احمد بان محقق مصری در امور تروریسم و گروه‌های تروریستی اسلامی در رابطه با بازگشت و فعالیت مجدد تبهکاران داعش در حوزه سوریه و عراق و شمال آفریقا با خبرگزاری هاوار گفتگو کرده است. احمد بان در ابن باره اعلام نمود که داعش خصوصا در کشورهای آسیایی و آفریقایی در حال سازماندهی و تقویت مجدد خود برآمده است. احمد بان با اشاره به تهدیدهای داعش اظهار داشت که در مقابله با این گروه تبهکار استراتژی بین‌المللی وجود نداشته و همین موضوع تهدیدهای داعش در آینده را افزایش می‌دهد.

هاوار: صحراهای سوریه و شمال افریقا مرکز اصلی فعالیت داعش بودند. از نظر شما چرا داعش مناطق صحرا را برای فعالیت خود انتخاب کرد و در این مناطق دست به فعالیت زد؟

احمد بان: به صورت طبیعی، تشکیلات داعش در سوریه، شمال آفریقا همیشه از مناطق صحرایی برای فعالیت‌های خود بهره برده است تا مجددا بتواند خود را سازماندهی و مستقر کند. این موضوع در چارچوب طرح‌ها و تشکیلات سازماندهی مجدد بعد از شکست نظامی این گروه قابل توضیح است. هدف داعش از انتخاب صحرا و تلاش برای ایجاد و کسب منابع در مناطق جدید نشات می‌گیرد، تا این گروه بتواند استراتژی جدید خود را بعد از شکست نظامی و فشارهای شدید، به پیش ببرد.

هاوار: آیا به نظر شما داعش همچنان در شکل زیرزمینی به فعالیت خود ادامه خواهد داد یا تلاش‌های خود را برای ایجاد خلافتی جدید در شکل آشکار پیگیری می‌کند؟

احمد بان: من پیش‌بینی می‌کنم که در سطح یک سازمان زیرزمینی باقی بماند. داعش همچنان حضور داشته و بیش از ۱۲ زیر مجموعه این سازمان در سطح منطقه و از جمله در صحرای سینا، یمن، آفریقا، نیجریه، مناطق نزدیک به دریای چاد، مرکز آفریقا، بورکینافاسو، مالی، افغانستان، نیجر، شرق افریقا، سومالی، خراسان در پاکستان، جنوب و شرق اسیا، فیلیپین، قفقاز، تونس و لیبی حضور فعال دارند. اما زمانی که البغدادی کشته شد، اعلام نمود که شاخه‌های تشکیلاتی خود را در عربستان سعودی و ترکیه نیز ایجاد کرده است. این سازمان از این طریق تلاش می‌کند تا همچنان حضور خود را ادامه داده و نیروی بزرگی را جذب کند.

تفکر داعش در رابطه با ایجاد خلافتی جدید، مسئله‌ای عادی برای این گروه است و می‌توان گفت که تفکر اصلی این گروه است. این گروه هیچگاه دست از مسئله خلافت برنداشته و به همین دلیل است که در تفکر داعش مسئله خلافت همیشه یکی از نشانه‌های اصلی مشروعیت آنان به شمار می‌رود. به همین دلیل پیش‌بینی می‌کنم با شکل گرفتن وضعیت مناسب سیاسی، اجتماعی و جفرافیایی در سازماندهی، این گروه مجددا تلاش می‌کند تا خلافت را بازگرداند.

هاوار: بعد از آنکه دایره حاکمیت این گروه در مناطق نفت‌خیز از دست رفت، این گروه برای دست‌یابی به منابع مالی به چه اقداماتی دست زده و برای تامین امور مالی خود چه اقداماتی را انجام می‌دهد؟

احمد بان: سازمان تبهکار داعش در زمان حضور قدرتمند خود در عراق، شبکه تامین مالی قدرتمندی را ایجاد کرده بود. همچنین برخی از گزارش‌های اطلاعاتی حاکی از شیوه‌های ایجاد این نیرو و سطح استحکام و شیوه‌های کسب حمایت مالی بود. اما متاسفانه هم اکنون نیز همراه با حضور این سازمان، برخی از گروه‌های مالی وجود دارند که اسیب‌های از دست رفتن شبکه مالی داعش را جبران می‌کنند، از طرف دیگر، تلاش می‌کنند که قدرت مالی قدرتمندی را مانند سال‌های گذشته مجددا بازسازی کرده و به همین دلیل در بسیاری از مناطق گسترش یافته‌اند.

هاوار: بعد از شکست داعش در بعد نظامی که اکنون دو سال از آن می‌گذرد، مبانی اصلی استراتژی اصلی این گروه در منطقه چه مواردی هستند؟

احمد بان: مبانی اصلی فکری و استراتژیک این گروه استقرار مجدد در مناطق جدید و جغرافیاهای جدید است، افزایش عضوگیری است، استراتژی عمده داعش اکنون متکی بر  مقابله با ارتش‌های رژیم‌های مختلف و گروه‌های امنیتی است. این رویکرد داعش در سوریه و عراق کاملا آشکار است. از طرف دیگر، ناظران حملات داعش به آسانی می‌بینند که تا بعد از درهم شکستن نظامی و نابودی دولت، حملات خود را افزایش داده‌اند. از این طریق معلوم می‌شود که مبانی اصلی استراتژیک داعش استقرار، اصلاح و بهبود شبکه‌های مالی، ایجاد شبکه‌های مالی جدید و تشویق عضو‌گیری‌های جدید براساس افزایش عضو از طریق ایدئولوژی اعتقادی است. این استراتژی بر افزایش ابعاد نظامی و قدرت نظامی این گروه تاثیرگذار خواهد بود.

هاوار: ایا امکان دارد که سیاست‌های آتی جو بایدن بار دیگر به افزایش قدرت این گروه نیمه جان مانند دوره اوباما منجر شود؟

احمد بان: من تصور نمی‌کنم که پیروزی جو بایدن از ارتباط مستقیمی با این موضوع برخوردار باشد، اما بدون شک سیاست‌های آمریکا بر سازمان داعش و به ویژه در پرونده عراق و دخالت در امور این کشور تاثیر گذار خواهد بود. همچنین سیاست‌های آمریکا بر حاکمیت عراق نیز تاثیر گذار خواهد بود، زیرا ایران حمایت‌های عظیمی را از ظهور ایدئولوژی داعش در عراق به عمل آورد. از این طریق می‌توان گفت که استراتژی جدید آمریکا که بایدن از آن صحبت کرده است، می‌تواند تاثیر مهمی را بر سازماندهی و حضور داعش در عراق داشته باشد.

جامعه جهانی هم اکنون نیز موفق به ایجاد استراتژی بین‌المللی متحدی در مقابل این سازمان تروریستی نشده است. زیرا زمانیکه تمامی جامعه بین‌المللی در مقابل این سازمان یکپارچه و متحد عمل کرد، داعش شکست خورد و نیروی آن متلاشی شد. یعنی داعش بر زمینه اختلافات بین‌المللی، منطقه‌ای و اختلافات داخلی در درون یک کشور می‌تواند ظهور و ادامه پیدا کند.

هاوار: استراتژی داعش در مرحله کنونی چگونه است؟

احمد بان:  همانگونه که پیش از این اشاره کردم، استراتژی داعش در مرحله کنونی استقرار، تقویت و اصلاح ساختار مالی، ایجاد گروه‌های نظامی جدید و تلاش برای سازمانی و متشکل کردن افراد است. هدف آن نیز حضور در میدان، تاثیرگذاری و افزایش نیرو است.

در سالهای ۲۰۰۸ و ۲۰۰۷ مشاهده شد که گروه از طریق ابو مصعب الزرقاوی حتی بعد از اعلام انحلال نیز، گروه‌های دیگری را ایجاد و شبکه‌های دیگری را همچنان گسترش می‌دادند و ساختار خود را تقویت کرده و در سال ۲۰۱۴ تاسیس دولت خود را اعلام کردند و تا زمان فروپاشی دولت اسلامی عراق و داعش در سال ۲۰۱۹ که با کشته شدن البغدادی صورت گرفت، همواره تاثیرگذاری خود را حفظ کرده است. هم اکنون نیز مانند آن دوره تلاش می‌کنند خود را مجددا سازماندهی و تقویت نموده و تاثیرگذاری خود را همچنان ادامه بدهد.