به رغم تلاشهای ایران برای اجرایی کردن این مکانیزم ، امروز حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس طی اظهاراتی اعلام نمود که اروپایی‌ها فقط به برجام آویزان شده و برای حفظ آن اقدامی نمی‌کنند. فلاحت پیشه در این رابطه اظهار داشت که بعید است اینستکس را هم اجرایی کننداین مقام  مسئول در کمیسیون امنیت ملی مجلس با بیان این‌که کسانی که فکر می‌کنند اروپا باید برجام را نجات دهد، اشتباه می‌کنند اظهار داشت که اروپایی‌ها تاکنون نشان داده‌اند بازیگر مستقلی در تحولات نبوده و منتظر ایجاد شرایط تازه‌ای در روابط بین ایران و آمریکا هستند

  با خروج امریکا از برجام، کشورهای اروپایی به منظور نگاه داشتن ایران در این پیمان و منترل رفتارهای این کشور اعلام نمودند که با راه اندازی یک مکانیزم مالی برای ادامه مبادلات تجاری به ایران، این کشور را به ماندن در برجام تشویق می‌کنند. اما به نظر می‌رسد با کاستن ایران از تعهدات خود در برجام و افزایش چهاربرابری میران غنی‌سازی، اروپاییان مایل به مماشت بیشتر با ایران نبوده و از سوی دیگر ایرانیان نیز به دلیل فشارهای آمریکا بر اروپا دریافته‌اند که بیش از این منتظر راه‌اندازی اینستکس به عنوان مشوقی برای ادامه ماندن در برجام نباشند. این اعلام نظر فلاحت‌پیشه را نیز باید در راستای رد ضرب‌الاجل ایران از سوی اتحادیه اروپا در ۱۸ اردیبهشت ارزیابی کرد.

  محمد جواد ظریف نیز دو هفته قبل در ارتباط با مواضع اروپا در قبال حفظ برجام اظهار داشته بود که بسیاری از کشورها توانسته‌اند به چارچوبی دو جانبه با ایران برای همکاری در شرایط تحریمی آمریکا دست یابند اما اروپا هم‌چنان دست دست می‌کنند؛ اما به نظر می‌رسداروپایی‌ها آمادگی و شاید اراده لازم را برای انجام اینکار ندارند. ظریف طی دیداری با ویتوریو روساری پتروچلی، رئیس کمیسیون سیاست خارجی و مهاجرت مجلس سنای ایتالیا نیز با اشاره به عدم اجرای تعهدات اروپاییان اظهار داشته بود ایران نهاد متناظر اینستکس را ایجاد و تشکیل آن را به اتحادیه اروپا اعلام کرده است ظریف در این دیدار اظهار داشته بود که اکنون نوبت اروپاییان است تا تعهداتشان را انجام دهند. من نمی‌دانم اروپایی‌ها برای یک ساز و کار مقدماتی چقدر وقت نیاز دارند.

مواضع اروپا در قبال راه‌اندازی سازوکار اینستکس

  مقامات سه کشورعمده‌ی  اروپایی تلاش نموده‌اند تا برهه کنونی حداقل در مواضع و بیانیه‌ها یک صدا از برجام و استمرار آن حمایت کنند، اما چندی است که این مواضع با لحنی تند و در برخی مقاطع  با چرخش همراه بوده است. تا قبل از نشست هفت کشور صنعتی، هایکو ماس وزیر خارجه آلمان در اظهارنظری متفاوت و در عین حال مبهم اظهار داشته بود که ما به سازوکاری احتیاج داریم تا مطمئن شویم ایران به تولید اورانیوم یا غنی‌سازی روی نخواهد آورد. اما در پایان نشست هفت کشور صنعتی و انتشار بیانیه‌ی پایانی آن، مواضع تندی را علیه ایران و حضور این کشور در منطقه مطرح نمودند.

  خبرگزاری رویترز ۱۳ ماه مه گزارش داد که موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا حول یافتن راه حلی برای نجات برجام اظهار داشته است که همچنان در حد امکان با تمام ابزارها و اراده سیاسی‌ به حمایت از برجام ادامه خواهد داد. این سخنان موگرینی با اظهار نظر سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران همزمان بود  که چنانچه در موضوع برجام گشایشی ایجاد نشود، جمهوری اسلامی به جایگاه قبلی هم بسنده نکرده و حتما جلوتر از آن خواهد رفت. در واکنش به اظهارات مقامات ایرانی آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان در گفتگویی با زودویچه تزایتونگ، به مسئله برجام پرداخته و اظهار داشت که اروپا در موضوع ایران حقیقتا ضعیف است چرا که یورو مانند دلار یک ارز اصلی نبوده و از این رو مقابله با تحریم های آمریکا برای ما دشوار است.

نامیدی ایران از اقدام حمایتی اروپا

  با اظهارات امروز فلاحت‌پیشه مشخص شده است که اروپایی‌ها در طول دوماه گذشته واجد هیچ اراده عملی برای راه‌اندازی اینستکس نبوده و مایل نیستند خود را به پذیرش خواسته ها و تمایلات ایران محدود کنند. این امر نشان میدهد که مساله راه‌اندازی اینستکس و ماندن اروپا در برجام منوط به همان مسائلی است که آمریکا در شروط ۱۲گانه خود برای تغییر رفتار ایران معین کرده است. آلما، نفرانسه و پیش از این نیز اعلام کرده بودند که تا زمانی که ایران تهدیدی برای اسرائیل به شمار رود این کشور نمیتوانند روی همکاری جدی با آنها حساب نماید. اروپا و آمریکا در این سیاست مشترکند؛ حتی روسیه نیز که از روابط گسترده‌ای با اسرائیل برخوردار است، با اروپا هم نظر می‌باشد. ادامه چنین روندی به مسدود شدن هر چه بیشتر روابط ایران با جهان خارج می‌انجامد؛ روند تاریخی پرونده هسته‌ای ایران از سال ۱۳۸۵ تا زمان توافق برجام نشان میدهد که اروپا به رغم وجود رقابت و اختلاف با آمریکا ‎از منافع سیاسی و اقتصادی مشترکی با امریکا برخوردار بوده و این اتحادیه در مواجهه با تهدیدات امنیتی نظامی با امریکا کاملا همگام است. حتی در این نکته نیز نمی‌توان شبه وارد نمود که آنچه که اعضای اروپایی برجام و آمریکا را به میز مذاکرات اتمی و امضای توافق ژوئیه سال ۲۰۱۵ در برجام کشانید تامین امنیت و مقابله با ماجراجویی‎های اتمی جمهوری اسلامی بود. با تمامی این موارد برجام با شکست مواجه شد؛ زیرا عملا به تقویت توان موشکی ایران و گسترش دست‎درازی‎های منطقه‎ای سپاه پاسداران و حمایت مالی و تسلیحاتی از گروههای نیابتی منجر شد. انتظار می‌رود با تداوم جنگ اقتصادی امریکا علیه ایران، عدم حمایت اروپا و تداوم رویکرد سختگیرانه جهانی نسبت به اقدامات بی ثبات کننده ایران، روزهای بسیار دشوار اقتصادی چشم براه این کشور باشد.