انتظار میرود رهبر آپو در مورد حل مسالمتآمیز مسئله کورد از طریق راههای دموکراتیک فراخوانی ارائه دهد. در این روند که مقررات قانونی و اساسی و مجلس به انجام وظیفه دعوت میشوند، دم پارتی، نماینده اپوزیسیون اجتماعی در مجلس، نقشی کلیدی ایفا میکند.
تولای حاتماغوللاری، رئیس مشترک دم پارتی، در پاسخ به سؤالات خبرگزاری فرات (ANF) گفت که هیئت میتواند در پایان ماه فوریه به امرالی برود و پیامی از رهبر آپو دریافت شود.
*ما در حال گذر از روندی هستیم که در آن بحثهای مهمی در مورد حل مسئله کورد در حال انجام است. اگر یک قدم به عقب برگردیم و به همه این بحثها نگاه کنیم، چه تصویری میبینیم؟
ما در حال گذر از مرحلهای هستیم که در آن دستور کارها در ترکیه به شدت روی هم انباشته شدهاند. به ویژه از اول اکتبر به این سو، دیدارهای مختلفی آغاز شده است. ما شاهد آن هستیم که پس از فراخوان دولت باغچلی، مسئله کورد به اشکال مختلف مورد بحث قرار گرفته است. این واقعاً روند بسیار مهمی است؛ یک روند تاریخی. مسئله کورد در این دوره به روندی تبدیل شده است که در سراسر ترکیه و در هر قشری مورد بحث قرار میگیرد. دیدارهای هیئت ما با امرالی و انعکاس آنها به بیرون بسیار مهم و دارای معنای تاریخی است. پیامهایی که عبدالله اوجالان از طریق هیئت در این دوره به بیرون فرستاد، پیامهای بسیار جامعی هستند.
از یک سو، حاوی پیامهای مهمی در مورد حل مسالمتآمیز و دموکراتیک مسئله کورد است. از سوی دیگر، حاوی پیامهای بسیار مهمی در چارچوب دموکراتیزه کردن کلی ترکیه است. علاوه بر این، در این روند، فراخوانهایی برای اپوزیسیون و تمام پویاییهای اجتماعی در ترکیه برای کمک به حل مسالمتآمیز و دموکراتیک مسئله کورد وجود داشت. وی پیامهای بسیار مهمی نیز برای اپوزیسیون فرستاد. هر یک از اینها بسیار ارزشمند هستند.
*در حالی که این بحثها از یک سو ادامه دارد، حملاتی که دم پارتی را در مرکز خود قرار میدهد، به تمام بخشهای اجتماعی گسترش یافته و به ویژه هر بخشی که (متعلق به) آکپ نیست، هدف قرار گرفته است. این را چگونه ارزیابی میکنید؟
در حالی که این روند گفتگو و مذاکره ادامه دارد، در حالی که هیئت به امرالی میرود، در حالی که پیامهای آقای اوجالان به بیرون به مخاطبانشان میرسد، در حالی که چنین تلاشی انجام میشود، همزمان انتصاب قیمها، حملات علیه هدک، حملات علیه روژاوا، انتصاب قیمها به شهرداریهای ما در ترکیه، همه اینها به شدت ادامه دارد. علاوه بر این، حملاتی علیه توافق شهری وجود دارد. حملات جدی علیه شهرداریهای استانبول وجود دارد. همه اینها نکاتی هستند که واقعاً باید در مورد آنها فکر کنیم.
به ویژه در مورد حملات به هدک، میخواهم بگویم که در اینجا سازمانهای سوسیالیستی که با مردم کورد همبستگی دارند، همه بخشها و افرادی که هم عضو دم پارتی و هم عضو هدک هستند، هدف حملات بسیار جدی قرار گرفتند. شایعاتی مبنی بر اینکه این حملات گستردهتر خواهد شد، وجود دارد. به عنوان مثال، انتصاب قیمها. اکنون از یک سو میگوییم صلح، میگوییم حل مسئله کورد. اما به حق انتخاب و انتخاب شدن کوردها احترام گذاشته نمیشود.
*اردوغان در کنگره آکپ بر «سیاست مدنی» تأکید کرد، اما هدک با وجود اینکه در مرکز سیاست مدنی قرار دارد، هدف قرار گرفت، آیا این یک تناقض نیست؟
دقیقاً، یعنی او سیاست مدنی را بیان کرد. آنچه را که او با گفتن «سیاست مدنی» به عنوان یک شرط بیان کرد، هدک در حال حاضر انجام میدهد. دم پارتی در حال حاضر آن سیاست مدنی را انجام میدهد. ما آن را حملهای به سیاست دموکراتیک، به سیاستی که توسط غیرنظامیان در عرصه دموکراتیک انجام میشود، میدانیم. البته مردم به صداقت آن نگاه میکنند و آن را میسنجند. در عین حال، همانطور که میدانید، حملات فرامرزی علیه روژاوا ادامه دارد. قیمها حق انتخاب و انتخاب شدن کوردها را سلب میکنند. این به چه معناست؟ یعنی اگر حق انتخاب و انتخاب شدن نداری، حق شهروندی تو را هم سلب میکنم. یعنی تو را به عنوان شهروند به رسمیت نمیشناسم. این به این معناست. در کل این روند، نه تنها حلقههایی که ذکر کردم، یعنی علیه دم پارتی، دوستان دم پارتی و هدک، بلکه این رژیم سرکوبگر خود را در زمینههای دیگر نیز به شدت نشان میدهد.
امروز میبینیم که یک زنجیره سرکوب وجود دارد که حتی به TÜSİAD، یعنی سرمایه، رسیده است. به نظر میرسد که دولت فعلی از طریق قوه قضائیه در حال حاضر درِ سرمایه را نیز کوبیده است. میگوید همه باید سکوت کنند، هیچکس نباید صحبت کند. آنها آمدند تا از شر رژیم قیم نظامی خلاص شوند، اما در حال حاضر درهای قیمهای بسیار جدی دیگری باز شده است، قیم کاخ مطرح است. قوه قضائیه مانند شمشیری بر سر جامعه و سیاست مدنی در حال چرخش است. اکنون در کل این تصویر، همانطور که قبلاً اشاره کردم، حلقه به تدریج گسترش یافته است. به شهرداریهای جهپ رسیده است، اکنون به اکرم اماماوغلو رسیده است. این رژیم سرکوبگر هم فشارهای خود را بسیار تشدید کرده و هم آن را به بخشهای بیشتری گسترش داده است.
*آیا در چنین فضایی صحبت از راهحل و دموکراسی امکانپذیر است؟
اکنون، با وجود چنین وضعیتی، صحبت از دموکراسی دشوار است. صحبت از راهحل واقعاً دشوار است. مایلم بار دیگر تأکید کنم که ما به عنوان دم پارتی به انجام مبارزه در عرصه سیاست دموکراتیک بسیار اهمیت میدهیم. نیازی به گفتن نیست که حل مسالمتآمیز و دموکراتیک مسئله کورد کمک بزرگی به دموکراتیزه کردن ترکیه خواهد کرد. واقعاً این درها باز خواهند شد. علاوه بر این، موضوعی وجود دارد که میخواهم به آن اشاره کنم؛ ترکیه با فقر بسیار عمیقی روبرو است. نزدیک به ۵۰ میلیون نفر زیر خط فقر و گرسنگی زندگی میکنند. و امروز یک کارگر سندیکایی نمیتواند از حق اعتصاب خود استفاده کند. امروز هر کارگری که میگوید گرسنه هستم، «تروریست» اعلام میشود یا به «تروریسم» مرتبط اعلام میشود. این دوره باید به پایان برسد.
*برای این کار شما چه کردید و چه میکنید؟
برای اینکه این مذاکرات با یک صلح شرافتمندانه به اوج برسد، باید گامهای مهمی برداشته شود. ما در سراسر ترکیه و منطقه کوردستان جلساتی برگزار کردیم، دیدارهای مردمی برگزار کردیم. ما با نیروهای دموکراسی و سازمانهای جامعه مدنی در ترکیه دیدار کردیم. ما با علویان دیدار کردیم، با خواهران-برادران متدین خود دیدار خواهیم کرد. و با جنبش فمینیستی، جنبش زنان ترکیه، دیدارهای بسیار مهمی برگزار کردیم و به برگزاری آنها ادامه خواهیم داد. و ما با تمام این بخشها در مورد صلح صحبت میکنیم. این بسیار مهم و بسیار ارزشمند است. با اپوزیسیون مذاکراتی انجام شد، با احزاب اپوزیسیون و از آنجا نیز نتیجه بسیار مثبتی در مورد صلح حاصل شد.
*به نظر شما طرف دیگر این مسئله، یعنی دولت، چه میکند؟
در حال حاضر نمیتوانیم به این سوال پاسخ دهیم که دولت در اینجا چه میخواهد بکند. اقدام دولت فعلی از دیدگاهی که این میزان رضایت عمومی در مورد صلح را نمیبیند، در حالی که چنین رضایتی در جامعه در مورد صلح ایجاد شده است، به معنای محکوم کردن ترکیه به آب و هوای کاملاً غیر دموکراتیک است. پذیرش این امر ممکن نیست. در مرحلهای که صلح در جامعه تا این حد اجتماعی شده است، در مرحلهای که تا این حد مورد پذیرش قرار گرفته است، امروز دولت آکپ چه میخواهد بکند؟ قوه مجریه چه میخواهد بکند؟ آیا برنامه و پروژهای برای حل مسئله دارد؟ اگر دارد، این برنامه و پروژه چیست؟ همه اینها با علامت سوالهای بزرگ باقی میمانند. ما هنوز پاسخی برای اینها نداریم. ما واقعاً اینها را نمیدانیم و ما در هر فرصتی این فراخوان را تکرار میکنیم. دولت باید صحبت کند، اردوغان باید صحبت کند. آنها در مورد این روند، در مورد این بستر گفتگو چه میگویند؟ چه فکر میکنند و چه میخواهند بکنند؟ البته همه این سوالات تمایل به ایجاد سردرگمی و همچنین مشکلات مربوط به اعتماد دارند. این موج حملات آسیب بزرگی به روند گفتگو وارد میکند. به همین دلیل، این حملات باید فوراً و به طور اضطراری پایان یابند.
*همه با اشتیاق منتظر پیام رهبر آپو هستند. اما خط مبارزه سیاسی برای محتوای پیام آینده چگونه طراحی خواهد شد؟ این مبارزه چگونه انجام خواهد شد؟
ما صمیمانه معتقدیم که این پیام دارای معنای تاریخی خواهد بود. میدانیم که آقای اوجالان در مورد دموکراتیزه کردن ترکیه بسیار جدی فکر میکند. میدانیم که او مطالعات عمیق و جدی در این زمینه انجام میدهد و به همین دلیل انتظار داریم که پیام او در واقع مملو از پیامهای صلح و راهحل برای مردم کورد در چهار بخش کوردستان باشد. ما حدس میزنیم که او رویکرد و اصرار خود را در مورد انتقال مسئله کورد از بستر خشونت و درگیری به بستر حقوقی و سیاسی و پیامهایی را در مورد لزوم پیشرفت در این زمینه ارائه خواهد داد. اینها برداشتهای ما از دیدارهایی است که وی با هیئت ما در هر دو دیدار داشته است. البته این فراخوان تاریخی بازتاب بسیار بزرگی در میان مردم کورد خواهد داشت. بازتاب بسیار بسیار بزرگی در میان مردم ترکیه خواهد داشت. بازتابی در جنبش آزادی کورد خواهد داشت. بازتابی در میان ما، در دم پارتی خواهد داشت. به همین دلیل، همانطور که در دیدارهای خود بارها دیدهایم، کل جامعه، نه فقط دم پارتی، نه فقط کوردها، واقعاً همه با اشتیاق منتظر این فراخوان هستند.
*خب، بعد از این فراخوان چه اتفاقی خواهد افتاد؟
در اینجا، ما به عنوان دم پارتی آمادهایم تمام وظایف و مسئولیتهای خود را به بهترین شکل انجام دهیم. ما در هر فرصتی اعلام کردهایم که تا آخر آماده پذیرش مسئولیت در این دوره و پیشاهنگی این دوره هستیم. ما تا کنون، همانطور که قبلاً اشاره کردم، با بسیاری از پویاییهای سیاسی و اجتماعی در ترکیه و منطقه کوردستان دیدار کردهایم. در مورد صلح صحبت کردهایم. در مورد اینکه کارگران، زحمتکشان، زنان، جوانان، مدافعان حقوق بشر و طبیعت و سیاست دموکراتیک در صورت برقراری صلح در ترکیه چه چیزهایی میتوانند به دست آورند، صحبت کردهایم. در مورد بستری که مردم ترکیه چگونه میتوانند با هم و خواهرانه-برادرانه، برابر زندگی کنند، صحبت کردهایم. در مورد مشکلات علویان صحبت کردهایم.
اینها بحثهای بسیار ارزشمندی هستند. ما به خوبی میدانیم که جلسات برگزار شده با این پویاییها و نتایج حاصل از آنها در صورت اجرا، میتواند به سرعت ترکیه را وارد روند دموکراتیزه شدن کند. مرحله اول، یعنی از اول اکتبر تا کنون، تلاشهای ما در این راستا بوده است. پس از اعلامیه، مرحله کاملاً جدیدی از تلاشهای ما آغاز خواهد شد. و ما مصمم هستیم که بررسی کنیم که این اعلامیه چگونه توسط همه مردم و باورداشتها در ترکیه، توسط همه پویاییهای سیاسی و اجتماعی مورد تفسیر قرار میگیرد و این بحث را بازگردانیم. دیدارهای گسترده با مردم، دیدارهای گسترده انجام خواهیم داد و همانطور که دیروز تلاش کردیم، امروز نیز تمام تلاش خود را برای اجتماعی کردن صلح به کار خواهیم گرفت.
*به نظر شما در این تصویر چه وظیفهای بر عهده دولت است؟
در حالی که با اعلام این اعلامیه، ما به عنوان سیاست دموکراتیک از طرف خود تمام تلاش خود را میکنیم، انتظار داریم دولت، حکومت و رئیس جمهور نیز همین کار را انجام دهند. اگر روند به این شکل پیش نرود، احتمال تبدیل شدن آن به صلح واقعاً دشوار میشود. بنابراین باید گامهایی برداشته شود. یعنی از آنجایی که در حال حاضر واقعاً نمیدانیم دولت در این مورد چه فکر میکند، این بخش از صحبتهای ما همیشه ناقص باقی میماند و این بسیار مهم است. زیرا به خوبی میدانیم که کسانی که درگیر هستند، راهحلی در میان خود پیدا خواهند کرد. یعنی وقتی به تجربیات جهانی نگاه میکنیم، مذاکرات انجام شده توسط طرفهای درگیر در فرآیندهای حل مسئله و مسیری که آنها در جهت مثبت طی میکنند، به صلح خدمت کرده است. با این فراخوان، ما به عنوان حزب مذاکره و گفتگو که سیاست دموکراتیک را دنبال میکند، وارد مرحله جدیدی خواهیم شد که در آن تلاش بیشتری نسبت به تلاشی که تا امروز برای اجتماعی کردن صلح و فراخوان به دولت انجام دادهایم، خواهیم کرد.
*شما تا حدودی در برنامه انگلستان به آن اشاره کردید، در مورد ابعاد دیدارهای هیئت با امرالی که هنوز به اطلاع عموم نرسیده است، چه صحبتهایی شده است؟
ما به عنوان روسای مشترک حزب و سخنگویان حزب، در مصاحبهها و صحبتهای خود خلاصه این دیدارها را به اشتراک گذاشتیم. مهمترین موضوعی که در مورد آن صحبت شد، تأکید بر انتقال مسئله کورد از بستر خشونت و درگیری به بستر حقوقی و سیاسی است. دوم اینکه واقعاً سهمی که این روند برای حل مسئله و رسیدن به صلح و همچنین سهمی است که برای خاورمیانه خواهد داشت. زیرا آقای اوجالان به طور مفصل به این موضوع پرداخته است؛ تحولات جدیدی در خاورمیانه در حال رخ دادن است، سیستم جهانی در حال بازسازی خود است، تحولات جدیدی در سوریه رخ داده است. وی بر بازتاب این تحولات به ترکیه و به ویژه به ایران تأکید کرده است. او همچنین تأکید کرده است که برداشتن گامهای ملموس، جدی و سریع در مورد دموکراتیزه شدن ایران و ترکیه به نفع آنها خواهد بود و اعلام کرده است که وظایف و مسئولیتهای خود را برای ایجاد زندگی مشترک و صلح داخلی در ترکیه انجام خواهد داد.
یکی از نکاتی که او با اهمیت فراوان بر آن تأکید کرد، مبارزه زنان و ابعادی است که مبارزه زنان تا به امروز به آن رسیده است و ارتقای بیشتر آن است. در عین حال، او از قتل نارین گوران صحبت کرد و از طریق قتل نارین گوران، جامعه، سیستم موجود و میزان پوسیدگی جامعه، ابعاد پوسیدگی را تحلیل میکند و در واقع پیامی را در مورد اهمیت و حیاتی بودن سازماندهی اجتماعی در اینجا ارائه میدهد. واقعاً این بسیار مهم است. سازماندهی جامعه، دموکراتیزه شدن جامعه، هرچه جامعه سازماندهی خود را تأمین کند، در راس آنها قتل زنان، خشونت علیه زنان، سوء استفاده از زنان و کودکان، قتل کودکان، تأکید بر اهمیت سازماندهی جامعه در مورد چگونگی جلوگیری از همه اینها انجام شده است.
این یک چیز بسیار ارزشمند و بسیار مهم است. موضوعی که همه مردم و باورداشتهای کورد، ترک، عرب، چرکس، لاز و همه مردم و باورداشتهایی که نمیتوانم اینجا نام ببرم را در بر میگیرد. زیرا سوء استفاده از کودکان، قتل کودکان، خشونت علیه زنان در سراسر ترکیه وجود دارد. (واقعه رخ داده در) تاوشانتپه نمونه مهمی است، اما در عین حال میدانیم که موارد مشابهی در سراسر ترکیه رخ میدهد و تنها راه مبارزه با آن، تأمین سازماندهی اجتماعی است. اینها مورد بحث قرار گرفتهاند، میتوانم به این شکل از نظر موضوعی بیان کنم.
*مقامات حزب شما اعلام کرده بودند که اعلامیه رهبر آپو، در اواسط ماه فوریه خواهد بود. چرا این اعلامیه به تأخیر افتاد؟ دلیل این تأخیر چیست؟
آمادگیها تکمیل نشد. منظور ما از آمادگیها چیست؟ همانطور که میدانید، هیئت ما از حکومت اقلیم کوردستان بازدید کرد. آنها دیدارهایی را در هولیر و سلیمانیه انجام دادند و اخیراً بازگشتند. وضعیتی وجود دارد که باید ارزیابیهای حاصل از آنجا را به آقای اوجالان منتقل کنیم. دیدارهای انجام شده توسط هیئت هنوز به آقای اوجالان نرسیده است، اینها خواهند رسید. پس از آن، با حدس اینکه او و مخاطبانش گفتگو خواهند کرد، روزی تعیین خواهد شد. اطلاعات ما این است که در اواخر این ماه، از آنجایی که به ۱۵ فوریه نرسید، چنین اعلامیهای میتواند در اواخر این ماه یا اوایل ماه آینده ارائه شود.
*یعنی اواخر فوریه یا اوایل مارس، درست است؟
بله، دقیقاً.
*یعنی هنوز تقویم مشخصی وجود ندارد؟
نه، تقویم مشخصی وجود ندارد. انتظار این است که این دیدار در اواخر فوریه یا اوایل مارس انجام شود، البته آنچه دل ما میخواهد این است که انزوای تحمیلی هر چه زودتر به طور کامل از میان برداشته شود، زمینههایی فراهم شود که آقای اوجالان بتواند آزادانه از نظر جسمانی کار کند. بستری سالم ایجاد شود که او بتواند با هر قشری که میخواهد دیدار کند و همانطور که خودش بیان کرده است، این دیدارها و روند گفتگوی موجود به یک بستر قانونی تبدیل شود. همه اینها بسیار مهم هستند.
*پس از این اعلامیه، چه مسئولیتی بر عهده سیاست مدنی و اپوزیسیون اجتماعی خواهد بود؟ چه چیزی باید در مورد همه بخشهای اجتماعی گفت؟
همه ما به صلح نیاز داریم. جغرافیای ما واقعاً از جنگها، خون و اشک خسته شده است. ترکیه نیز همینطور، سوریه، عراق، ایران، کل جغرافیای خاورمیانه همینطور است. ما در دورهای هستیم که بیش از هر چیز به صلح نیاز داریم. روندی که در حال حاضر در ترکیه در آن قرار داریم، واقعاً بسیار پیچیده است. جامعه به ما میگوید که ذهن ما آشفته است. از یک طرف میگویند صلح، از طرف دیگر چماق را از بالای سر ما کم نمیکنند، به خشونت ادامه میدهند. همه اینها درست است. درست است که کل این روند پیچیده پیش میرود. درست است که جنبههایی دارد که درک آنها دشوار است. ویژگی این روند نیز همین است. خب، اصل مطلب در اینجا چیست؟ اصل مطلب این است که این روند با صلح، با صلحی شرافتمندانه و با تغییر و تحول دموکراتیک به اوج برسد. راه رسیدن به این موفقیت واقعاً دورهای نیست که فقط مردم کورد کار کنند یا ما مردم کورد را در این زمینه تنها بگذاریم. برعکس، دورهای است که باید در همبستگی بسیار بزرگ با مردم کورد باشیم.
در عین حال، هیچ یک از ما نباید فراموش کنیم که صلح فضایی را ایجاد خواهد کرد که مسیر مبارزه دموکراتیک در ترکیه را تا آخر باز میکند. امروز در ترکیه گرانی وجود دارد، گرسنگی و فقر تا این حد عمیق شده است، اتحادیهها نمیتوانند اعتصاب کنند، نمیتوانند از حق اعتصاب خود استفاده کنند، کارگران و زحمتکشان نمیتوانند بگویند گرسنه هستم. وقتی میگویند، میخواهند آنها را به «تروریسم» مرتبط کنند. راه ایجاد صلح، تقویت ایمان و سخن کارگران، زحمتکشان، فقرا، زنان، جوانان، مدافعان حقوق بشر و طبیعت، علویان، مسیحیان و هر اتنیک و باورداشتی در ترکیه به صلح است. ما باید به صلح ایمان داشته باشیم، باید باور داشته باشیم که صلح فایده بزرگی برای این سرزمینها خواهد داشت. ما باید باور داشته باشیم که صلح زندگی مشترک و زندگی دموکراتیک را در ترکیه ایجاد خواهد کرد. در این راستا، ما در حال گذر از دورهای هستیم که همه سازمانهای کار و حرفهای در ترکیه، همه سازمانهای دموکراتیک تودهای، سازمانهای جامعه مدنی، همه احزاب سیاسی اپوزیسیون، جبهه دموکراتیک سوسیالیست چپ و همه بخشها باید محکم به هم بچسبند و متحد باشند.
من این را از دو جنبه میگویم. اول اینکه برای محافظت از خودمان به طور جدی در برابر این سیستم سرکوبگر موجود، برای جلوگیری از این موج حملات، نیاز به سازماندهی یک جبهه دموکراتیک بسیار گسترده داریم. دوم اینکه برای اطمینان از اینکه این روند به صلح و راهحل تبدیل میشود، صدای صلح باید از دریای سیاه تا دریای اژه، تا مرمره، تا کوردستان از همه جا بلند شود. ما باید صدای صلح را در همه جا بلند کنیم، سخنان صلح را محکم بگوییم، برای صلح مبارزه کنیم، در این دوره برای صلح بیشتر سازماندهی کنیم. من معتقدم که این کار را خواهیم کرد. چنین فضایی در ترکیه در حال شکلگیری است. فقط باید در مورد این روند متحد شویم، یکی شویم، با هم باشیم و مبارزه کنیم.