سلطه رژیم بعث در هفته اول دسامبر سقوط کرد. در واقع، آنچه در دمشق فروپاشید، ناسیونالیسم دولت-ملت بود. همچنین محصول ناسیونالیسم کمالیستی بود که در عربستان توسعه یافت. به تدریج ناصریسم با کودتا و اصلاحات جایگزین شد. نسخه عراق از بعث، در آغاز «جنگ جهانی سوم» پس از ده سال جنگ و سرنگونی مجسمه‌های صدام فروپاشید. اکنون نیز نسخه بعث سوریه پس از ۱۳ سال جنگ بدون خونریزی زیاد نابود شده است.

دولت بشار اسد که حمایت ایران و روسیه را از دست داده بود و ضربه سنگینی را تحت حملات اسرائیل متحمل شده بود، چنان قدرت را رها کرد که گویی می‌خواهد بگوید «هر آنچه می‌خواهی بکن.» پس از آن، اقتدار دمشق به هیئت تحریر‌الشام (HTS) رسید. در حال حاضر نیز هیأت‌های دولتی با جولانی رئیس HTS، که در کاخ اسد مستقر است، جلساتی برگزار می‌کنند. او تلاش می‌کند بفهمد که سوریه جدید چگونه شکل می‌گیرد و در صورت امکان چه مزایایی به دست خواهد آورد. اگرچه اعلام شده بود که دولت انتقالی در ماه مارس تشکیل می‌شود، اما آینده سوریه بیش از پیش مورد بحث قرار می‌گیرد.

سوریه جدید چگونه شکل خواهد گرفت؟ دولت HTS سوریه را به کجا خواهد برد؟ چه کسی می‌تواند چه نقشی در ساختن سوریه جدید ایفا کند؟ همچنین جایگاه و نقش کوردها و اداره خودمدیریتی شمال و شرق سوریه در سوریه جدید چه خواهد بود؟ سوالات مشابه روز به روز بیشتر می‌شود و بر این اساس بحث‌ها داغ‌تر می‌شود.

یکی از موضوعاتی که بیشتر در مورد آن صحبت می‌شود، احتمال تبدیل شدن سوریه به افغانستان دوم است. اجماع عمومی بر این است که این اتفاق نخواهد افتاد. اما وقتی به یاد بیاوریم که آمریکا نیز افغانستان را در این وضعیت قرار داده است، نگرانی کسانی که در این مورد نظر دارند بیشتر می‌شود. ایالات متحده که افغانستان را به طالبان واگذار کرد، اکنون می‌تواند سوریه را به راحتی به HTS که آن را یک «سازمان تروریستی» می‌داند واگذار کند. به وضوح مشاهده می‌شود که مقدمات در این راستا است. جولانی که نام جدیدش احمد الشرع است با پوشیدن لباس‌های رسمی و کراوات سعی دارد خود را به عنوان یک رهبر مدرن نشان دهد.

تقیه (انکار مسلمانی بر اساس مصلحت) به عنوان یک روش مهم در میان گروه‌هایی که اسلام را بر پایه مرجعیت قرار می‌دهند، استفاده می‌شود. این را بیشتر در شخص طیب اردوغان دیدیم. حالا چرا جولانی نباید اردوغان دوم باشد؟ مشاهده می‌شود که او به شدت به این موضوع علاقه دارد و تلاش می‌کند هر چه زودتر به کرسی قدرت برسد. اگرچه برخی اعتراضات ضعیف از سوی کشورهای اروپایی مانند آلمان و فرانسه وجود دارد، اما مشخص نیست که در حال حاضر موضع نهایی چه خواهد بود. از سوی دیگر هنوز هیچ اعتراضی از سوی جوامع اروپایی و افکار عمومی دموکراتیک وجود ندارد.

اولین اعتراض جدی مردم دمشق به اظهارات جولانی مبنی بر اینکه «یک اداره شرعی وجود خواهد داشت» بود. به ویژه جوانان مدرنیست و زنان جوان دمشق اعتراض جدی نشان دادند. آنها به صراحت اعلام کرده‌اند که از زندگی مدرنی که دولت بعث ایجاد کرده است دست نخواهند کشید. فرض بر این است که تظاهرات در لاذقیه و شهرهای مشابه به همین شکل توسعه یابد. اما عموماً اعتقاد بر این است که شهرهایی مانند حماه و حمص که قبلاً مراکز «اخوان المسلمین» بودند، اعتراضی نخواهند کرد، برعکس، شریعت را می‌پذیرند. اگر دقت کنیم جامعه کنونی سوریه نیز در این موضوع دچار شکاف جدی است. در چنین شرایطی، موقعیت دروزی‌ها و کوردهای ساکن سوریه از اهمیت بیشتری در شکل دادن به سوریه جدید برخوردار است.

اداره طالبان در افغانستان که در دروازه خاورمیانه به آسیا قرار دارد، می‌تواند مورد قبول جهانیان باشد. با این حال، پذیرش حکومتی مشابه در سوریه از سوی جهان در خاورمیانه دشوار و غیرممکن است. بنابراین موضوع چگونگی ساخت سوریه جدید بیشتر در دستور کار و بحث قرار خواهد گرفت. اگرچه برخی از محافل منفعت طلب و استثمارگر به هر نوع حکومتی بله می‌گویند، بسیاری از نیروهای دولتی و اجتماعی در سراسر جهان خواهان دیدن یک سوریه مدرن هستند؛ در واقع، مردم و نیروهای دموکراتیک از سوریه جدید برای داشتن یک سوریه دموکراتیک و چندجانبه حمایت خواهند کرد. تنها از این طریق می‌توان از موقعیت‌های بدتر جلوگیری کرد و بر ناسیونالیسم دولت-ملت واحد که توسط بعث نمایندگی می‌شد، غلبه کرد.

وقتی مردم از این منظر به شکل‌گیری سوریه جدید نگاه می‌کنند، می‌توان دریافت که کوردها و اداره خودمدیریتی شمال و شرق سوریه نقش زیادی خواهند داشت. در شرایط کنونی سوریه، قدرت کوردها و اداره خودمدیریتی شمال و شرق سوریه حتی بیشتر از آن چیزی است که محاسبه می‌شود. اگر آنها در برابر حملات اشغالگرانه و نسل‌کشی حکومت فاشیستی-نسل‌کش حزب عدالت و توسعه، سطح معینی از قدرت و مقاومت نشان دهند، آنگاه می‌توانند نقش تعیین کننده‌ای در ساختن سوریه جدید داشته باشند. تا زمانی که کوردها و اداره خودمدیریتی شمال و شرق سوریه بجنگند و نظام دموکراتیک خود را به عنوان جایگزینی برای مردم سوریه معرفی کنند، نیروهایی را که خواستار یک زندگی مدرن هستند و قدرت داخلی خود را افزایش می‌دهند، به دور خود جمع می‌کند و همیشه همینطور خواهد بود.

وقتی به ۲۰ سال گذشته نگاه می‌کنیم، به وضوح می‌بینیم که طیب اردوغان در محاصره دوستی‌های دروغین و خصومت‌های ناموجه با بشار اسد است. اما کوردها هرگز علیه رژیم بعث اینگونه عمل نکرده‌اند. آنها همیشه برای سوریه دموکراتیک ایستاده‌اند و سخت جنگیده‌اند. همه مردم شمال و شرق سوریه، کوردها و متحدانشان، بیش از ده هزار شهید در برابر تبهکاران تروریست داعش دادند، قهرمانانه جنگیدند و بشریت را از این بلای خانمان‌سوز نجات دادند. همین مقاومت به کوردها و متحدانشان قدرت و شهرت زیادی بخشیده است.

به مدت ۱۲ سال در شمال و شرق سوریه، همه گروه‌های اتنیکی و هویتی، سیستم کنفدرالیسم دموکراتیک را اجرا کرده‌اند و آزمونی از دموکراسی ارائه کرده‌اند که مشابه بقیه نقاط سوریه نیست. آنها با تجارب مدیریت دموکراتیک و درک دموکراتیک، رویکرد اکولوژیک و آزادی زنان به توسعه جدیدی دست یافته‌اند که عناصر اساسی سوریه جدید را ایجاد کرده است. هیچ آزمون و تجربه‌ای از چنین دموکراسی در سوریه وجود ندارد. این وضعیت برای بعث حاکم صدق می‌کرد و برای HTS که در تلاش برای تبدیل شدن به دولت جدید است، اعتبار بیشتری دارد.

در آن زمان کوردها و اداره خودمدیریتی شمال و شرق سوریه کارهای زیادی برای ساختن یک سوریه دموکراتیک جدید دارند. واضح است که تا زمانی که این تجربه و قدرت کوردها در نظر گرفته نشود، سوریه دموکراتیک شکل نخواهد گرفت. بدون اینها، یک دیکتاتوری دولت-ملت جدید در سوریه شکل خواهد گرفت و این دیکتاتوری ملی‌گرا و مذهبی جدید بدتر از دیکتاتوری قبلی است. این بدان معناست که جایگاه و نقش کوردها در ایجاد سوریه دموکراتیک جدید نقشی اصلی است. سوریه دموکراتیک بر تجربه دموکراتیک شمال و شرق سوریه تکیه خواهد کرد و چیزهای زیادی از آن خواهد آموخت. در شرایط کنونی، دموکراتیک‌ترین و مؤثرترین قدرت در سوریه، کوردها و اداره خودمدیریتی دموکراتیک هستند. کوردها همانند گذشته به ایفای نقش مؤثر در شکل دادن به سوریه دموکراتیک جدید ادامه خواهند داد.

پس اکنون زمان دیدن این حقیقت است؛ مردم نباید ناامید شوند، بالعکس باید از قدرت خود به نحو احسن در مقاومت و ساختن سیستمی دموکراتیک استفاده کنند. این نیز باید با روحیه بسیج همگانی انجام شود. بر این اساس باید از انقلاب زنان و خلق‌ها پاسداری کرد. سوریه دموکراتیک باید بر اساس آزادی زنان شکل بگیرد. پیروزی‌های جدید در انتظار کوردها و اداره خودمدیریتی دموکراتیک است.

منبع: روزنامه یِنی اوزگور پلتیکا ‌(Yeni Ozgur Politika‌)