریل ۲۰۱۷ کانال تلگرامی به نام «جعبه سیاه» را باز کرد. او خود را «صدای مردم ایران» و «رسانه افشاگری فساد، جنایات پنهان و پشت پرده نظام جمهوری اسلامی» اعلام کرد. به این ترتیب اسناد، اطلاعات، فیلم‌ها و صداهای بسیاری درباره نهادهای قضایی، وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران پخش شد که واکنش زیادی در جامعه و سطح جهانی داشت. او قبلا در دستگاه حاکم کار می‌کرد و تصاویری از او در کنار رفسنجانی و خاتمی وجود دارد. فیلم‌هایی از مولوی وجود دارد و نشان می‌دهد که او چندین بار در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران «پدر علم جدید هوش مصنوعی جهان» خوانده شده است.

رضا هدی صابر، محقق، فعال ملی- مذهبی که به عنوان روزنامه نگار نیز فعالیت می‌کرد، در دهمین روز اعتصاب غذای خود هنگام بازگرداندن از بیمارستان به زندان اوین درگذشت. در سال‌های بعد ۶ خبرنگار دیگر کشته شدند که اسامی آنها به شرح زیر است:

«کوروش آریامنش، ابراهیم زالزاده، زهرا کاظمی که شهروند کانادا بود، امیدرضا میرسیافی، یعقوب مه‌ نهاد و علیرضا افتخاری.»

در ۱۰ سال گذشته طبق اطلاعات موجود، ۱۰ نفر از اعضای مطبوعات پژاک به شهادت رسیده‌اند و مشخصات ۶ نفر از آنها اعلام شده است. در اول می ۲۰۱۸، هواپیماهای جنگی دولت ترکیه مرکز مطبوعاتی پژاک را در مناطق حفاظتی مدیا بمباران کردند. بر اثر این بمباران ۶ نفر از کارکنان مطبوعات آزاد شهید شدند که اسامی آنها به شرح زیر است: - هِرش آمد (دیاکو بختیار) - آرگش باور (کاردو الیالی) - فرات چله (بهجت تکین) - آرمانج مریوان (جمال رسولی) - ودات آمد - رامان جاوید (رحیم برنا)

اولین خبرنگاری که در باشور کوردستان به شهادت رسید:

رئوف کامل آکره‌ای

رئوف کامل آکره‌ای روزنامه نگار در سال ۱۹۵۱ در منطقه آکره در دهوک به دنیا آمد. او بین سال‌های ۱۹۷۶ تا ۱۹۷۷ در گروه اقتصاد دانشگاه موصل رتبه اول و در کل عراق رتبه دوم را کسب کرد. رئوف آکره‌ای پس از یک سال کار در مرکز آمار در دهوک، سردبیر روزنامه «راه زحمتکشان» شد که به زبان‌های کوردی و عربی منتشر می‌شد. آکره‌ای در سال ۱۹۹۲ به آکادمی معصوم کورکماز رفت و با رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان برای پایان دادن به جنگ برادرکشی بین حزب دمکرات کوردستان و اتحادیه میهنی کوردستان و حملات آنها علیه جنبش آزادی دیدار کرد.

رئوف کامل آکره‌ای در ۲۶ می ۱۹۹۳ در دهوک در مقابل خانه‌اش توسط افراد مسلح کشته شد. پلیس دهوک جسد را به خانواده تحویل نداد و آسایش پ‌د‌ک  اجازه بررسی این حمله را نداد. شهادت رئوف آکره‌ای اولین جنایت علیه خبرنگاران پس از «راپرین» در باشور کوردستان بود. اعضای مطبوعات آزاد که در باشور کوردستان به شهادت رسیدند عبارتند از:

- رئوف کامل آکره‌ای - عبدالستار طاهر شریف - سوران مام حمه - سردشت عثمان - دنیز فرات - آگر بانه - کاوه گرمیانی - شکری زین الدین - نوژیان ارهان - ناگیهان آکارسل - مراد میرزا - گلستان تارا - هیرو بهاالدین

اولین شهید صدای حقیقت در روژاوای کوردستان:

مظلوم باگوک

زمانی که تبهکاران وحشی داعش به شنگال حمله کردند، مظلوم باگوک فریاد خلق مظلوم ایزدی را به جهان رساند. هماندم که کریدور انسان دوستانه توسط مبارزان ی‌پ‌گ و ی‌پ‌ژ به روی خلق ایزدی گشوده شد و همزمان با پوشش حملات تبهکاران و قتل عام خلق ایزدی، به طرز وحشیانه‌ای شهید شد. مظلوم باگوک نام خود را در تاریخ روژاوا کوردستان ثبت کرد.

اعضای مطبوعات آزاد که در روژاوا کوردستان به شهادت رسیدند عبارتند از:

- مظلوم باگوک (احمد سعدو) در ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۴ در حین گشودن کریدور انسان دوستانه بین روژاوا و شنگال به شهادت رسید.

- دلشان ایبش، خبرنگار خبرگزاری هاوار، همزمان با عملیات نیروهای سوریه دموکراتیک برای آزادسازی شرق رود فرات از دست تبهکاران داعش در ۱۲ اکتبر به شهادت رسید.

- سعید اوران، روزنامه نگار، نویسنده و انقلابی، ۲۲ سپتامبر بر اثر سکته قلبی درگذشت.

- شیلان بوتان (ریم خشمان) عضو مطبوعات ی‌پ‌گ و ی‌پ‌ژ، ۲۵ آوریل ۲۰۱۷ بر اثر بمباران هواپیماهای جنگی دولت اشغالگر ترکیه در کوه قره‌چوخ به شهادت رسید.

-غریب ولات (غریب رَشو) روزنامه نگار و از بنیانگذاران مطبوعات ی‌پ‌گ روز ۲۱ آوریل ۲۰۱۷، هنگام پوشش عملیات خشم فرات برای آزادسازی رقه از دست تبهکاران داعش، به شهادت رسید.

- ایلون نوهلات (روناهی عمر) از اعضای مطبوعاتی ی‌پ‌گ و ی‌پ‌ژ  در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۶ در منطقه شهبا بر اثر بمباران منطقه توسط ارتش اشغالگر ترکیه به شهادت رسید.

-آرین جودی (آهین ابراهیم) در ۳۱ ژانویه ۲۰۱۶ در منطقه الهول شهر حسکه بر اثر انفجار مین در حالی که به عنوان خبرنگار مشغول به کار بود به شهادت رسید.

-آگری یلماز (مریم محمد)، در ۱۳ آوریل ۲۰۱۵ در جریان عملیات آزادسازی مناطق کوبانی در روستای خان ممد کوبانی به شهادت رسید.

- روان زاگرس (قادر خلف) در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۴ در روستای فلسطین در حوالی شهر جزاع در حین پوشش خبری جنگ ی‌پ‌گ در منطقه گری‌لکی به شهادت رسید.

-رستم گلو (سلاح سیدو) در ۱۱ نوامبر ۲۰۱۶ بر اثر بمباران ارتش اشغالگر ترکیه به مناطق شهبا به شهادت رسید.

-آرام جان (آرام عبدالله) در ۲ ژوئن ۲۰۱۶ در منطقه ابوقلقل در جریان عملیات آزادسازی منبج از دست تبهکاران داعش به شهادت رسید.

- باهوز هارون در ۱ ژانویه ۲۰۱۵ در حین پوشش نبرد با تبهکاران داعش در شهر کوبانی به شهادت رسید.

- مصطفی شوکری در ۱۳ جولای ۲۰۱۶ در جریان آزادسازی منبج مجروح شد و در ۱۹ جولای ۲۰۱۶ در بیمارستان قامشلو درگذشت.

-تولهلدان ولات (اوجالان احمد) از اعضای مطبوعات ی‌پ‌گ بود و در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۸ بر اثر حملات هوایی ارتش اشغالگر ترکیه به منطقه عفرین به شهادت رسید.

- محمد رشو خبرنگار شبکه تلویزیونی چرا در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۹ در سری‌کانی بر اثر بمباران هواپیماهای ارتش اشغالگر ترکیه به شهادت رسید.

- سعد الاحمد خبرنگار آژانس هاوار در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۸ در سری‌کانی بر اثر بمباران هواپیماهای ارتش اشغالگر ترکیه به شهادت رسید.

- حقی باگوک (حقی حسن) از خبرنگاران ی‌پ‌گ در ۲۵ آوریل ۲۰۱۷ در جریان بمباران هواپیماهای جنگی ترکیه در کوه قرچوخ به شهادت رسید.

-عزیز سینکا در مطبوعات آزاد فعالیت می‌کرد و در سال ۲۰۱۹ در منطقه تل تمر بر اثر بمباران دولت غاصب ترکیه به شهادت رسید.

- دلوان گور (دیلان اولمز) از اعضای مطبوعات ی‌پ‌ژ بود که در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۹ در شهر گری سپی بر اثر بمباران هواپیماهای جنگی ارتش ترکیه به شهادت رسید.

-فیراس داغ از اعضای مطبوعات ی‌پ‌گ در سال ۲۰۱۷ به شهادت رسید.

رِوان گنجو (احمد حمو) از اعضای مطبوعات ی‌پ‌گ و در ۲۵ آوریل ۲۰۱۷ در جریان بمباران هواپیماهای جنگی ترکیه در کوه قره‌چوخ به شهادت رسید.

- عصام عبدالله خبرنگار خبرگزاری آنا در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۲ در جریان بمباران دولت ترکیه در روستای تَقل بَقل از توابع شهرستان دِرک به شهادت رسید.

-ودات اردمجی کارگردان سینمای مستند بود که در  ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹ بر اثر بمباران منزلش توسط هواپیماهای جنگی ارتش اشغالگر ترکیه در شهر سری‌کانی به شهادت رسید.

- نجم الدین سینان، کارمند شبکه ژن تی‌وی در ۲۳ اوت ۲۰۲۳ در جاده قامشلو-عامودا بر اثر حمله هواپیماهای بدون سرنشین دولت ترکیه به شهادت رسید.