علیرغم ادامه تلاشها برای دستیابی به اتحاد ملی خلق کورد، اما برخی از گروه‌ها همچنان تلاش می‌کنند که تا در راه دست‌یابی به اتحاد ملی مانع ایجاد کنند یا این اتحاد را بر مبنای خواست اشغالگران کوردستان برقرار سازند. در این پرونده ویژه تلاش‌ها برای دستیابی به اتحاد ملی را از زمان آغاز بحران سوریه پیگیری می‌کنیم.

نخستین ابتکار عمل

با آغاز بحران سوریه، نخستین توافق بین احزاب سیاسی کورد در سوریه در سندی تحت عنوان ابتکار عمل احزاب جنبش میهنی کورد برقرار شد. در این سند نگرش احزاب برای ابتکار عمل در نشست ۱۴ می ۲۰۱۱ اعلام و منتشر شد.

مفاد  این سند از اینقرار بود:

- باید زبان میهنی عمومی در میان گروه‌های سیاسی و طبقات فرهنگی که به دیالوگ سیاسی اعتقاد دارند ایجاد شود.

- تمامی زندانیان برخوردار از ایستارهای آزاد و زندانیان سیاسی آزاد شوند.

- خواسته‌های سیاسی ویژه مانند اجازه گروه‌ها و احزاب سیاسی که نمایندگی طبقات اجتماعی را بر عهده دارند باید فعالیت‌های دمکراتیک خود را تا زمان تصویب قانونی برای فعالیت سیاسی احزاب ادامه بدهند.

- لغو تمامی سیاست‌های مبتنی بر نژادپرستی، رسوم و تصمیمات مخفیانه‌ای که علیه خلق کورد صورت گرفته‌اند.

- تسریع در استرداد شناسنامه‌های افرادی که از حق هویت برخوردار نبودند.

- ثبت اسامی افراد بدون شناسنامه و اسناد رسمی به عنوان شهروندان سوریه.

- اهمیت دادن به مناطق کوردی و خاتمه دادن به سیاست نادیده گرفتن این مناطق.

- ایجاد برابری در تمامی مناطق. درخواست برگزاری کنگره میهنی عمومی با برخورداری از حق حاکمیت مساوی برای تمامی طرفین.

در ۶ ژوئن ۲۰۱۱ برخی از احزاب کوردی اعلام کردند که رئیس جمهوری سوریه از احزاب کوردی برای گفتگو دعوت به عمل آورده است. رئیس جمهوری سوریه از تمامی احزاب ذیل دعوت به عمل آورده بود: حزب چپ کوردی در سوریه، حزب دمکراتیک کوردی=جناح عبدالحکیم بشار، حزب اتحاد کوردی در سوریه، حزب اتحاد دمکراتیک، حزب آزادی کوردی در سوریه، حزب دمکراتیک کوردی در سوریه-جناح نصرالدین ابراهیم، حزب میهنی دمکراتیک کورد در سوریه، حزب برابری دمکراتیک کورد در سوریه، حزب اتحاد دمکراتیک کوردی در سوریه، حزب دمکراتیک کورد در سوریه، حزب مترقی کورد در سوریه و حزب موج آینده.

دعوت بشار اسد از احزاب کوردی به ایجاد اختلافاتی در میان احزاب کوردی منجر شد، در همین رابطه کمیته هماهنگ کننده کوردی در ۷ ژوئن از طریق انتشار بیانیه‌ای این دعوت را رد کرد. اما احزاب کمیته در ابتدا دیالوگ را رد نکردند. در این کمیته احزاب ذیل مشارکت داشتند: حزب آزادی کوردی در سوریه، موج آینده کورد در سوریه و حزب اتحاد کورد در سوریه.

تاسیس شورای میهنی کورد سوریه و انشعابات آن

با تحولات سریع در سوریه شورای میهنی کورد در سوریه در اکتبر ۲۰۱۱ با حمایت ریاست وقت اقلیم جنوب کوردستان، مسعود بارزانی تاسیس شد. بعد از تشکیل شورای میهنی کورد در سوریه (ENKS)، این شورا  مرکب از ۱۱ حزب بود. در همان دوره ناظران سیاسی بر این باور بودند که شورای میهنی کورد سوریه برای از میان برداشتن ابتکار عمل جنبش میهنی کورد بوده است که در خود میهن (روژاوا) تاسیس شده است. در ماه می ۲۰۱۲، ۵ حزب از ENKS جدا شدند و سپس این حزب هر چه بیشتر تضعیف شده و به وضعیت کنونی رسید که تنها ۵ حزب به صورت عملی در آن حضور داشته و تحت کنترل پارت دمکرات کوردستان هستند.

در می ۲۰۱۲، ۱۶ حزب کوردی در شورای میهنی کورد سوریه ENKS حضور داشتند. این احزاب عبارت بودند از:

حزب چپ کورد در سوریه- محمد موسی

حزب چپ دمکراتیک کوردی در سوریه- صالح گدو

حزب دمکراتیک کورد در سوریه: جمال شیخ باقی

بعد از آنکه رهبری خودمدیریتی دمکراتیک در منطقه جزیر در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۴ ایجاد شد، این سه حزب از ENKS جدا شدند؛

حزب اتحاد دمکراتیک کورد در سوریه- محی الدین شیخ علی

حزب دمکراتیک کورد در سوریه(الپارتی)- نصرالدین ابراهیم

حزب توافق دمکراتیک کوردی در سوریه- فوزی شنگالی

این چهار حزب نیز بعد از توافق دهوک در سال ۲۰۱۴ از شورای میهنی کورد سوریه انشعاب کردند؛

حزب دمکراتیک کوردی در سوریه(الپارتی)- عبدالکریم بشار

حزب آزادی کورد در سوریه- جناح خیرالدین مراد

حزب آزادی کورد در سوریه- جناح مستو اوسو

حزب اتحاد کوردستانی در سوریه- عبدالباسط حمو

این چهار حزب در ۳ می ۲۰۱۴ در کنگره  اتحاد سیاسی دمکراتیک کوردی در سوریه تحت عنوان حزب دمکراتیک کوردستان سوریه حزب جدیدی را با ریاست سعود ملا تاسیس کردند.

حزب دمکراتیک مترقی کوردی در سوریه، با ریاست عبدالحمید حاجی درویش در ابتدای ۲۰۱۵ از شورای میهنی کورد سوریه خارج شده و اعلام نمود که دلیل خروج از این شورا، وضعیت سازمانی و سیاسی ویژه است.

احزابی که اکنون در شورای میهنی کورد در سوریه حضور دارند عبارتند از:

حزب دمکراتیک کوردستانی-سوریه-سعود ملا

حزب میهنی دمکراتیک کوردی- طاهر سفوک

حزب برابری دمکراتیک کوردی- نعمت داوود

جنبش اصلاح کوردی، سوریه- فیصل یوسف

حزب اتحاد کوردی در سوریه- ابراهیم برو

از میان برداشتن هیات عالی کورد

شورای میهنی کورد در سوریه بعد از تاسیس، به ابزاری در دست دولت ترک تبدیل شده و تمامی تلاش‌ها برای دست‌یابی به اتحاد کوردی را از میان برداشتند. تشکیل شورای عالی کورد که در ۱۲ژوئیه‌ی ۲۰۱۲ بین شورای روژآوای کوردستان و شورای میهنی کورد در هولیر با حمایت مسعود بارزانی، ریاست وقت جنوب اقلیم کوردستان اعلام شد. از آن زمان تا کنون تمامی تلاش‌ها برای دست‌یابی به اتحاد ملی از سوی شورای میهنی کورد در سوریه از میان برداشته شده است.

در ۲۴ ژوئیه‌ی ۲۰۱۳ شورای عالی کوردی که مرکب از هر دو شورای خلق روژاوای کوردستان و شورای میهنی کورد در سوریه بود، نشست خود را برگزار کرده و  این نشست با انتشار ۷ ماده خاتمه یافت. که بر اساس آن شورای عالی کورد تمامی اقدامات و تلاش‌های هر دو شورا از طریق تصمیمات مصوب شورای عالی کورد صورت می‌گیرند.

شورای میهنی کورد در سوریه بر اساس تصمیم شورای عالی کورد عمل نکرده و در اگوست ۲۰۱۲ با حمایت حکومت جنوب کوردستان با وزیر امور خارجه ترکیه، احمد داوود اوغلو و بدون حضور و مشارکت شورای روژآوای کوردستان نشستی را برگزار کرد. همچنین شورای میهنی کورد در سوریه مفاد این نشست را به اطلاع شورای روژاوای کوردستان نرساند. بعد از آن برخی از اعضای دفتر روابط خارجی ENKS در استانبول بیانیه‌ای را با اپوزیسیون سوری و بدون اطلاع اعضای دیگر دفتر، امضا کردند. بعد از ان بود که نشست‌ها و دیدارهای ENKS به شیوه‌ای یکطرفه با دولت اشغالگر ترک و اپوزیسیون سوریه ادامه پیدا کرد.

پروژه موقتی مدیریت مشترک مناطق کوردی

شورای میهنی کورد سوریه با تمامی نیروی خود تلاش نمود تا هر پروژه‌ای را که در راستای منافع خلق کورد و عناصر تشکیل دهنده آن باشد، از میان بردارد یا با مانع‌تراشی روبرو کند. همچنین شورای روژآوای کوردستان و شورای میهنی کورد در سوریه در ۱۳ اگوست ۲۰۱۳ توافقی را بر اساس پروژه مدیریت مشترک مناطق کوردی اعلام کردند. در ۸ اکتبر ۲۰۱۳ در نشستی بین شورای عالی کورد در قامشلو و با مشارکت نمایندگان هر دو شورا، طرحی در این باره در ۹ ماده به امضای طرفین رسید.

در زمانیکه پروژه مدیریت موقت در حال بحث و بررسی بود، شورای میهنی کورد در سوریه تصمیم گرفت که به ائتلاف میهنی نیروهای انقلابی و اپوزیسیونی سوریه بپیوندند. شورای میهنی کورد در سوریه (ENKS) عازم قطر شده و در کنگره ائتلاف شرکت کرد. در ۱۶ اکتبر ائتلاف پیوستن ENKS به این ائتلاف را تصویب کرد. این مشارکت به معنای نقض صریح تفاهمی بود که با تشکیل شورای عالی کورد به امضا رسیده بود.

تلاش‌ها برای دستیابی به راه حل سیاسی که در ۲۲ اکتبر ۲۰۱۴ بعد از نشست دهوک ۲ بین TEV-DEM و  ENKS آغاز شده بود و در ۵ ماده طراحی شده بود نیز نتیجه بهتری از تشکیل شورای عالی کورد در بر نداشت. علیرغم تمامی تلاش‌های صورت گرفته، در نتیجه جمود فکری شورای میهنی کورد در سوریه و پیشنهادات فکری، این تلاش‌ها نیز شکست خوردند.

در ماده نخست این جستجو برای راه حل سیاسی آمده بود: لازم است کمیته جستجوی راه حل سیاسی مرکب از ۳۰ عضو بوده و هر یک از TEV-DEM و ENKS بتوانند ۴۰ درصد از کرسی‌ها و نیروهای خارج از آن نیز ۲۰ درصد کرسی‌ها را در دست داشته باشند. اما شورای میهنی کورد در سوریه با این بهانه که ۳ حزب متشکل در ENKS در لیستی که TEV-DEM ارائه داده است به تو-دم رای داده‌اند، آنها را از ENKS اخراج کرد. این احزاب عبارت بودند که حزب تفاهم کوردی سوری با ریاست فوزی شنگالی، حزب دمکراتیک کوردی در سوریه با ریاست نصرالدین ابراهیم و حزب اتحاد دمکراتیک کوردی در سوریه با ریاست محی‌الدین شیخ علی. بعد از آن نیز شورای میهنی سوریه تمامی تلاش‌ها برای ایجاد کمیته‌ای جهت راه حل سیاسی را از میان برداشت.

در ادامه از ۱۴ می ۲۰۱۱ تا ابتدای سال ۲۰۱۵ حملات بدون وقفه علیه مناطق روژآوای کوردستان صورت گرفتند. همچنین تبهکاران جبهه النصره از اواخر سال ۲۰۱۲ به سریکانی حمله کردند. بعد از آن به مناطق گرکه لگه تا جنوب تل تمر و روژآوای تربسپی نیز حمله شد. این حملات با حمایت صریح دولت اشغالگر ترک صورت گرفتند. بعد از ان تبهکاران داعش به منطقه کوبانی حمله کردند. شورای میهنی کورد در سوریه در دفاع از منطقه مشارکت نکرده و حتی در رابطه با این حمله بیانیه‌ای نیز صادر نکرد. اما در مقابل به سیاه‌نمایی مقاومت کوبانی، دستاوردهای خلق کورد و خلق‌های دیگر در منطقه پرداخت. در ابتدای سال ۲۰۱۴، شورای میهنی کورد در سوریه که رهبران آن در ترکیه حضور داشتند، به ابزاری در دست دولت ترک اشغالگر ترک تبدیل شدند، و تمامی دستورات و فرامین خود را مستقیما از دولت اشغالگر ترک می‌گرفتند.

مذاکرات شورای میهنی کورد در سوریه با مقامات میت ترکیه

در روز اول ژوئیه‌ی ۲۰۱۵، با فرمان دولت ترک، شورای میهنی کورد در سوریه از تاسیس نیروهای مسلح  پیشمرگه روژ رونمایی کرد. آژانس خبری هاوار در ۳۱ اگوست ۲۰۱۹ در پرونده‌ای با نام چگونه شورای میهنی کورد در سوریه تاسیس شد و هدف از تاسیس آن چه بود؟ منتشر نمود و از طریق منابع موثق خبری خود از هولیر، فاش کرده بود که ENKS و خصوصا مسئولین آن در خارج از روژاوای کوردستان، کسانی مانند ابراهیم برو، کامران حاجو، عبدالکریم بشار، سیامند حاجو، عبدالباسط حمو در سال ۲۰۱۶، ۱۶ بار با مسئولان میت ترک در شهر دیلوک یا عنتاب، آنکارا و استانبول دیدار کرده‌اند. همچنین این عده ۱۳ بار با مسئولین اطلاعاتی پارت دمکرات کوردستان در هولیر و چهار بار با مسئولین آمریکایی خصوصا در رابطه با بازگشت پیشمرگه‌های روژ نشست‌هایی را برگزار کرده‌اند. این گروه از سوی مقامات میت در اردوگاه نظامی باتوفا در حوالی موصل آموزش دیده‌اند.

مشروعیت بخشیدن به حملات اشغالگرانه ترک

در ۲۳ مارس ۲۰۱۸ یعنی چند روز بعد از اشغال عفرین، کامران حاجو، ابراهیم برو و خواص عگید در آنکارا با مشاور وزارت امور خارجه ترکیه، سدات اونال که مسئول پرونده سوریه در وزارت امور خارجه ترکیه است دیدار و گفتگو کردند. در این نشست خصوصا در رابطه با پیوندهای مستحکم بین شورای میهنی کورد و دولت ترک گفتگو به عمل آمده و در اظهارات پایانی این نشست آمده بود که: "ما در این نشست تایید کردیم که از ارتباطات استراتژیک با دولت ترک برخوردار هستیم. هیچ گونه عملکرد اشتباهی نباید بر ارتباطات آینده ما با ترکیه تاثیرگذار نباشد. ما به آنها اطلاع دادیم که اقدامات سوء صورت گرفته در عفرین از تاثیری منفی بر دولت ترک، ارتش آزاد سوریه و شورای میهنی کورد در سوریه برخوردار بوده است. ما از ترک‌ها پرسیدیم که عفرین چگونه اداره می‌شود؟ به درخواست مشارکت شورای میهنی کورد در سوریه برای مشارکت در اداره عفرین چگونه پاسخ داده می‌شود؟ پرسیدیم که آیا امکان دارد که در ابتدا شماری کم از اعضای مسلح پیشمرگه روژ در عفرین حضور پیدا کنند؟ ما در رابطه موضع آنان در رابطه با شرق فرات نیز پرسش کردیم." آنچه که در این باره اهمیت دارد، شورای میهنی کورد در سوریه، ترکیه را به عنوان یک دولت اشغالگر نمی‌بیند، بلکه بر عکس تمامی اقدامات اشغالگرانه آنها را از طریق اظهارات آنها مشروعیت می‌بخشد. این شورا در بیانیه خود خودمدیریتی دمکراتیک را متهم کرد که این خودمدیریتی از سوی حزب اتحاد دمکراتیک بر روژاوا تحمیل شده است. همچنین تا بعد از اشغال سریکانی و گری سپی در اکتبر ۲۰۱۹ از سوی دولت اشغالگر ترک، شورای میهنی کورد در سوریه سیاست‌های دشمنانه خود را علیه مناطق خودمدیریتی متوقف نکردند.

تا ان زمان زمان، اعضای شورای میهنی همیشه به تبهکاران ارتش ترک ادای احترام می‌کردند. در ۱۹ نوامبر ۲۰۲۰ نماینده شورای میهنی کورد سوریه، عبدالله گدو همراه با رئیس تبهکاران ائتلاف سوریه از کانتون اشغالی عفرین دیدار کرده و در گورستان تبهکاران وابسته به ارتش اشغالگر ترک که همواره علیه خلق عفرین و مناطق شمال-شرق سوریه به وحشیگری دست زده‌اند، اعلام نمود که در عفرین گروه‌های تبهکار مرتکب هیچگونه جنایتی نشده‌اند.

اقدامات اخیر شورای میهنی کورد در سوریه

در راستای تلاش‌های جدید برای اتحاد کورد، فرماندهی کل نیروهای سوریه دمکراتیک، مظلوم عبدی ابتکار عمل کوردی را بعد از حملات اکتبر سال ۲۰۱۹ دولت اشغالگر ترک به مناطق شمال-شرق سوریه آغاز کرد. با این تصور که گروه‌های سیاسی راه دیالوگ را در پیش می‌گیرند، اقدامات و گام‌های مهمی در این رابطه برداشته شد و خلق روژآوای کوردستان با شور و شوق از این مسئله حمایت و پشتیبانی کردند. اما این مذاکرات بعد از انتشار خبر توقف مرحله اول و خاتمه یافتن درک نگرش‌های سیاسی طرفین، با موانع فراوانی روبرو شد. این موانع با طرح شروط جدید از سوی شورای میهنی کورد در سوریه بیش از پیش با مانع روبرو شدند.

شرابط پیشنهادی شورای میهنی کورد سوریه و ایجاد مانع در مقابل مذاکرات، عبارت بودند از تغییر و توقف سیستم کنونی آموزش شمال-شرق سوریه، استفاده از منابع و کتب و سرفصل‌های آموزشی حکومت بعث، انحلال سیستم ریاست مشترک در سازمان‌ها و ادارات خودمدیریتی. فرهاد تبلو ریاست اتحادیه لیبرال کوردستان در این باره اعلام کرد که علت اصلی شکست ابتکار عمل کوردی از سال ۲۰۱۱ تا امروز اینست که شورای میهنی کورد در سوریه هر بار شرایط جدیدی را مطرح می‌کند و در این باره افزود: شورای میهنی کورد در سوریه همیشه فرامین و دستورات ائتلاف میهنی سوریه را در دستور کاری خود دارد.

منبع: ANHA