یک قرنِ دولت ترکیه با قتل‌عام طی شد
تاریخ به اصطلاح صد ساله‌ی دولت ترکیه با نسل‌کشی و قتل‌عام سپری شد. در این قتل‌عام‌ها صدها هزار کورد کشته شدند، صدها هزار نفر زخمی شدند و میلیون‌ها نفر تبعید شدند.
تاریخ یکصد ساله دولت ترکیه با نسل‌کشی، قتل‌عام و تبعید اجباری گذشته است. مابین سال‌های ۱۹۲۳ تا ۲۰۲۳ دهها قتل‌عام انجام شد. در این قتل‌عام‌ها صدها هزار نفر کشته، مجروح و تبعید شدند. در کوردستان هزاران روستا و شهرک ویران گردیده و سوزانده شدند. کوردها را ناچار به کوچ اجباری کردند. زبان و فرهنگ کوردها ممنوع گردید. در کوردستان آموزش به زبان ترکی بر کودکان کورد تحمیل شد و بدین صورت سیاست همگون‌سازی و اضمحلال فرهنگی اجرا شد.
تاریخ به اصطلاح یکصد ساله‌ی دولت ترکیه آکنده از قتل‌عام و نسل‌کشی است:
قتل‌عام زیلان:
در ۱۳ جولای ۱۹۳۰ در دره زیلان واقع در منطقه اردیشِ استانِ وان ۴۴ روستا سوزانده شدند و بیش از ۵۰ هزار نفر قتل‌عام شدند. در دره زیلان ابتدا روستاهای حسن عبدال، دولوجا، شاه‌بازار، دوغانجی، تَندورک، چاکربَی، یلان‌لیک، هارهوس، بابازنگ، کومور، شور، شورک، مورشت، مسجدلی، کاراکیلیس، کوندوک، زورآوا، آریوتین، هالاج کوی، کوشکوپرو، کوروچَم، مُلک، یکمال، کیلیسه، گوسک، آشاگی پارتاش، یوکاری پارتاش، بِنِسه، بونزی، پَلَخ‌لو، کَرخ، سوگوتلو، مگاره، کاردوغان، کِلِه، هوستکار، سوارکوی، کیزیل کِلس، زیارت، هراشن، کومک، شیطان‌آوا، برهان و یوکاری کوشکوپرو و در کل ۴۴ روستا سوزانده شدند. افرادی که از قتل‌عام نجات یافته بودند تبعید شدند. دام‌ها و اموال روستائیان نیز مصادره و غارت شد.
وقایعی که در دره زیلان در ۱۶ جولای ۱۹۳۰ روی داد در روزنامه نیمه رسمی دولت یعنی روزنامه جمهوریت به این صورت منتشر شد: «در دامنه‌های آگری روستاهایی که معارضان را حمایت می‌کردند، کاملا در آتش سوزانده شدند و ساکنین آنها به اردیش فرستاده شدند. شمار معترضینی که در عملیات زیلان نابود شدند بیش از ۱۵ هزار نفر بود. دره زیلان پر از جنازه‌های آنان شده بود.»
نخست‌وزیر آن دوره عصمت اینونو نیز در ۳۱ اوت ۱۹۳۰ در روزنامه ملیت گفته بود: «در این کشور تنها خلق ترک حق این را دارند که خواهان حقوق ملی و نژادی خود باشند. کس دیگری این حق را ندارد. ترک‌های شرق کشور فریب تبلیغات خارجی را خورده و راه را گم کرده‌اند.»
قتل عام درسیم
درسیمی‌ها که تسلیم نشدند، آزادی و استقلال را یک سبک زندگی برای خود قرار دادند، از زمان عثمانیان تا جمهوری ترکیه، مانند جغرافیایی دیده شد که باید در آن دست به عملیات سرکوب زده شود. شمار حملات نظامی حکومت‌ها به درسیم مشخص نیست.
از سال‌های ۱۹۳۸ تا ۱۹۳۸ چنان قتل عامی از کوردها در درسیم انجام گرفت که تا قبل از آن سابقه نداشت. طبق آمار رسمی دولت در قتل عام درسیم ۱۳ هزار و ۱۶۰ نفر کشته شدند. همچنین ۱۱ هزار و ۸۱۸ نفر نیز به شهرهای ترک‌نشین تبعید شدند. در حالی که به گفته منابع محلی در این قتل عام ۷۰ هزار نفر از جمله زنان و کودکان کشته شدند. در زمان قتل عام دهها هزار نفر دیگر از اهالی درسیم با کوچ اجباری و تبعید روبرو شدند و کودکان آنان ربوده شدند. در واقع سرنوشت کودکانی که زنده ماندند و ربوده شدند هرگز معلوم نشد. هیچ اطلاعی از دختران گمشده‌ی درسیم به دست نیامد. سیدرضا و یارانش در ۱۵ نوامبر ۱۹۳۷ به دار آویخته شدند و قبور آنها توسط دولت ترکیه مدفون شد. همچنین اسناد مربوط به کودکان ربوده شده و دختران گمشده‌ی درسیم هرگز فاش نشد.
قتل عام زینی گَدیگی
در ۶ اوت ۱۹۳۸ در یک روستای کوهستانی در روبروی مُنزوره در ارزینجان ۹۵ نفر از اهالی سورباهان و روستاهای اطراف جمع‌آوری شدند و در زینی گدیگی تیرباران شدند. این ۹۵ نفر را خاک نکردند و جنازه‌های آنان را در کوه رها کردند. برای مدتی طولانی رفتن به منطقه زینی گدیگی ممنوع بود. بقیه اعضای خانواده‌های آنها نیز مجبور به تخلیه روستای خود شدند. روستائیان به بالکسیر، ادرنه و بسیاری دیگر از شهرهای ترک‌نشین تبعید شدند.
حادثه ۳۳ گلوله
در سال ۱۹۴۳ در منطقه قَلقَله‌ی وان با دستور فرمانده لشکر سوم ارتش ترکیه سرلشکر مصطفی موگلالی، ۳۳ نفر قتل‌عام شدند. این حادثه یکی از بزرگترین پرونده‌های کشتار بدون محاکمه و غیرقانونی در تاریخ جمهوری بود.
قتل‌عام مرعش
در حملات سال ۱۹۷۸ در مرعش طبق آمار رسمی ۱۱۱ نفر جانشان را از دست دادند و طبق آمار غیر رسمی بیش از ۵۰۰ نفر قتل‌عام شدند و صدها نفر دیگر زخمی شدند. ۲۱۰ خانه و ۷۰ کارگاه ویران شدند.
قتل‌عام لِجه
در ۲۲ اکتبر ۱۹۹۳ در منطقه لجه‌ی آمد ۱۶ نفر قتل‌عام شدند و صدها نفر ناچار به مهاجرت شدند. حدود ۸۰۰ خانه و کارگاه سوزانده شدند.
قتل‌عام گَوَر
در سال ۱۹۹۴ در منطقه قلابان از توابع شرنخ روستاهای گَوَر و بِسوکه توسط هواپیماهای دولت ترکیه بمباران شدند. در پی این بمباران‌ها ۳۸ نفر کشته شدند و ۴۱ نفر نیز مجروح شدند.
قتل‌عام روبوسکی
در سال ۲۰۱۱ در روستای روبوسکی از توابع منطقه قلابانِ شرنخ در پی بمباران هواپیماهای جنگی ترکیه ۳۴ نفر قتل‌عام شدند که ۱۷ نفر از آنان کودک بودند.
قتل‌عام‌های جزیر، سور، نسیبین و گَوَر
در سال ۲۰۱۵ در جزیرِ بوتان، آمد، سور، نسیبین، گَوَر و شماری از شهرهای دیگر، هزاران کورد قتل‌عام شدند و هزاران نفر نیز مجروح گردیدند. این شهرها توسط دولت ترکیه ویران شده و به‌آتش کشیده شدند.
