گورهای دستهجمعی بجامانده از قتلعام ایزدیان
پس از نسلکشی که در ۳/۸/۲۰۱۴ علیه مردمان کورد ایزدی شنگال (که به فرمان شناخته میشود) انجام شد، دردناکترین اثری که این نسلکشی برجای گذشته است، گورهای دسته جمعی است. هزاران ایزدی بدست داعش به قتل رسیده و در گورهای دستهجمعی خاک شدند. به ۱۰مین سالگرد این قتلعام نزدیک میشویم اما برای ایزدیان این زخم هنوز درمان نشده است. در طول این ۱۰سال، ۹۲ گور دسته جمعی پیدا شدهاند اما تنها ۵۵ گور خاکبرداری شده است. اطلاعاتی که شاهدان این قتلعام میدهند، به دهها گوردستهجمعی دیگر اشاره میکند. جامعه ایزدی بدلیل اهیمت ندادن به این گورهای دستهجمعی نارضایتی و اعتراضاتی را نسبت به دولت عراق ابراز داشت و برای اقدامی فوری آنان را فراخواند.
خودمدیرتی دمکراتیک شنگال و چند نهاد جامعه مدنی نیز از روز قتلعام تا کنون برای خاکبرداری گورهای دستهجمعی و احراز هویت کسانی که سرنوشت آنان مجهول است، کار و کنشهایی انجام میدهند. یکی از آن نهادها نیز پتریچور است که در مرکز شنگال مستقر است و بهویژه درباره پرونده گورهای دستهجمعی کار و کنش انجام میدهند. نماینده این نهاد، خیری ابراهیم درباره گورهای دستهجمعی در شنگال اطلاعات مهمی را با خبرگزاری فرات (ANF) به اشتراک گذاشت. او از بیتوجهی حکومت عراق انتقاد نموده و همچنین اعلام کرد که درباره حزب دمکرات کوردستان (پدک) نیز شکایات خود را اعلام کردهاند که این پرونده هنوز هم ادامه دارد.
«از ۵۵ گور دستهجمعی، جنازه ۷۰۰ نفر پیدا شده است»
نماینده نهاد پتریکور، خیری ابراهیم در ابتدای سخنانش اعلام کرد که در شنگال برای اولین بار در ۱۵ مارس ۲۰۱۹ در روستای کوچوی خاکبرداری و تحقیق از گورهای دستهجمعی شروع شد و گفت: «تاکنون در شنگال ۹۲ گور دستهجمعی پیدا شدند که از آن تعداد تنها ۵۵ گور خاکبرداری شدهاند، از آن گورهای خاکبرداری شده هم استخوانهای حدود ۷۰۰ نفر بیرون آورده شده و برای نهاد پزشکی قانونی بغداد ارسال شده است. از آن استخوانها نیز تاکنون هویت ۲۰۴ نفر تشخیص داده شده است و برای آنان مراسم تسلیت هم برگزار شده است.»
خیری ابراهیم بیان داشت که یکی از دلایل اساسی که هویت آن اشخاص تا کنون احراز نشده است، بیتوجهی حکومت عراق است، اما به دلیل اینکه خانوادههای بسیاری هم بدون اینکه آزمایش نمونه خون برای دیانای انجام داده باشند به اروپا رفته و این مورد نیز دلیل دیگری است که احراز هویت را به تاخیر میاندازد.
«۳۷ گور دستهجمعی ۱۰ سال است که هنوز خاکبرداری نشدهاند»
خیری ابراهیم بیان داشت که از ۹۲ گور دستهجمعی که تاکنون پیدا شده است، ۳۷ گور تاکنون خاکبرداری نشده است و اینچنین ادامه داد: «ما نیز نهادهای مرتبط را فراخواندیم که هرچه زودتر این گورها را خاکبرداری کنند. علاوه بر گورهایی که خاکبرداری نشدهاند، گورهای دستهجمعی جدیدی نیز پیدا میشوند. زمانیکه به نهادهای مرتبط انتقادی وارد میشود، آنان نیز میگویند که تعداد ما کم است و در سراسر عراق گورهای دستهجمعی بسیاری وجود دارد و آنها به خاکبرداری از گورهای دستهجمعی که از زمان حکومت صدام حسین باقیماندهاند، مشغول هستند.»
«ممکن است در زمان پیشرو گورهای دستهجمعی جدید پیدا شوند»
خیری ابراهیم ابراز داشت با اطلاعاتی که از شاهدان قتلعام بدست آوردند، ممکن است که در شنگال گورهای دستهجمعی جدیدی نیز پیدا شوند و چنین گفت: «برای پیدا کردن محل گورهای دستهجمعی، ما اطلاعات شاهدان عینی را اساس کار خود قرار دادیم. اشخاصی وجود دارند که شاهد قتلعامهای داعش بودند. این شاهدان ما را به گورهای دستهجمعی میرسانند که تاکنون پیدا نشدهاند. ما بر این باوریم که ایزدیان بسیاری تاکنون سرنوشتشان نامعلوم است و معلوم نشده که در این گورها به خاک سپرده شدند یا نه.»
«آب، استخوانهای شهدای قتلعام را با خود میبرد»
نماینده نهاد پتریکور، خیری ابراهیم همچنین توجهها را به مسئولیتهای نهادها و دستگاههای حکومت عراق معطوف داشت و با این سخنان از موضع آنان انتقاد کرد: «نهادهای حکومتی که مسئول هستند از این گورهای دستهجمعی محافظت و تحقیق کنند، وظایف خود را انجام نمیدهند. ما میدانیم که برخی از این گورهای دستهجمعی بدلیل جریان آب از بین رفتند. حیوانات، استخوانهای این گورها را بردهاند، برخی از این گورها آتش زده شدند. این وضعیت تاثیر بزرگی بر بستگان آنان برجای میگذارد.»
«پدک استخوانهای ۶۷ شهید نسلکشی را غیرقانونی بیرون آورد و دوباره به خاک سپارد»
خیری ابراهیم اشاره کرد که گورهای دستهجمعی که خاکبرداری میشوند نیز با روشهایی غیرقانونی خاکبرداری میشوند و برعلیه این موضوع، خانوادهها را فراخواند که شکایت کرده و پرونده تشکیل دهند. در سال ۲۰۱۹ پدک به شیوهای مخفیانه و غیرقانونی یک گور دستهجمعی در میان مناطق خانهسور و سنون را خاکبرداری کرد و استخوانهای ۶۷ شهید قتلعام را به هولیر برده بود. خیری ابراهیم درباره این موضوع اطلاعات مهمی را به اشتراک گذاشت و گفت:«گور دستهجمعی در میان مناطق خانهسور و سنون به شکلی غیرقانونی از سوی نهادهای حکومت اقلیم کوردستان خاکبرداری شد. پس از خاکبرداری، استخوانهای پیدا شده را به هولیر بردند و سپس در منطقه شرفالدین، آنها را طی مراسمی دوباره به خاک سپاردند. تاکنون مدارک آن جنازهها برای خانوادههایشان ارسال نشده و حقوق آنها نقض شده است. ما نیز برای این پرونده تاکنون در تلاشیم. آن کسانی که در شرفالدین به خاک سپرده شدند لازم است که اکنون گورهایشان خاکبرداری شود و جنازههای آنان یکبار دیگر بیرون آورده شود، برای نهاد پزشکی قانونی بغداد ارسال شود و آزمایش دیانای انجام شود. آن کسانی که در شرفالدین به خاک سپرده شدند هویتشان نامشخص است، شاهدان آنها هم وجود ندارند و گورهای آنان در یک زمین هموار واقع شده است. زمانیکه کسی به آنجا برود متوجه نمیشود که این محل گورستان ۶۷ شهید فرمان است.»
«جنازه ۲۴ ایزدی هنوز هم در هولیر است»
نماینده نهاد پتریکور، خیری ابراهیم درباره جرم و جنایات پدک در برابر جامعه و قوانین یک مثال دیگر را نیز بیان داشت. پدک در سال ۲۰۱۹ در میان مناطق موصل و هولیر، منطقهای که به آن بردیه گفته میشود جنازه ۲۴ ایزدی را از جمعیت گوهبله از گورهایشان بیرون آورده و بدون اطلاع خانوادههایشان آنان را به هولیر میبرد. خیری ابراهیم در این باره گفت: «طبق اطلاعات بدست آمده، جنازه ۲۴ نفر از کسانی که بیرون آورده و به هولیر برده شدند، آن جنازهها نیز در هولیر هستند و به شنگال نیز برگردانده نشدند.»