افزایش اخراج جمعی مهاجران افغانستانی از ایران در پی تنش‌های اخیر منطقه‌ای

پس از پایان حمله نظامی اسرائیل به ایران، روند اخراج مهاجران افغانستانی در ایران شدت یافته و در یک ماه نزدیک به ۷۰۰ هزار نفر، عمدتاً به‌صورت اجباری، بازگردانده شده‌اند. مقام‌های ایرانی این اقدام را در چارچوب مسائل امنیتی توجیه کرده‌اند.

در پی پایان حمله ۱۲ روزه اسرائیل به ایران، موج گسترده‌ای از اخراج مهاجران افغانستانی از ایران به راه افتاده است. بر اساس آمار منتشرشده از سوی سازمان بین‌المللی مهاجرت، تنها در ماه ژوئن ۲۰۲۵ نزدیک به ۷۰۰ هزار افغانستانی از ایران به افغانستان بازگردانده شده‌اند که ۷۰ درصد آن‌ها به اجبار اخراج شده‌اند.

از تاریخ ۲۱ تا ۲۸ ژوئن، روزانه به‌طور میانگین بیش از ۱۸ هزار نفر از مرزها عبور داده شده‌اند، رقمی که پس از اعلام آتش‌بس میان ایران و اسرائیل رشد چشمگیری داشته است. گفته می‌شود در کل شش ماه نخست سال، بیش از ۱۰ درصد از جمعیت مهاجر افغانستانی در ایران اخراج شده‌اند.

حکومت ایران اقدامات اخیر را با تهدیدات امنیتی پیوند داده و مقام‌های جمهوری اسلامی، از جمله دادستان کل، برخی از مهاجران را به «همکاری با اسرائیل» متهم کرده‌اند. علاوه بر این، گزارش‌هایی مبنی بر پخش اعترافات تلویزیونی و بازداشت اتباع افغان به اتهام جاسوسی منتشر شده که با واکنش‌های انتقادی نسبت به شفافیت و روندهای حقوقی همراه بوده است.

محدودیت‌هایی نیز برای اسکان مهاجران اعلام شده، از جمله ممنوعیت اجاره ملک به افغانستانی‌ها و مصادره املاک در صورت تخطی. کارشناسان بین‌المللی روند اخراج‌ها را مغایر با اصول حقوق بشر دانسته و خواستار بررسی اقدامات ایران از سوی نهادهای بین‌المللی شده‌اند.

در شرایطی که افغانستان همچنان با بحران انسانی روبه‌روست، افزایش اخراج‌های اجباری و نبود تمهیدات حمایتی برای بازگشت‌شدگان، نگرانی‌های گسترده‌ای در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی پدید آورده است. سلطه طالبان بر افغانستان نیز بازگشت امن و پایدار مهاجران را دشوارتر کرده است.