طی روزهای اخیر داعش در سوریه و عراق به حملات گسترده جدیدی دست زده است. همین علت نیز باعث طرح این سوال شده است که آیا داعش بار دیگر جان گرفته است؟ نیرویی که در مارس سال ۲۰۱۹ در منطقه باغوز دیرالزور از سوی نیروهای سوریه دمکراتیک حاکمیت خود را در زمین از دست داد، طی دو هفته اخیر در سال ۲۰۲۱ دست به حملات مجددی زده است. این سازمان که در جریان حمله نیروهای سوریه دمکراتیک ده‌ها هزار نفر از اعضای خود را از دست داده و به سازمانی زیر زمینی تبدیل شده بود بار دیگر به صحنه بازگشته است.

اما اکنون این سازمان در استان‌های دیرالزو، رقا و حما در سوریه در استان‌های عراقی کرکوک، بغداد و الانبار بار دیگر ده‌ها هسته مخفی خود را وارد عمل نموده و دامنه حملات خود را افزایش داده است.

ازدیاد حملات داعش

از دسامبر سال ۲۰۲۰ تا کنون داعش ۸ بار در رقا، ۸ بار در دیرالزور، ۱۰ بار در حما و ۵ بار در منطقه حمص و ۲ بار در منطقه حلب به حملات جدید دست زده است. در روزهای انتهایی سال ۲۰۲۰ داعش حملات سنگین خود را در مسیر پالمیرا و دیرالزور افزایش داده است. در این حملات که یک کاروان نظامی رژیم اسد مورد حمله قرار گرفت، حداقل ۲۸ نظامی رژیم کشته شدند. انجمن دیده‌بان حقوق بشر سوریه SOHR در این باره اعلام کرد که روزهای اخیر در صحرای حما، در جریان حمله داعش ده‌ها نظامی و شبه نظامی رژیم کشته شده‌اند.

در بیایان دیرالزور که تحت کنترل رژیم اسد قرار دارد، حضور نیروهای داعش مسئله‌ای مخفی نبوده است. اما رژیم سوریه و متحدان آن در مقابله با داعش به طور جدی به هیچگونه عملیاتی دست نزده‌اند. طبق نظر ناظران سیاسی امور سوریه، علت ازدیاد حملات این است که گروه‌های نزدیک به امریکا که در منطقه تانسی در مرز اردن حضور دارند، به حاشیه بروند. همچنین چون این منطقه در مسیر البوکمال که دروازه نیروهای شبه نظامی وابسته به ایران است، قرار دارد، از حساسیت فراوانی برای چنین حملاتی برخوردار است.

نقش دولت ترک در احیای مجدد داعش اما یکی از دلایل مهمی است که روح جدیدی را در کالبد داعش دمیده است، حملات اشغالگرانه دولت ترک به مناطق شمال-شرق سوریه است. در زمان حملات اشغالگرانه دولت ترک، بسیاری از تبهکاران از کمپ‌های منطقه با حمایت دولت ترک فرار کرده یا کمپ‌ها از سوی دولت ترک اشغال شدند. همچنین حضور سازماندهی شده داعش در مناطق اشغال شده از سوی دولت ترک، باعث آزادی عمل این گروه شده است.

تداوم عملیات نیروهای سوریه دمکراتیک

نیروهای سوریه دمکراتیک در این رابطه اعلام کرده‌اند، بعد از آنکه نیروهای داعش حاکمیت خود را بر بخش وسیعی از مناطق سوریه از دست داد، بیشتر نیروهای خود را به واحدهای زیر زمینی خود انتقال داده و نیروهای سوریه دمکراتیک همچنان عملیات نقطه‌ای خود را ادامه داده است. نیروهای سوریه دمکراتیک در سال ۲۰۲۰ در نواحی دیرالزور و الرقا عملیاتی را تحت عنوان مرحله دوم خاتمه دادن به ترور آغاز کردند و در این خصوص ۲۵ عملیات نقطه‌ای را انجام دادند، در نتیجه این عملیات ده‌ها عضو داعش دستگیر شدند. با وجود چنین اقداماتی، حملات داعش در روزهای اخیر در بخش‌هایی از سوریه افزایش یافته و باعث طرح این سوال شده است که آیاد داعش جان دوباره گرفته است؟

مناطق تحت استیلای داعش

سیامند علی سخنگوی رسانه‌ای یگان‌های مدافع خلق، در رابطه با ازدیاد حملات داعش به خبرگزاری فرات گفت: برخی از نیروهای حاضر در صحنه سوریه، اجازه داده‌اند تا داعش بار دیگر در صحنه نظامی حضور پیدا کند. در این رابطه سیامند علی اظهار داشت بعد از شکست داعش در باغوز، نیروهای داعش خصوصا در منطقه البوکمال، دیرالزور و پالمیرا همچنان حضور خود را حفظ کردند. در واقع برخی از نیروها برای استفاده بعدی از داعش، اجازه دادند که این نیروها در این منطقه باقی بمانند.

سیامند علی سخنگوی رسانه‌ای یگان‌های مدافع خلق در بخش دیگری از گفتگوی خود با فرات نیوز اظهار داشت که این فرصت برای سازماندهی مجدد، آموزش و تغییر استراتژی بوده و با ازدیاد حملات خود توانستند بر تعداد نفرات خود بیفزایند.

سیامند علی خاطرنشان ساخت که روسیه و ایران که با ادعای حفظ تمامیت ارضی سوریه وارد این کشور شدند، به جای آنکه متوجه مناطق بیایانی سوریه شوند که نیروهای داعش در آنجا حضور دارند، بر شهرهایی تمرکز کردند که از نظر آنان استراتژیک بود. برای نمونه روسیه بر شمال-شرق سوریه و خصوصا تل تمر و عین عیسی متمرکز شده و همین امر نیز اجازه می‌دهد که داعش دست به حملات مجدد بزند. سیامند در این رابطه اظهار داشت که داعش برای روسیه مسئله‌ای مهم و اصلی به شمار نمی‌رود. از طرف دیگر شاهد حملات گسترده اسرائیل به نیروهای ایرانی بوده و همین امر باعث شده است که داعش در این مناطق حملات خود را گسترش بخشیده و در این باره گفت: همین امر مشخص می‌کند رژیم سوریه بدون حمایت ایران و سوریه هیچ نیرویی برای جنگیدن ندارد.

سیامند علی در بخش دیگری از گفتگوی خود با خبرگزاری فرات اظهار داشت که اگر وضعیت به نحو کنونی ادامه پیدا کند، باید منتظر سورپرایز بزرگی از سوی نیروهای داعش باشیم. روسیه و رژیم اسد در مقابله با تحرکات جدید داعش و برخی دیگر از گروه‌های منطقه‌ای باید با نیروهای سوریه دمکراتیک هماهنگی ایجاد کنند. در غیر اینصورت نباید منتظر بود که در غرب فرات وضعیت بهبود یابد.

حملاتی که بر موزانه نیروها تاثیر‌گذار هستند

ناظم داشتان، از روزنامه‌نگارانی که وضعیت در منطقه را بررسی می‌کند نیز در این باره اظهار داشت که در دیرالزوز، پالمیرا و حمص و حما، رژیم اسد، روسیه و ایران حاکمیت دارند، به همین دلیل ازدیاد حملات نمی‌تواند تصادفی باشد. داشتان در رابطه با این پرسش که داعش دوباره جان گرفته است پاسخ داد: بله، داعش از حالت زیر زمینی خارج شده است و  به صحنه بازگشته است. ما این مسئله را زیاد غیر منتظره نمی‌دانیم اما این مسئله می‌تواند بر توازن نیروها تاثیرگذار باشد. در روزهای آتی باید منتظر شدت حملات و گسترش دامنه آن باشیم.

برخورد نیروهای بین‌المللی

داشتان در بخش دیگری از گفتگوی خود با فرات نیوز اظهار داشت که آمریکا و روسیه در میدان سوریه گامهایی را بر می‌دارند که در نهایت به تضعیف و محدودیت این دو منجر می‌شود، به همین دلیل حملات مذکور را باید با محدودیت میدان عمل این دو نیرو دانست. شاید بتوان سال ۲۰۲۱ را سالی دانست که نیروهای بین‌المللی و منطقه‌ای در منطقه سوریه در حال آزمودن یکدیگر برآیند. با این وجود می‌توان گفت که جان گرفتن دوباره نیرویی که چنین رسوایی به بار آورده است، کمی دشوار باشد. اما در وهله‌ای که نیروهای بین‌المللی در حال آزمودن همدیگر هستند، فرصت بزرگی برای سازماندهی مجدد و تقویت نیروهای داعش مهیا شده است و داعش نیز از این فرصت به نفع خود بهره‌برداری می‌کند.