ترکیه و ایران از آب نیز استفاده ابزاری می‌کنند
آنورادها جانگرا از دانشگاه جواهر لعل نهرو اظهار داشت که سیاست‌های آبی ترکیه و ایران بر کوردستان فدرال و عراق تاثیر می‌گذارد.
آنورادها جانگرا، پژوهشگر دانشگاه جواهر لعل نهرو، که در چهارمین کنفرانس امور کورد در هولیر شرکت کرده بود، به بررسی پویایی‌های پیچیده سیاست آب بین عراق، ترکیه و ایران پرداخت. وی در گفتگو با خبرگزاری فرات (ANF) در این باره توضیح داد.
جانگرا اظهار داشت که او بر روی موضوع آب در عراق به عنوان یک مسئله فدرال کار می‌کند و به ویژه بر کوردستان فدرال تمرکز دارد. وی گفت: «از نظر جغرافیایی، کوردستان فدرال در بالادست بغداد و در پایین‌دست ترکیه و ایران قرار دارد. تمرکز اصلی من بر رودخانه دجله و شاخه‌های آن است که از ترکیه و ایران سرچشمه گرفته و به سمت کوردستان فدرال جریان می‌یابند و سپس در عراق ادامه پیدا می‌کنند. من در حال بررسی این هستم که آیا آب می‌تواند به عنوان زمینه‌ای برای همکاری بین هولیر و بغداد عمل کند یا خیر. بر اساس قانون اساسی عراق، دولت فدرال در بغداد مسئولیت مذاکره در مورد آب‌های فرامرزی را بر عهده دارد. به همین دلیل، من در حال بررسی این هستم که چگونه هم هولیر و هم بغداد بحران آب را حل می‌کنند و این موضوع چه تاثیری بر روابط همسایگان دارد. اکنون در حال کار بر روی بخش دوم پایان‌نامه خود هستم؛ این بخش شامل داده‌ها و اظهارات فنی درباره جریان رودخانه است. بزرگترین چالش، کمبود داده در منطقه است. اگرچه آب‌های فرامرزی موضوع اصلی تحقیق من نیست، اما از آنجایی که مدیریت آب در عراق مستقیما تحت تاثیر سیاست‌های ترکیه و ایران قرار می‌گیرد، همچنان بسیار مهم است.»
جانگرا اظهار داشت که ترکیه بر روی رودخانه دجله و شاخه‌های آن اصل حاکمیت مطلق را اعمال می‌کند و گفت: «از آنجایی که رودخانه از این کشور سرچشمه می‌گیرد، ادعا می‌کند که کنترل آنها حق آنهاست. ترکیه همچنین اصل استفاده عادلانه را می‌پذیرد، اما منافع ملی را همیشه در اولویت قرار می‌دهد. از چارچوب‌های بین‌المللی یا منطقه‌ای دوری کرده و مذاکرات دوجانبه را ترجیح می‌دهد. ترکیه به طور متفاوتی با عراق و سوریه برخورد می‌کند. در سال ۱۹۴۶ با عراق پیمانی امضا کرد، اما با این وجود آن را اجرا نکرد و پروژه بزرگ آناتولی جنوب شرقی ترکیه (GAP) از آن زمان تنش‌ها را افزایش داده است. ترکیه ادعا می‌کند که این‌ها آب‌های بین‌المللی نیستند، بلکه رودخانه‌های فرامرزی هستند و به جای مدیریت مشترک، بر خودمختاری ملی تاکید می‌کند. با این حال، ترکیه با امضای تفاهم‌نامه‌هایی در سال‌های ۲۰۰۹، ۲۰۱۴، ۲۰۲۰ و ۲۰۲۴ نشان داد که مایل به مذاکره در مورد تقسیم آب است و حکومت فدرال کوردستان بارها در این مذاکرات شرکت کرده است.
ایران هنوز کمتر درخواست مذاکره کرده است. این کشور همچنان سدها و تونل‌هایی می‌سازد تا آب را به مناطق خود هدایت کند. این موضوع تاثیر شدیدی بر پایین‌دست دارد. رویکرد ایران نیز یک‌جانبه است و در مورد تقسیم آب با عراق تعهد رسمی دوجانبه بسیار کمی دارد.»
جانگرا در مورد تاثیر این سیاست‌ها بر اقلیم کوردستان گفت: «من سعی کردم داده‌هایی در مورد تحقیقات مربوط به آخرین کار سدسازی ترکیه بر روی رودخانه دجله پیدا کنم، اما بسیاری از این کارها مربوط به آینده است و هنوز تاثیر ملموسی ندارد. در ایران نیز شواهد بسیاری وجود دارد که در گزارش‌ها آمده است.
به عنوان مثال، جریان رودخانه‌های سیروان و زاپ کوچک که هر دو از ایران سرچشمه می‌گیرند، از سال ۲۰۱۷ به بعد در ماه‌های تابستان به شدت کاهش یافته است. به ویژه از ماه ژوئن تا اوت، در منطقه سلیمانیه، آب این رودخانه‌ها به طور چشمگیری کم شده است. در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۷ گزارش شده بود که جریان آب در ثانیه به زیر ۵۰ متر مکعب کاهش یافته و در سال‌های ۲۰۱۸، ۲۰۲۰، ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ نیز همین مشکل رخ داده است.
این کاهش آب بر ماهیگیری در منطقه که منبع امرار معاش منطقه است، تاثیر گذاشته است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که به دلیل کمبود آب، ماهی‌ها به صورت دسته‌جمعی می‌میرند. هولیر برای تامین آب به شدت به زاپ بزرگ متکی است. اگرچه هنوز بر روی زاپ سدی ساخته نشده است، اما برنامه‌هایی وجود دارد و این وضعیت نگرانی‌هایی را در مورد امنیت آب در منطقه ایجاد می‌کند.»
