مردم کورد بار دیگر در سرزمین‌های روژاوا تلاش کردند تا آینده خود را بر سنگ‌هایی بنا کنند که زمان و جنگ آن‌ها را فرسوده کرده بود. نمایندگانی از مناطق مختلف شمال و شرق سوریه، خارج از میهن و خیابان‌های پر از درگیری خاورمیانه، گرد هم آمدند تا در تاریخ ثبت شوند. این صرفا یک نشست نبود، بلکه ایستگاه جدیدی در یک سفر طولانی بود که در خاطره‌ها طنین‌انداز شده بود؛ بیان دوباره و مصرانه جستجوی وحدت و آزادی بود.

کنفرانس برگزار شده در قامشلو در ۲۶ آوریل ۲۰۲۵، پاسخی به بیش از یک قرن پراکندگی این خلق بود. در این سرزمین‌ها که جنگ، اشغال و مهاجرت آن‌ها را خسته کرده بود، احزاب مختلف کورد، سازمان‌های زنان، جنبش‌های اجتماعی و فعالان مستقل گرد هم آمدند. هدف، ساختن دیدگاهی بود که حق سخن مشترک مردم کورد را در آینده سوریه تضمین کند. این کنفرانس، به عنوان ثمره انباشت اجتماعی ناشی از انقلاب روژاوا و حافظه مردمی که جنگ و مقاومت آن را شکل داده بود، شکل گرفت. این گردهمایی، اولین حرکت سیاسی بزرگ پس از سرنگونی رژیم سرکوبگر سوریه در ۸ دسامبر ۲۰۲۴ به شمار می‌رود.

ادامه یک حافظه

سوریه با سقوط رژیم بعث به نقطه عطفی رسید. سیستمی که دهه‌ها تفاوت‌های اتنیکی، باورداشتی و اجتماعی را سرکوب کرده بود، فروپاشید؛ اما میلیون‌ها کشته، تبعیدی و کشوری ویران شده را بر جای گذاشت. در این خلاء، جستجوی یک قرارداد اجتماعی جدید آغاز شد. کوردها این فرصت تاریخی را نه تنها برای سرنوشت خود، بلکه به عنوان مسئولیتی برای آینده دموکراتیک سوریه تلقی کردند.

ایده اصلی که در بیانیه کنفرانس بر آن تاکید شد، این بود: هویت کوردی در چارچوب یک سوریه چند اتنیکی، چند فرهنگی و چند ملیتی حفظ خواهد شد؛ حقوق ملی کوردها با تضمین قانون اساسی تامین می‌شود. این رویکرد، نه تنها پاسخی به درد و رنج‌های گذشته، بلکه اقدامی پیشگیرانه در برابر بحران‌های احتمالی آینده بود.

آینده‌ای دموکراتیک و آزاد

این کنفرانس بر درک سیاسی مبتنی بر اصول حقوق بشر، حقوق و آزادی زنان متحد شد. مشارکت فعال جنبش‌های زنان به ویژه، نشانه زنده بودن میراث برابری‌طلبانه انقلاب روژاوا بود. بر اساس بیانیه نهایی:

*مردم کورد به طور مؤثر و برابر در ساختار سیاسی جدید سوریه نمایندگی خواهند شد.

*حقوق کوردها با قانون اساسی که هیچ قشر اجتماعی را مستثنی نمی‌کند، تضمین خواهد شد.

*از یک مدل دولت غیرمتمرکز حمایت خواهد شد.

این اصول نه تنها برای کوردها، بلکه برای همه مردم سوریه به عنوان مانیفست صلح قابل ارزیابی است.

توازن‌های داخلی و خارجی

این کنفرانس تنها یک تحول سیاسی داخلی نیست، بلکه یک پیام منطقه‌ای است. کوردها می‌خواهند در ساختن سوریه جدید نه به عنوان یک عنصر منفعل، بلکه به عنوان یک اراده بنیانگذار حضور داشته باشند. این اراده از سوی قدرت‌های منطقه‌ای با تلقی تهدید مواجه خواهد شد که به این شرح:

*ترکیه، کسب هرگونه وضعیت و جایگاه برای کوردها را «خط قرمز» خود تعریف می‌کند.

*ایران، نگران تاثیر جنبش کوردها در سوریه بر جمعیت کورد خود (مردم روژهلات کوردستان) است.

*رژیم سوریه هنوز از تمایل خود برای حفظ ساختار متمرکز دست نکشیده است.

تاکید کنفرانس بر صلح و گفتگو، در پایتخت‌های غربی و محافل سازمان ملل با دقت دنبال می‌شود. این زبان دیپلماتیک که می‌تواند مشروعیت بین‌المللی کوردها را افزایش دهد، گامی مهم برای داشتن حق سخن در مورد آینده سوریه است.

ضرورت و مسئولیت

همانطور که در بیانیه نهایی به صراحت بیان شده است؛ این کنفرانس در کوتاه‌ترین زمان ممکن هدف تشکیل یک هیئت مشترک کورد و آغاز مذاکرات با طرف‌های ذیربط را دنبال می‌کند. این، روند عملی کردن سخنان است. سخنان وحدت، پس از این تنها در بیانیه‌ها باقی نخواهد ماند، بلکه از طریق نمایندگی سیاسی، دفاع و کانال‌های دیپلماتیک به گام‌های ملموس تبدیل خواهد شد.

این روند با تناقضات داخلی و فشارهای خارجی آزمایش خواهد شد؛ نیازمند صبر و اراده خواهد بود. شاید مهم‌تر از همه؛ این ندای جدید که در روژاوا برمی‌خیزد، می‌تواند حامل امید به آینده دموکراتیک نه تنها کوردها، بلکه همه مردم خاورمیانه باشد.

صفحه جدید تاریخ

این کنفرانس در قامشلو، پاسخی جدی و سازمان‌یافته به یک قرن تنهایی، انکار و پراکندگی یک خلق است. این گردهمایی تاریخی در روژاوا، نه تنها برای بحران امروز، بلکه قصد دارد برای مردم فردا (آینده) نیز اثری به جا بگذارد. وحدت تنها یک کلمه نیست؛ بلکه نیازمند مسئولیت، فداکاری و صبر استراتژیک بلندمدت است. اگر کوردها بتوانند از این لحظه تاریخی درس بگیرند، می‌توانند تراژدی یک خلق پراکنده بودن را پشت سر بگذارند و پیشگام صلح منطقه‌ای و تحول دموکراتیک شوند. زمان پیش رو نشان خواهد داد که آیا این کنفرانس تنها یک یادداشت باقی خواهد ماند یا گامی است که مسیر تاریخ را تغییر می‌دهد.

این نه تنها برای کوردها، بلکه برای تمام بشریت درسی خواهد بود؛ وقتی ملتی تصمیم می‌گیرد سرنوشت خود را در دست بگیرد، حتی محکم‌ترین زنجیرهای جهان نیز می‌توانند شکسته شوند. وقتی تاریخ‌ها نوشته شوند، شاید این جمله امروز را توصیف کند: «کوردها در سخت‌ترین امتحانی که تاریخ پیش روی آن‌ها گذاشت، نه پراکندگی، بلکه وحدت را برگزیدند.»