پس از «فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک» که رهبر آپو در ۲۷ فوریه اعلام کرد، حزب کارگران کوردستان (پ‌ک‌ک) دوازدهمین کنگره خود را برگزار کرد و علاوه بر تصمیم پایان دادن به فعالیت‌ها تحت نام پ‌ک‌ک، تصمیمات تاریخی گرفت. حمایت بین‌المللی هم از فراخوان تاریخی رهبر آپو و هم از تصمیمات دوازدهمین کنگره پ‌ک‌ک ادامه دارد.

تصمیمات کنگره پ‌ک‌ک به عنوان گام‌های مهمی برای تقویت راه حل صلح‌آمیز و دموکراتیک مسئله کورد ارزیابی می‌شوند، در عین حال از دولت ترکیه نیز خواسته می‌شود تا برای راه حل گام‌های مشخصی بردارد. ما در این باره با یان مولیر بوتانگ، بنیانگذار مجله Multitudes، عضو هیئت علمی UEF فرانسه و استاد بازنشسته اقتصاد گفتگو کردیم. پروفسور مولیر-بوتانگ اخیرا پیامی به حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها (دم پارتی) فرستاده و حمایت خود را از فراخوان تاریخی رهبر آپو و تصمیمات دوازدهمین کنگره پ‌ک‌ک علنی کرده بود.

«دم پارتی در سیاست ترکیه جایگاه مهمی دارد»

پروفسور مولیر بوتانگ اظهار داشت که به یمن تلاش‌های رهبر آپو، روند صلحی در ترکیه آغاز شده است و بیان کرد که نقش دم پارتی در این روند مهم است و گفت: «دم پارتی در سیاست ترکیه یک حزب مهم است. این حزب در موضوعاتی مانند حقوق زنان، حقوق ملت‌های کم‌شمار، به اندازه درک ما اروپایی‌های چپ‌گرای واقعی، در موضوعات اساسی یک حزب چپ‌گراست. با وجود تمام فشارها و اتهامات بی‌اساس، این حزب در تلاش برای گشودن فضای دموکراتیک در ترکیه نقش سیاسی مهمی ایفا می‌کند. این یک حزب اپوزیسیون جدی است و می‌تواند حزب اردوغان را شکست دهد. با پایان دادن به فعالیت‌ها تحت عنوان پ‌ک‌ک، اکنون زمان آن فرا رسیده است که تمام اتهامات علیه دم پارتی پایان یابد.»

«روند صلح برای عضویت در اتحادیه اروپا مهم است»

پروفسور مولیر بوتانگ اشاره کرد که روند صلح با کوردها در زمینه عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا جایگاه مهمی دارد و ادامه داد: «ترکیه هنوز رسما نامزد اتحادیه اروپاست. اما هرچه رژیم به سوی اقتدارگری پیش می‌رود، از احتمال عضویت مشخص دور می‌شود. این نکته اول است. نکته دوم، به نظر من، در ترکیه زوال روند پارلمانی، دموکراتیک و نمایندگی در حال افزایش است و این کشور را از نامزدی اتحادیه اروپا دورتر می‌کند. به نظر من، تنها راه حل مسئله ترکیه این است که این کشور، حتی اگر در چارچوب یک دوره زمانی مشخص باشد، واقعا شانس عضویت در اتحادیه اروپا را داشته باشد. اما از سال ۲۰۱۶ رژیم ترکیه به طور فزاینده‌ای سخت‌تر شده و تمام گام‌ها را به سمت یک شکل از دموکراسی غیرلیبرال برمی‌دارد. با گفتن 'دموکراسی غیرلیبرال'، منظور من کشوری است که در آن انتخابات برگزار می‌شود اما گویی برگزار نمی‌شود، اپوزیسیون وجود دارد اما سرکوب می‌شود.

در واقع، در کشور قدرت اپوزیسیون وجود دارد. همچنین در میان اپوزیسیون چپ نیز تفرقه وجود دارد. به دلیل این تفرقه، دیده نمی‌شود که رژیم اردوغان چگونه به سمت یک رژیم دموکراتیک حرکت خواهد کرد. در این معنا، به نظر من این کمپین صلحی که توسط دم پارتی هدایت می‌شود، مهم و هوشمندانه است. این حزب با هوشمندی کاری را که باید انجام شود، انجام می‌دهد.»

«عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا بسیاری از مشکلات را حل خواهد کرد»

پروفسور مولیر بوتانگ یادآور شد که پذیرش ترکیه برای عضویت در اتحادیه اروپا مهم است و ادامه داد: «به نظر من برای اروپا بسیار مهم است که ترکیه ارتباط خود را با اروپا برقرار کند. شاید من دیدگاهی ناشناخته داشته باشم، اما وقتی به نقشه نگاه می‌کنید، چندین کشور را می‌بینید که هنوز بخشی از اتحادیه اروپا نیستند. من سوئیس را کنار می‌گذارم، که به طور غیرمستقیم در آن است؛ انگلیس نیز موقتا از آن خارج شده است. وقتی به آلبانی، کوزوو، مقدونیه شمالی و یوگسلاوی سابق نگاه می‌کنید، همانطور که بوسنی و هرزگوین نشان می‌دهد، این منطقه از قرون وسطی، جمعیت مسلمانان در اروپا را داشته است. این امر به مرور زمان در برخی مناطق افزایش مذهبی و گاه اتنیکی ایجاد کرده است.

آنچه پروژه اتحادیه اروپا را به پیش نمی‌برد، در اینجا آشکار می‌شود. به همین ترتیب، اروپا با اقلیت‌هایی که از مهاجرت مغرب آمده‌اند، مشکلاتی را تجربه می‌کند، در اروپای مرکزی اقلیت‌هایی با منشأ مشرق یا ترکیه‌ای وجود دارند و نمی‌تواند این مشکلات را حل کند. مسلمانان به عنوان اقلیت‌هایی بسیار کوچک دیده می‌شوند که در نهایت باید جذب و ناپدید شوند. آخرین شکل ادغام، تغییر دین است. کاری که فرانسه انجام می‌دهد، اساسا همان کاری است که کاتولیک‌های اروپایی برای قرن‌ها با پروتستان‌ها انجام داده‌اند: در نهایت اقلیت‌هایی را ایجاد خواهند کرد که باید از بین بروند.

در کشوری بسیار متمرکز مانند فرانسه، صحبت از ادغام می‌شود، اما در واقع آنچه در ذهن دولت و جامعه است، یک ادغام 'منطقی‌تر' است. با این حال، اقلیت‌ها به دلایل زیادی، چنین رژیم‌های ادغامی را دوست ندارند. در اروپا، به ویژه در اروپای شرقی و یوگسلاوی سابق - پس از قرن‌ها بحث و درگیری، مشکل تا حدی حل شده است، اما هنوز ادامه دارد.

«فراخوان اوجالان برای اروپا نیز مهم است»

کوردستان و کوردهای ترکیه وجود دارند؛ در اروپا اقلیت‌های مذهبی که از اسلام برخاسته‌اند و هنوز وضعیت آنها مشخص نیست، وجود دارند. به نظر من، پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا که همیشه از این ایده دفاع می‌کنم، راهی برای ایجاد جوامع متعادل در سراسر اروپا است: اروپای شمالی پروتستان، اروپای جنوبی کاتولیک، بخش‌هایی از اروپای مرکزی مسلمان، مناطق دیگر با جمعیت اسلاو و غیره.

این نیروهای متعادل آنها را به راه حل دموکراتیک تشویق می‌کنند. تا جایی که من می‌دانم، ترکیه در سال ۱۹۶۶ برای نامزدی درخواست داد. از آن درخواست تاکنون، پروژه گسترده دموکراتیزاسیون در ترکیه شتاب گرفته است، اما در پانزده سال اخیر به سمت مخالف حرکت می‌کند: به سمت یک رژیم خطرناک اقتدارگرا و غیرلیبرال می‌رود. به همین دلیل مسئله کورد برای ما اروپایی‌ها، در سراسر خاورمیانه مهم است.

من کاملا مخالف نژادپرستان در کشورم هستم. من فکر می‌کنم ملت دیگر راه حل نیست و به همین دلیل من یک فدرالیست اروپایی هستم، فراتر از یک کنفدرالیست. به همین دلیل فراخوان اوجالان برای من با معنا بود و من با همکارانم، اما با دیدگاهی اروپایی در امتداد همان خط‌مشی هستیم.»

«پایان دادن به فعالیت‌ها تحت عنوان پ‌ک‌ک یک تصمیم به موقع است»

پروفسور مولیر بوتانگ بر اهمیت تصمیمات دوازدهمین کنگره پ‌ک‌ک برای روند صلح تاکید کرد و ادامه داد: «هر دو طرف باید بپذیرند که مبارزه مسلحانه و جنگ در درازمدت آنها را به جایی نمی‌رساند. بنابراین، دست کشیدن از مبارزه مسلحانه، پایان دادن به فعالیت‌ها تحت نام حزب (پ‌ک‌ک) و بهره‌برداری از تحولات فوق‌العاده‌ای که اکنون در سراسر خاورمیانه در حال وقوع است، شاید برای اولین بار تصمیمی باشد که به موقع گرفته شده است.

به همین دلیل، برای کسانی که عضو پ‌ک‌ک نیستند، چه کورد، ترک یا هر کس دیگری باشند، این راه حل روش بسیار خوبی به نظر می‌رسد. من جزئیات مسئله کورد را زیاد نمی‌دانم، بنابراین نمی‌توانم چیزی قطعی در مورد هویت امروز پ‌ک‌ک بگویم. اما می‌بینم که حزبی مانند دم پارتی که قدرتی بر پایه چپ‌گرایی دارد و اکنون سومین حزب بزرگ مجلس ترکیه است، درک کرده است که این یک روند زمان واقعی است.

به همین دلیل، به عنوان یک اروپایی، من معتقدم که حمایت از این روند ضروری است. نباید فراموش کنیم که این تحول پیامدهایی دارد: ترکیه برای سال‌ها در تعادل بین جهان عرب و اسرائیل بوده است، نه تنها به صورت نمادین، بلکه به صورت مشخص. بنابراین ما واقعا در یک نقطه عطف تاریخی قرار داریم. موضع من این است که از این تلاش حمایت کنم.»

«آزادی اوجالان پیام خوبی برای اروپا خواهد بود»

پروفسور مولیر بوتانگ بیان کرد که راه حل دموکراتیک برای مسئله کورد، روابط بین ترکیه و اروپا را تقویت خواهد کرد و گفت: «یک راه حل صلح‌آمیز برای مسئله کورد، در چارچوب روابط بین ترکیه و اتحادیه اروپا نیز نشانه قدرتمندی خواهد بود. یک راه حل دموکراتیک برای مسئله کورد، پایه‌ای قوی برای ترکیه ایجاد خواهد کرد تا در شرایط مناسب دوباره درب اتحادیه اروپا را بزند. چنین پیشرفتی از سوی بخش قابل توجهی از افکار عمومی اروپا نیز با خوشحالی مورد استقبال قرار خواهد گرفت.

البته، هر گام دموکراتیک در ترکیه، مانند برگزاری انتخابات عادلانه، تضمین کنترل آنها و تضمین آزادی بیان، نشانه مثبتی خواهد بود. به عنوان مثال، یک حرکت و اقدام قوی مانند آزادی عبدالله اوجالان پس از دهه‌ها زندان، به عنوان یک گام مثبت از سوی ترکیه که به سمت اروپا می‌رود، دیده خواهد شد.

من فکر می‌کنم این امر باعث خواهد شد ترکیه حامیان قوی‌ای به دست آورد و راه عضویت در اتحادیه اروپا را باز خواهد کرد - که امروز تعداد بسیار کمی از این امر حمایت می‌کنند و این مایه تأسف است.»

«اتحادیه اروپا حق دارد در این روند شرکت کند»

مولیر بوتانگ به حق اتحادیه اروپا برای مشارکت نهادی در این روند اشاره کرد و گفت این امر مهم خواهد بود. مولیر بوتانگ ادامه داد: «من امید زیادی به سازمان ملل متحد ندارم، به دلیل مواضع آمریکا و روسیه. در مقابل، اتحادیه اروپا از نظر نهادی این اختیار را دارد که در این موضوع دخالت کند. زیرا مستقیما با موضوع در ارتباط است. ترکیه نامزدی خود برای عضویت در اتحادیه اروپا را پس نگرفته است. این کشور هنوز رسما نامزد است.

بنابراین، اتحادیه اروپا باید به صورت نهادی به این موضوع رسیدگی کند. و واضح است که در ترکیه و حتی در اروپا بسیاری از مناطق ناآرام وجود دارد. بخشی از این ناآرامی مستقیما به آنچه می‌توانیم آن را 'شاخه مسلمانان' اروپا بنامیم و موقعیت ترکیه به عنوان پلی به سوی خاورمیانه، مرتبط است. این نقش پل، موضوع گشایش به سمت دریای سیاه است، مانند اوکراین که در وضعیت تعیین‌کننده‌ای قرار دارد - همه اینها به ترکیه نقش استراتژیک بسیار مهمی می‌دهد.»

یان مولیر بوتانگ کیست؟

یان مولیر-بوتانگ در سال ۱۹۴۹ در فرانسه متولد شد. یان مولیر بوتانگ اقتصاددان، نویسنده و آکادمیسین است.

مولیر بوتانگ بنیانگذار و مدیر کل مجله Multitudes است و یک نظریه‌پرداز مهم است که بر تحول سرمایه‌داری کار می‌کند. به ویژه مفهوم 'سرمایه‌داری شناختی' (capitalisme cognitif) را توسعه داد. مولیر-بوتانگ مدت طولانی است که در سیاست سبز و جنبش‌های روشنفکری چپ‌گرا فعالیت می‌کند و در بسیاری از دانشگاه‌های فرانسه و بین‌المللی تدریس کرده است.